Το ανθρώπινο δαιμόνιο όταν η κρίση φτάνει μια κοινωνία στα όρια της επιβίωσης συζητήθηκε σε σεμινάριο με τίτλο «Κρίση και πολυπλοκότητα το 1200 π.Χ.: Στοιχεία από τη νέα πιλοτική ανασκαφή στην πόλη του Καρφιού», που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στην Αρχαιολογική Εταιρεία στην Αθήνα.
Ιστορικό της έρευνας
Εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη έρευνα στο Καρφί Λασιθίου, ο χώρος έγινε ξανά το 2008 το αντικείμενο μιας νέας πιλοτικής ανασκαφής με επικεφαλής την δρα Saro Wallace (Παν. Χαϊδελβέργης).
Βασικός στόχος των ερευνητών είναι να εντοπιστούν νέα ανασκαφικά σύνολα, να συμπληρωθούν τα κενά ερμηνείας που είχαν αφήσει οι αρχικές εκτεταμένες ανασκαφές και να χρησιμοποιηθούν τα νέα δεδομένα για την ανασύνθεση του κοινωνικού ιστού στις μεγάλες κοινότητες που ιδρύθηκαν για πρώτη φορά στην Κρήτη μετά την κατάρρευση των κρατών της Εποχής του Χαλκού (περ. το 1200 π.Χ).
Πρόσφατες έρευνες σε θέσεις αυτής της περιόδου στην Κρήτη έχουν την τάση να επικεντρώνονται σε μικρά χωριά, αφήνοντας έτσι αρκετά ερωτήματα αναπάντητα: Η μετεξέλιξη σε πόλεις των μεγαλύτερων μέχρι τώρα ερευνημένων θέσεων έχει σαν αποτέλεσμα τα κατάλοιπα των περιόδων της κρίσης να έχουν καλυφθεί από αυτά της ύστερης Εποχής του Σιδήρου και της Αρχαϊκής περιόδου, και να μην σώζονται πολύ καλά.
Η ιδιαιτερότητα της περιοχής
Εδώ όμως το Καρφί διαφέρει. Κατοικήθηκε μόνο ανάμεσα στον χρονικό ορίζοντα της κρίσης και την Πρωτογεωμετρική περίοδο κατά την οποία παρατηρείται μια σημαντική αλλαγή με την συγκέντρωση των περιφερειακών πληθυσμών σε μεγάλους οικισμούς, προδρόμους των κατοπινών πόλεων-κρατών.
Έτσι, παρέχει ιδιαίτερα στοιχεία σχετικά με τις προκλήσεις που εμπεριέχονται κατά τη δημιουργία και τη διατήρηση της ενότητας μεγάλων κοινοτήτων σε περιόδους κρίσης.
Το ίδιο το ερευνητικό πρόγραμμα εστιάζει στις δομές που οδήγησαν μια μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα να καταφύγει, να επιβιώσει και να προοδεύσει σε μια απόκρημνη κορυφή, 1100 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, όπου η κατοίκηση απαιτούσε άμεσες και απότομες κοινωνικές και οικονομικές προσαρμογές.
Η διαδικασία φαίνεται να περιλάμβανε παλαιές πρακτικές που υπήρχαν ήδη από την περίοδο πριν από την κρίση καθώς και την ανάπτυξη νέων θεσμών και πρακτικών, πολύ πιο σύνθετων από αυτές που παρατηρούνται σε μικρότερες θέσεις της ίδιας περιόδου.
Επιπλέον, το πρόγραμμα προσπαθεί να διαφωτίσει άλλες παλαιότερες εξειδικευμένες δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα στη συγκεκριμένη τοποθεσία. Αυτές οι δραστηριότητες δείχνουν όχι μόνο την απήχηση που είχε αυτή η τοποθεσία πριν την ίδρυση του οικισμού, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους αυτή η απήχηση και οι πολιτιστικές της διαστάσεις, έτυχαν εκμετάλλευσης με σκοπό την διαμόρφωση μιας ενισχυμένης κοινωνικής και οικονομικής πολυπλοκότητας κατά την ύστερη Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, την περίοδο δηλαδή που ένα νέο είδος κρατικής οντότητας αρχίζει να εμφανίζεται στην Κρήτη.
Αναλυτική παρουσίαση για όλα τα παραπάνω έγινε από τη δρ Wallace την Παρασκευή, στις 6 το απόγευμα στην Αρχαιολογική Εταιρεία και στα πλαίσια του Μινωικού Σεμιναρίου που οργανώνουν οι Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, Λευτέρης Πλάτων και Γιάννης Παπαδάτος, με τον Colin MacDonald ως γραμματέα.
O Αρχαίος Οικισμός στο Καρφί
Το Kαρφί είναι ένας σπουδαίος Μινωικός οικισμός στα ανατολικά του διάσελου της Αμπέλου (Σελί) , στα σύνορα των Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου .
Ο οικισμός χτίστηκε στην ανατολική πλευρά του θαυμάσιου αυτού ασβεστολιθικού εξάρματος και , σύμφωνα με τους ειδικούς , καταλάμβανε όλη την επίπεδη έκταση μεταξύ των κορυφών Μικρή και Μεγάλη Κοπράνα και αριθμούσε περί τις 3500 κατοίκους .
Η ονομασία του Καρφί , είναι συμβατική και του δόθηκε μεταγενέστερα μια και δεν διασώθηκε το αρχαίο όνομα του.Εδώ ιδρύθηκε ένας σπουδαίος οικισμός , όταν οι Μινωίτες κατατρέχονταν από τα Δωρικά φύλλα που εισέβαλλαν στο νησί .
Ιδρύθηκε γύρω στα 1100π.χ. ενώ στον ίδιο χώρο προϋπήρχε ιερό κορυφής. Η αρχαιολογική σημασία του χώρου επισημάνθηκε αρχικά από τον Evans αλλά ο οικισμός ανακαλύφθηκε από τον Άγγλο αρχαιολόγο Pendelebury.Από τα πιο σημαντικότερα ευρήματα του χώρου είναι το ειδώλιο της θεάς με υψωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής ή ευλογίας με το σωληνόμορφο κορμό τα ακίνητα κάτω άκρα και το πτηνό στο κεφάλι .
Άλλα σπουδαία αντικείμενα δεν βρέθηκαν , πιθανότατα γιατί ο οικισμός δεν καταστράφηκε απότομα , αλλά εγκαταλείφθηκε σταδιακά από τους κατοίκους τους , οι οποίοι πήραν μαζί τους τα υπάρχοντα τους.
Από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του αρχαίου οικισμού είναι η διαμόρφωση του με πλακόστρωτα δρομάκια που θυμίζει πολύ τη σημερινή αρχιτεκτονική των οικισμών του Λασιθίου.
Η ύδρευση των κατοίκων του αρχαίου οικισμού γινόταν από τη Βιτσιλόβρυση , την <<πηγή των αετών >> που βρίσκεται σε μικρή απόσταση και η οποία πρέπει τότε να είχε μεγαλύτερη ποσότητα νερού από ότι σήμερα.
Αρχαιολογία on line/ways2crete.gr