Όλοι περιμένουν επιβράδυνση της ανάπτυξης φέτος στην δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Οτιδήποτε συμβαίνει εκεί, δεν μπορεί παρά να προσελκύει το διεθνές ενδιαφέρον, ακόμα και όταν δεν αφορά άμεσα την οικονομία. Η περίπτωση της Κίνας παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες. Δεν είναι απλά το μέγεθος της οικονομίας της που την τοποθετεί στην «πρώτη γραμμή» του ενδιαφέροντος, αλλά και οι ραγδαίες αλλαγές που συμβαίνουν -με απίστευτη ταχύτητα- τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικό πεδίο.

Κάποια νούμερα, όσο «ψυχρά» και αν είναι… μιλούν από μόνα τους: 

– 240.000.000 οχήματα κυκλοφορούν στους δρόμους της χώρας 

– 90% των ηλεκτρονικών υπολογιστών της παγκόσμιας αγοράς έχει κατασκευαστεί στην Κίνα (2012) 

– 10.000 εργοστάσια παιχνιδιών στην Κίνα κατασκευάζουν το 75% των παιχνιδιών παγκοσμίως 

– 55 νέα αεροδρόμια θα κατασκευαστούν στην Κίνα την επόμενη πενταετία, ενώ μέχρι το 2020 η χώρα θα διαθέτει 244 αεροδρόμια 

– 54.720 παιδιά γεννιούνται κάθε μέρα στην Κίνα (19.986.480 κάθε χρόνο) 

– 30.000 φοιτητές απέκτησαν μεταπτυχιακό στην διοίκηση επιχειρήσεων το 2012, όταν το 1998 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 0. 

– 700.000 μηχανικοί αποφοιτούν κάθε χρόνο από τα πανεπιστήμια της Κίνας 

– 6.800.000 άτομα αποφοίτησαν το 2012 από κάποιο κινεζικό πανεπιστήμιο, έναντι 270.000 αποφοίτων το 1977.

Παρά την επιβραδυνόμενη ανάπτυξη, η Κίνα παραμένει η μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας και μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες παγκοσμίως. Διακηρυγμένος μακροπρόθεσμος στόχος της είναι η μετάβαση από το μοντέλο της ταχείας ανάπτυξης σε ένα πιο σταθερό μοντέλο που θα βασίζεται στην εγχώρια κατανάλωση, την υψηλή τεχνολογία και την αποτελεσματικότερη διαχείριση του περιβάλλοντος.

Αυτό που η ηγεσία της χώρας αποκαλεί «Κινεζικό Όνειρο», ασφαλώς δεν μπορεί να συμβεί, χωρίς να προκύψουν μεγάλες αλλαγές και στο κοινωνικό πεδίο.

Μια πρώτη «ακτινογραφία» της χώρας, αποκαλύπτει ότι υπάρχουν καταλύτες που οι επίδρασή τους περιορίζεται, όπως η εξάρτηση από κεφαλαιακές επενδύσεις, το χαμηλό κόστος εργασίας, οι ενεργοβόρες βιομηχανίες και η ισχυρή μεταποιητική δραστηριότητα σε παράκτιες περιοχές της χώρας. Ως καταλύτες που ισχυροποιούνται, προσδιορίζονται η ανάπτυξη μέσω της ιδιωτικής κατανάλωσης, η ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών, η καινοτομία και η παραγωγή με υψηλή προστιθέμενη αξία, αλλά και η ανάπτυξη στις ηπειρωτικές περιοχές της Κίνας. Οι μεταρρυθμίσεις σε θεσμικό επίπεδο, οι εξαγωγές και η συνεχιζόμενη αστικοποίηση, σε συνδυασμό με την ενίσχυση σε επίπεδο υποδομών, συνεχίζουν να παίζουν καθοριστικό ρόλο, όπως και πριν.

Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του “The China Compass” από την «The Beijing Axis”, ο αριθμός των νοικοκυριών στις αστικές περιοχές της Κίνας αυξήθηκε στα 256 εκατομμύρια το 2012, από 165 εκατομμύρια το 2002, ενώ μέχρι το 2022 θα έχει αυξηθεί περαιτέρω, στα επίπεδα των 357 εκατομμυρίων.

Η τάση αυτή συνοδεύεται από την εντυπωσιακή διόγκωση της μεσαίας τάξης. Το 2002 το 90% αυτών των νοικοκυριών ήταν «φτωχά», με ετήσιο εισόδημα κάτω από 9.000 δολάρια. Η μεσαία τάξη αποτελούσε μόλις το 7% (με ετήσιο εισόδημα 9.000-16.000 δολαρίων), η ανώτερη μεσαία τάξη το 2% (16.000-34.000 δολάρια), ενώ το 1% διέθετε ετήσιο εισόδημα άνω των 34.000 δολαρίων.

Μέσα σε μία δεκαετία μόλις, η εικόνα άλλαξε δραματικά: Το ποσοστό των «φτωχών» νοικοκυριών έπεσε στο 29%, το ποσοστό της μεσαίας τάξης εκτινάχθηκε στο 54%, της ανώτερης μεσαίας τάξης αυξήθηκε στο 14%, ενώ τα πλούσια νοικοκυριά αποτελούσαν το 3%. Εξίσου εντυπωσιακές αλλαγές αναμένονται μέχρι το 2022, όπου προβλέπεται μείωση των φτωχών νοικοκυριών στο 16%, της μεσαίας τάξης στο 22%, και ταυτόχρονη αύξηση του ποσοστού της ανώτερης μεσαίας τάξης στο 53% και των πλούσιων νοικοκυριών στο 9%.

Μια ενδιαφέρουσα δημογραφική μεταβολή, είναι το «φαινόμενο 1-2-4». Η «πολιτική του ενός παιδιού» που ακολουθεί εδώ και χρόνια η Κίνα, οδηγεί στο φαινόμενο να πρέπει 1 παιδί να υποστηρίξει οικονομικά, σε μεταγενέστερο χρόνο, 2 γονείς και 4 παππούδες. Επιπλέον, το γεγονός ότι στην κουλτούρα των Κινέζων υπάρχει προτίμηση για τέκνα αρσενικού γένους, μέχρι το 2020 θα έχει δημιουργήσει ένα «απόθεμα» 24 εκατομμυρίων ανύμφευτων ανδρών.

Αν συνδυαστούν τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι η Κίνα εξελίσσεται σε μία χώρα στην οποία… όλοι θα θέλουν να πουλήσουν. Και είναι τέτοιο το μέγεθος της αγοράς, που δεν αφήνει περιθώρια να αγνοηθούν τέτοιου είδους δημογραφικές μεταβολές, στον βαθμό που από την ορθή ερμηνεία τους εξαρτάται -σε μεγάλο βαθμό- η επιτυχία της διείσδυσης στην αγορά.

Η «μεταμόρφωση» της Κίνας, είτε στο επίπεδο της επίσημης οικονομικής πολιτικής, είτε στο κοινωνικό πεδίο και στο επίπεδο της αλλαγής της οικογενειακής δομής, είναι μια διαδικασία που θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα. Και θα συνεχίσει να δημιουργεί επενδυτικές ευκαιρίες ακόμα και όταν ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα έχει επιβραδυνθεί, με προεκτάσεις που θα διαχέονται διεθνώς. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το 2012 το 1/3 των αγαθών πολυτελείας παγκοσμίως, αγοράστηκε από το 2% του κινεζικού πληθυσμού…