Τι κι αν δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα; Το υγρό στοιχείο «ζει και βασιλεύει» στο Κιλκίς και γύρω του περιστρέφεται ένα μεγάλο κομμάτι της τουριστικής πρότασης ολόκληρου του νομού. Η λίμνη Δοϊράνη, στα σύνορα με τη γειτονική ΠΓΔΜ, είναι το αδιαφιλονίκητο νούμερο ένα αξιοθέατο της περιοχής, και δικαίως, όπως διαπιστώνει ο κάθε επισκέπτης. Μια ευθεία δρόμος (σχεδόν) από τη Θεσσαλονίκη και η λίμνη απλώνεται μπροστά σου με τα χίλια της χρώματα. Στις όχθες της απλώνεται και το «όνομα και πράγμα» δάσος Χίλια Δέντρα, με τις αιωνόβιες βελανιδιές και τα υπέργηρα πλατάνια.

Μια ψαροκαλύβα ξεχωρίζει ανάμεσα στα δέντρα και τα ήρεμα νερά της Δοϊράνης

Αν η Δοϊράνη είναι η αφορμή που θα σε φέρει στο Κιλκίς, γρήγορα θα ανακαλύψεις πως θα βρεις πολλούς ακόμη λόγους για να έρθεις και να ξαναέρθεις στην περιοχή. Οι ορεινοί όγκοι του κατάφυτου Πάικου είναι στ\’ αλήθεια εντυπωσιακοί, τα χρώματα χορταστικά, ανάλογα με τις εποχές του χρόνου, ενώ τη δική τους ξεχωριστή πινελιά προσφέρουν και τα σχετικά νέα μα τόσο όμορφα μοναστήρια της περιοχής. Στη Γουμένισσα θα ακούσεις από πρώτο… αυτί τα περίφημα χάλκινα πνευστά της περιοχής, στην Αξιούπολη θα δεις ένα πρότυπο μουσείο φυσικής ιστορίας και στο Σκρα θα πατήσεις χώματα που γνώρισαν φονικές μάχες που έκριναν εν πολλοίς τη μοίρα της Μακεδονίας. Από την άλλη πλευρά του νομού, προς Βορρά και Ανατολή, υψώνονται αντίστοιχα το όρος Μπέλες, φυσικό σύνορο Ελλάδας-Βαλκανίων, και οι κυματιστές κορυφές των Κρουσσίων. Και βέβαια είναι κι οι δυο ποταμοί που διασχίζουν το Κιλκίς στον δρόμο τους προς τον Θερμαϊκό, ο Αξιός και ο Γαλλικός, κι ανάμεσά τους ολόσπαρτα χωράφια, αλλοτινά θέατρα πολεμικών συγκρούσεων.

Το Κιλκίς είναι τόσο κοντά στην πολυπληθή συμπρωτεύουσα κι ωστόσο παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτο από την τουριστική «ισοπέδωση». Καταφέρνει να προστατεύει τις ομορφιές του και μοιάζει να προτιμά την ήπια και μεθοδευμένη αξιοποίησή τους, προσφέροντας μια εξαιρετική πρόταση στον ανήσυχο ταξιδιώτη. Η ίδια η πόλη του Κιλκίς αποτελεί μια εξαιρετική βάση για εξορμήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις του νομού, ωστόσο η απόσταση από τη Θεσσαλονίκη είναι τόσο μικρή που άνετα μπορείς να επιλέξεις και εκείνη ως βάση.

Υδάτινη συνοριογραμμή

Φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΠΓΔΜ, η λίμνη της Δοϊράνης έχει ένα παράδοξο: ενώ η φυσική της ομορφιά είναι αξεπέραστη, η τουριστική της αξιοποίηση είναι αντιστρόφως ανάλογη. Οπως και να \’χει, πάντως, η Δοϊράνη είναι υπέροχη, όλες τις εποχές του χρόνου και αυτό το ξέρουν καλύτερα οι Θεσσαλονικείς και οι Κιλκισιώτες για τους οποίους αποτελεί αγαπημένη βόλτα για το Σαββατοκύριακο και όχι μόνο.

