Η φωτογραφία είναι εντυπωσιακή. Κυκλοφορεί σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ένα μικρό νησί, περίπου στο πουθενά. Το βαθύ γαλάζιο φόντο αναδεικνύει τις ασήμαντες γεωγραφικές του διαστάσεις. Δεν ξεπερνά το μέγεθος μιας πολύ μικρής ελληνικής βραχονησίδας. Χωροταξικά αντέχει μόλις δύο κτίρια. Το ένα, μάλλον, φιλοξενεί τους επιβάτες (ή λαθρεπιβάτες) μικρών σκαφών. Η έλλειψη αξιόλογης πανίδας και χλωρίδας είναι κατάδηλη. Τέτοια νησιά είναι αρκετά. Κατεσπαρμένα σε πολλές θάλασσες και ωκεανούς. Και στη βουλιμική φαντασία των απανταχού κερδοσκόπων.
Το μικρό αυτό νησί, παρ’ όλα αυτά, είναι οικονομικά σπουδαίο. Αποτελεί την πλασματική έδρα εκατοντάδων – αν όχι χιλιάδων – εταιριών, που είναι λιγότερο γνωστές ως εξωχώριες και περισσότερο ως offshore. Ένας φορολογικός παράδεισος. Για τεράστια και τερατώδη ποσά. Οι αληθινοί δικαιούχοι δεν εμφανίζονται. Τουλάχιστον εύκολα. Προηγείται μια αλυσίδα από δικηγορικά γραφεία, ευφάνταστους λογιστές, γνωστούς – άγνωστους αχυρανθρώπους και διευθυντές βιτρίνας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι η φοροδιαφυγή αυτής της μορφής υπερβαίνει το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ.
Κάποτε η «σιδηρά κυρία» του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, η Μάργκαρετ Θάτσερ, επεχείρησε να επιβάλλει κάποια δημοσιονομική πειθαρχία στους φορολογικούς αυτούς παραδείσους. Αντέδρασαν αμέσως. Κάποια κλειστά κλαμπ οργανωμένων συμφερόντων. Με τη συμμετοχή γνωστών Ελλήνων. Η Μάργκαρετ Θάτσερ τελικά υπαναχώρησε. Οι βιογράφοι – αγιογράφοι της μάλλον σιωπούν για αυτό το επεισόδιο. Τον Απρίλιο του 2009 οι αρχηγοί των είκοσι ισχυρότερων οικονομικά χωρών συναντήθηκαν στο Λονδίνο. Και αποφάσισαν να επιβάλουν διεθνείς κανόνες δραστικού περιορισμού και θεραπείας της φοροδιαφυγής μέσω offshore εταιριών. Κοντεύουν τέσσερα χρόνια. Και οι σχετικές αποφάσεις και ανάλογες διακηρύξεις έχουν εναποτεθεί σε κάποιο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Δεν είναι μόνο η Κύπρος που απέκτησε, σταδιακά αλλά ραγδαία, τη φιλοδοξία να καταστεί και εκείνη φορολογικός παράδεισος. Μπορεί σήμερα να πληρώνει αυτή μόνο τη φιλοδοξία της και τις αστόχαστες, επιπόλαιες και ριψοκίνδυνες πρωτοβουλίες και συμπεριφορές της. Φορολογικός παράδεισος είναι και το Λουξεμβούργο. Και η Σλοβενία. Και η Μάλτα. Αντιστέκονται! Και φροντίζουν να μην περιπέσουν και αυτές στα δίχτυα του Δ.Ν.Τ. και των «μνημονίων». Έτσι, η διεθνής κοινότητα εμφανίζει μια κόλουρη νομιμότητα. Γι’ αυτό και ο σεβασμός σε αυτήν παραμένει ένα διαρκές ζητούμενο.
Φωτογραφία για μια άλλη πραγματικότητα δεν υπάρχει. Μας είναι προσιτά τα αναγκαία γραπτά ντοκουμέντα. Τους πρωταγωνιστές τους γνωρίζουμε. Τελευταία, αρκετά και χορταστικά. Εισέβαλαν στα σπίτια μας κυρίως μέσα από τη μικρή οθόνη. Δυναμικοί και αλαζόνες. Βίαιοι και βάναυσοι. Δοκησίσοφοι και ημιμαθείς. Με καταιγισμό λέξεων, φράσεων και κραυγών. Με παράλληλη αδυναμία κατανόησης της δομής του λόγου τους. Και της έξαλλης συμπεριφοράς τους. Υποδύονται ρόλους. Από την ιστορία και τα εφηβικά τους αναγνώσματα.
Και αυτή η προανακριτική επιτροπή έχει χάσει τον έλεγχο της εικόνας της και του σκοπού για τον οποίον συνεστήθη και οφείλει να επιτελεί. Τα περισσότερα μέλη της – τουλάχιστον αυτά που απασχολούν γαργαλιστικά τη δημοσιότητα – νοιώθουν και συμπεριφέρονται ως εκπρόσωποι πολιτικών φορέων. Καταγγέλλουν και σεναριογραφούν. Θεσμική υποχρέωσή τους είναι η αναζήτηση επαρκών ενδείξεων. Βαρύνονται, όμως, με τις ίδιες εγγυήσεις που δεσμεύουν και τον επαγγελματία δικαστικό λειτουργό. Δυστυχώς για αυτούς – και περισσότερο για εμάς – δεν ανταποκρίνονται στο ρόλους τους. Περιοδεύουν στα διάφορα κανάλια και σταθμούς για να αποδείξουν ότι είναι καθ’ υπερβολή επαρκείς για τον εξοστρακισμένο πια ρόλο του κομματικού «κατήγορου».
Με αυτούς και με αυτά υποβαθμίζονται οι δημοκρατικοί θεσμοί. Και δη ο κορυφαίος. Η θεσμική αντοχή θεμελιωδών οργάνων της δημοκρατικής πολιτείας δεν εξαρτάται από τρίτα, ως προς τη σύνθεση και συγκρότησή τους, πρόσωπα. Προσδιορίζεται αποκλειστικά από τη συμπεριφορά όσων συμμετέχουν σε αυτά. Και ευλαβική τήρηση των βασικών κανόνων και αρχών της θεσμοθετημένης διαδικασίας.
Είναι πεντακάθαρο. Το όποιο πόρισμα αυτής της επιτροπής (με τις αναμενόμενες πλειοψηφίες και μειοψηφίες του) έχει ήδη δηλητηριασθεί. Και ακυρωθεί.
Αντώνης Ν. Βγόντζας
Εφημερίδα Πρώτο Θέμα, Κυριακή 7.4.2013