Υπάρχει μια τρομακτική ασυνέχεια. Με μεγάλες συγκρούσεις κατακτήθηκαν νομοθετικά ζητήματα, τα οποία άλλαξαν την επόμενη ημέρα. Υπάρχει ένα συνεχές «ράβε-ξήλωνε» για πάρα πολλές δεκαετίες, που σίγουρα έχει λειτουργήσει αρνητικά στο χώρο των αλλαγών του εκπαιδευτικού συστήματος.
 
Φυσικά υπήρξε πρόοδος. Υπήρξε εξέλιξη και με ποιοτικούς και με ποσοτικούς δείκτες στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Δε χωράει όμως και καμία αμφιβολία, ότι το εκπαιδευτικό σύστημα σε όλες τις βαθμίδες και σε όλες τις μορφές του έχει ενσωματώσει μεγάλες παθογένειες της ελληνικής διοίκησης αλλά και της ελληνικής κοινωνίας.

Νομίζω, ότι είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε με ορισμένες παραδοχές που αποτυπώνονται και στην εμπειρία όλων των πρώην Υπουργών Παιδείας, αλλά και παιδαγωγών οι οποίοι έχουν γράψει επανειλημμένα για τις μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση.

Η πρώτη παραδοχή είναι ότι ιδιαίτερα στο χώρο της Παιδείας, δεν υπάρχει «fast track» πολιτική. Δεν υπάρχουν γρήγορες πολιτικές, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως και να έχουν αποτελέσματα.

Η δεύτερη παραδοχή είναι ότι κάθε αλλαγή στην Παιδεία έχει βαθμιαία αποτελέσματα, που μπορούν να επηρεάσουν καταλυτικά το μέλλον τουλάχιστον μιας γενιάς. Όλα, όμως, πρέπει να γίνονται προσεκτικά και με μελέτη σε βάθος.

Η τρίτη παραδοχή είναι ότι ο πρωταγωνιστής στην υλοποίηση των πολιτικών στο εκπαιδευτικό σύστημα είναι ο εκπαιδευτικός, αλλά το κέντρο του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι ο μαθητής, ο φοιτητής, ο σπουδαστής.

Εάν, λοιπόν, συμφωνήσουμε σε αυτές τις εξαιρετικά θεμελιώδεις και αυτονόητες παραδοχές, μπορούμε να θέσουμε στο τραπέζι των συζητήσεων τις βασικές μας επιλογές για τις αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Το εκπαιδευτικό σύστημα υπηρετεί, βεβαίως, συνολικότερα την Παιδεία. Υπάρχουν τρία πεδία που ο καταλυτικός του ρόλος είναι αναντικατάστατος:

Το πρώτο είναι οι αξίες και οι αρχές μιας κοινωνίας. Πώς οι αξίες ενός λαού που συνοδεύεται από την ιστορία του, τον πολιτισμό του, τα βιώματά του, οι πανανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης, των δικαιωμάτων και του σεβασμού, αποτυπώνονται μέσα στο ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα.
Πώς το ίδιο το σύστημα τις εδραιώνει, τις κάνει ισχυρές και πώς διαπνέουν το σύνολο των δραστηριοτήτων του.

Το δεύτερο βασικό πεδίο, που είναι καταλύτης στο εκπαιδευτικό σύστημα, είναι η κοινωνική ισορροπία, δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Η συνοχή της κοινωνίας.
 
Το τρίτο σημαντικό πεδίο είναι ο χώρος της ανάπτυξης. Δεν υπάρχει καμία πλούσια και ανεπτυγμένη χώρα στον κόσμο που να μην έχει ένα ισχυρό εκπαιδευτικό σύστημα και αντίστοιχα δεν υπάρχει κανένα ισχυρό εκπαιδευτικό σύστημα σε φτωχή ή υπανάπτυκτη χώρα.

Το εκπαιδευτικό σύστημα, για να παίξει το ρόλο που όλοι θα θέλαμε στα τρία σημαντικά πεδία που ανέφερα, πρέπει να είναι ένα σύστημα Δημόσιο. Για αυτό και η πρώτη και βασική επιλογή είναι Δημόσια και Δωρεάν Παιδεία, υψηλής ποιότητας για όλους.

Δηλαδή, να μην γίνονται εξαιρέσεις που έχουν να κάνουν με το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, την αναπηρία ή με ιδιαίτερα στοιχεία που αφορούν ομάδες και άτομα.

Δημόσια, Δωρεάν Παιδεία υψηλής ποιότητας για όλους. Σε αυτό το όραμα πολύ δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να διαφωνήσει. Οι αλλαγές, οι επιλογές, οι αποφάσεις, οι καθημερινές πολιτικές και τα μέτρα που παίρνουμε, συντελούνται σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, που διαμορφώνεται από τα χαρακτηριστικά της κάθε εποχής.\”