Το χωριό της Δοϊράνης στις όχθες της λίμνης και στο βάθος το όρος Μπέλες

Η επιφάνεια της Δοϊράνης φτάνει περίπου τα 38 με 40 τ.χλμ. Το ένα τρίτο αυτής της έκτασης (περίπου 13 τ.χλμ.) ανήκει στην Ελλάδα και το υπόλοιπο στη γειτονική χώρα. Την αλλαγή των συνόρων μέσα στη λίμνη «υπενθυμίζουν» σημαδούρες που είναι τοποθετημένες πάνω στη νοητή γραμμή. Αυτά βέβαια ισχύουν σήμερα, γιατί όταν σχηματίστηκε η λίμνη ούτε σύνορα υπήρχαν ούτε τίποτε, και οι μόνοι που μπορεί να «μάλωναν» για την πρωτοκαθεδρία θα ήταν οι ισχυρότεροι εκπρόσωποι της τοπικής… πανίδας. Η Δοϊράνη δημιουργήθηκε μέσα από αρχέγονες γεωφυσικές διεργασίες και σεισμικές διεργασίες πριν από χιλιάδες χρόνια, εκτιμάται μάλιστα ότι αποτελεί κατάλοιπο της αρχαίας Παιονίας λίμνης, που απλωνόταν σε μια έκταση πολλών δεκάδων στρεμμάτων. Σήμερα η λίμνη υδροδοτείται από πηγές που αναβλύζουν στον πυθμένα της καθώς και από μικρά ορεινά ρέματα που κατεβαίνουν από τα Κρούσσια όρη και το Μπέλες.

Η βάση για την περιήγησή της είναι το ομώνυμο χωριό που απλώνεται στις νότιες όχθες της λίμνης και απέχει περίπου 27 χλμ. από την πόλη του Κιλκίς. Μικρό ψαροχώρι, το χωριό της Δοϊράνης έχει λιγοστούς κατοίκους (περίπου 180), στη μεγάλη πλειονότητά τους οικογένειες προσφύγων που εγκαταστάθηκαν εδώ κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Οι περισσότεροι σήμερα ασχολούνται με το ψάρεμα στη λίμνη αν και, όπως οι ίδιοι λένε, η ψαριά στη Δοϊράνη έχει μειωθεί αισθητά. Παλιότερα, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ήταν από τις πλουσιότερες (αν όχι η πλουσιότερη) σε αλιευτική απόδοση λίμνες της Μακεδονίας. Κάτι η υπεράντληση, κάτι κάποια τεχνικά έργα που κατασκευάστηκαν, η στάθμη των νερών άρχισε να μειώνεται όλο και περισσότερο. Από τα 10 μέτρα, το βάθος έχει περιοριστεί σήμερα στα 3 μέτρα. Και όταν τα νερά πέφτουν, το ψάρι δεν μπορεί να μεγαλώσει, λένε οι έμπειροι ψαράδες της Δοϊράνης. Ακόμη κι έτσι, πάντως, περίπου είκοσι ντόπιοι ψαράδες εξακολουθούν να βγαίνουν στη λίμνη με τις πλάβες τους και να μαζεύουν γριβάδια και γουλιανούς, που μπορείς να γευτείς στα ταβερνάκια του χωριού.

Κι αν λιγόστεψε η ψαριά, οι ψαράδες της Δοϊράνης συνεχίζουν στον αγώνα

Από τη λίμνη διακρίνονται καθαρά τα φώτα από τους παραλίμνιους οικισμούς της γειτονικής χώρας, το Νικολίτσι, την Παλιά και Νέα Δοϊράνη, χωριά που επίσης ζουν στους ρυθμούς της λίμνης.

