Οι γεωλόγοι και οι σεισμολόγοι στο μέλλον μπορεί να έχουν ένα μάλλον απρόσμενο σύμμαχο, το διάστημα, καθώς, όπως γίνεται τώρα αντιληπτό, οι σεισμοί, αν είναι ισχυροί, είναι δυνατό να ανιχνευθούν και από τον ουρανό, με τη βοήθεια των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο ευρωπαϊκός δορυφόρος GOCE, χωρίς καν να το επιδιώξει, έγινε ο πρώτος τροχιακός σεισμογράφος στην ιστορία.

Γάλλοι και Ολλανδοί επιστήμονες, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεωφυσικής «Geophysical Research Letters», σύμφωνα με το «Nature», αναφέρουν ότι ο σεισμός του 2011 στην Ιαπωνία (που οδήγησε και σε τεράστιο τσουνάμι) ήταν τόσο δυνατός που «ακούστηκε» μέχρι το διάστημα. Τα ηχητικά κύματα από το σεισμό έγιναν αντιληπτά σε ύψος 260 χιλιομέτρων από τον δορυφόρο GOCE του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που χαρτογραφεί τις αδιόρατες μεταβολές στη βαρύτητα του πλανήτη μας, όπως μετέδωσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Οι σεισμοί κάνουν το έδαφος να αντηχεί σαν ένα γιγάντιο ηχείο πολύ χαμηλών συχνοτήτων (subwoofer), δημιουργώντας σεισμικά κύματα που ταξιδεύουν μέσω της Γης και, σε μικρότερο βαθμό, ακουστικά κύματα που ταξιδεύουν μέσω του αέρα. Αν και συχνά έχουν ακουστεί βροντεροί ήχοι ακόμα και από μικρούς σεισμούς, αυτά τα ηχητικά κύματα συνήθως είναι τόσο χαμηλής συχνότητας (υπόηχοι) που το ανθρώπινο αυτί δεν μπορεί να τα πιάσει.

Στη διάρκεια του σεισμού της Ιαπωνίας το 2011, διάφορα όργανα, όπως δορυφόροι GPS, ανίχνευσαν κυματισμούς στα ηλεκτρόνια της ιονόσφαιρας, δηλαδή στο στρώμα ηλεκτρονίων και ιόντων που επικαλύπτεται με το ηλεκτρικά ουδέτερο στρώμα της ατμόσφαιρας, σε ύψος 80 – 600 χιλιομέτρων πάνω από τη Γη. Το φαινόμενο αυτό, που έγινε αντιληπτό μέσω καθυστερήσεων στην μετάδοση των ραδιοσημάτων, έδειξε ότι τα ηλεκτρόνια υφίσταντο πιέσεις από τα γειτονικά τους ιόντα, τα οποία, με τη σειρά τους, δέχονταν την επίδραση υποηχητικών κυμάτων που προέρχονταν από τα χαμηλότερα πεδία της ατμόσφαιρας.

Οι ερευνητές αποφάσισαν να μελετήσουν επισταμένα αυτό το φαινόμενο, αναλύοντας δορυφορικά στοιχεία από τον GOCE, που διαθέτει πολλά όργανα ακριβείας. Με αυτό τον τρόπο, αποκάλυψαν ότι όντως ο δορυφόρος είχε «πιάσει» ξεκάθαρα υποηχητικά σήματα, που προέρχονταν από τον σεισμό στην Ιαπωνία μεγέθους 9 βαθμών. Ο GOCE ανίχνευσε ένα ακουστικό κύμα με συχνότητα 14 mHz περίπου μισή ώρα μετά το σεισμό και άλλο ένα με συχνότητα 6 mHZ μετά από άλλη μία ώρα.

Η ανακάλυψη ανοίγει το δρόμο για να υπάρξουν στο μέλλον ειδικοί δορυφόροι-σεισμογράφοι, που θα «πιάνουν» σεισμούς από απομακρυσμένα μέρη, όπως π.χ. στη μέση ενός ωκεανού. Παράλληλα, τέτοιοι δορυφόροι μπορούν να βοηθήσουν στην επιτήρηση τυχόν υπόγειων πυρηνικών δοκιμών από κυβερνήσεις, καθώς και σε αυτή την περίπτωση εκπέμπονται υποηχητικά κύματα.

Αφού ήδη απέδειξαν ότι κατ\’ αρχήν είναι δυνατή η ανίχνευση ενός ισχυρού σεισμού από το διάστημα, οι επιστήμονες σχεδιάζουν πλέον να μελετήσουν αν κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και σε σεισμούς μικρότερου μεγέθους.