Fast info

Μουσείο λίμνης Δοϊράνης: Στο χωριό της Δοϊράνης, σε ένα όμορφο και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κτίριο δίπλα στη λίμνη, στεγάζεται το Μουσείο της Λίμνης Δοϊράνης. Δημιουργήθηκε σε συνεργασία του δήμου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή και του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων Υγροτόπων. Σκοπός του μουσείου είναι η ανάδειξη της τοπικής χλωρίδας και πανίδας και η παρουσίαση της διαχρονικής συμβίωσης του ανθρώπου με τη λίμνη, μέσα από εκθέματα που προβάλλουν και αναδεικνύουν τον τοπικό πολιτισμό και το περιβάλλον. Το μουσείο δεν έχει συγκεκριμένες ώρες λειτουργίας, ανοίγει κατόπιν συνεννοήσεως στο τηλέφωνο 23413 50502.

Στα Χίλια Δέντρα

Η Δοϊράνη στον πόλεμο: Ολόκληρη η περιοχή του Κιλκίς υπήρξε θέατρο σκληρών μαχών κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α\’ Παγκόσμιο. Στον λόφο επάνω από το χωριό της Δοϊράνης διακρίνεις εύκολα το Μνημείο Πεσόντων, χτισμένο στη μνήμη των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις φονικές συγκρούσεις κατά το 1913 μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων και κατά το διάστημα 1916-1918, στα πλαίσια της πρώτης παγκόσμιας σύρραξης. Ενας οβελίσκος με δύο λιοντάρια και τέσσερις στήλες με τα ονόματα των πεσόντων αποτελεί το Ηρώο προς τιμήν των 10.700 Βρετανών στρατιωτών και αξιωματικών που σκοτώθηκαν εδώ. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται το βρετανικό και το ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο.

Πολύτιμο οικοσύστημα

Το Μνημείο Πεσόντων στη Δοϊράνη

Οι περισσότεροι ερχόμαστε στη Δοϊράνη και μένουμε εντυπωσιασμένοι από την άσπιλη ομορφιά της λίμνης. Πώς να αντισταθείς στον πειρασμό μιας βαρκάδας στα νερά της, πώς να περιγράψεις τα χρώματα και τις αντανακλάσεις στην επιφάνεια μα και την αίσθηση πως ακροβατείς ανάμεσα σε δυο χώρες. Εμείς οι επισκέπτες, ωστόσο, είμαστε οι περαστικοί της υπόθεσης. Γιατί η λίμνη της Δοϊράνης είναι εκτός των άλλων και ένας πλούσιος υδροβιότοπος που αποτελεί σπίτι, μόνιμο ή προσωρινό, για ένα σωρό σπάνια και απειλούμενα είδη πουλιών και φυτών. Κι αν οι επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας και της περιβαλλοντικής αλλαγής είναι πια εύκολα αντιληπτές από εμάς, τους επισκέπτες, οι ίδιοι οι «κάτοικοι» της λίμνης τις νιώθουν πιο έντονα από κάθε άλλον.

Στα νερά της Δοϊράνης φιλοξενούνται «εκλεκτοί εκπρόσωποι» της ελληνικής πανίδας, που είτε ζουν μόνιμα εδώ είτε σταματούν στη λίμνη κατά το αποδημητικό τους ταξίδι για να αναζητήσουν τροφή είτε ξεχειμωνιάζουν εδώ. Γι\’ αυτό και το κομμάτι της λίμνης που ανήκει στην Ελλάδα έχει περιληφθεί στον κατάλογο με τις Ζώνες Ειδικές Προστασίας, ωστόσο εύκολα κατανοεί κανείς πως όταν μιλάμε για λίμνη -όπου τα όρια δεν χαράζονται με τείχη αλλά μένουν δυσδιάκριτα πάνω στο νερό- χρειάζεται η καλή θέληση και η προσπάθεια και των δύο πλευρών. Οπως και να \’χει, η ελληνική Δοϊράνη φιλοξενεί σήμερα περίπου 36 είδη ορνιθοπανίδας, όπως η λαγγόνα, ο αργυροπελεκάνος και η χαλκόκοτα· τα τρία αυτά είδη, μάλιστα, θεωρούνται ως απειλούμενα σε παγκόσμιο επίπεδο. Στα νερά της λίμνης ζουν επίσης και 18 είδη ψαριών, με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς να αποτελούνται από γριβάδια και γουλιανούς, ενώ δεν λείπει η πλατίτσα και το περκί.

Αυτές είναι οι πλάβες, οι παραδοσιακές ψαρόβαρκες της Δοϊράνης

Ο ασφάλτινος δρόμος που κινείται περιμετρικά της λίμνης προσφέρει αμέτρητα σημεία που θα σε κάνουν να κατεβαίνεις από το αυτοκίνητο και να σηκώνεις συνέχεια τη φωτογραφική σου μηχανή: σε περίπου 8,5 χλμ. διαδρομής, ξεκινώντας από το χωριό της Δοϊράνης, μέχρι τη βόρεια πλευρά της λίμνης, οι μαγευτικές παραλίμνιες εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη. Η κατάληξη της διαδρομής, ωστόσο, είναι εξίσου γοητευτική: ένα δάσος με εξακόσια περίπου στρέμματα σπαρμένα με φράξους, σκλήθρα, βελανιδιές που μετρούν στην πλάτη τους τουλάχιστον τέσσερις αιώνες και υπέργηρα πλατάνια. Είναι από εκείνα τα δάση που σου δίνουν μια καλή εικόνα του πώς πρέπει να ήταν εκείνα τα αρχέγονα δάση που κάλυπταν κάποτε ολόκληρη τη Μακεδονία. Είναι τα Χίλια Δέντρα, ένας πνεύμονας πρασίνου σπάνιας ομορφιάς και ανυπολόγιστης οικολογικής σημασίας. Οχι τυχαία άλλωστε έχει ανακηρυχθεί επισήμως Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης, ενώ έχει επίσης ενταχθεί και στο δίκτυο Natura 2000. Στον χώρο λειτουργεί δασικό περίπτερο καθώς επίσης και χώροι διαμονής, εστίασης και αναψυχής για τα Σαββατοκύριακα (το καλοκαίρι λειτουργούν και καθημερινές). Μόλις δυόμισι χιλιόμετρα από τα Χίλια Δέντρα θα βρεις τις Μουριές, το πιο μεγάλο χωριό της Δοϊράνης. Αν έρθεις τους καλοκαιρινούς μήνες, μην παραλείψεις να δεις από κοντά τον καταρράκτη των Μουριών, στην τοποθεσία Ανω Σούρμενα, στους πρόποδες του όρου Μπέλες.

Oι πλάβες της Δοϊράνης

Ο καταρράκτης στις Μουριές

Περιήγηση στην πόλη

Δεν είναι ούτε μια ώρα δρόμος από τη Θεσσαλονίκη. Για την ακρίβεια είναι λιγότερο κι από πενήντα λεπτά (περίπου 50 χλμ.), οπότε την επόμενη φορά που θα βρεθείς στη συμπρωτεύουσα δεν θα έχεις δικαιολογία: κατεύθυνση προς Βορρά και Κιλκίς!

Απόκοσμο σούρουπο στη λίμνη

Πόλη κατά βάση προσφύγων από τον Πόντο, το Κιλκίς άρχισε να αναπτύσσεται μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α\’ Παγκόσμιο. Βέβαια η περιοχή κατοικούνταν ήδη από τα ρωμαϊκά χρόνια, τότε μάλιστα την έλεγαν Callicum (Κάλικουμ) ή Καλλικώς. Μια εκδοχή λοιπόν του σύγχρονου ονόματος έρχεται από την παραφθορά της ρωμαϊκής ονομασίας. Κάποιοι άλλοι, βέβαια, πιο… ρομαντικοί, θα σου πουν ότι το «Κιλκίς» δεν είναι άλλο από το αγγλικό «kill kiss»· να είσαι λοιπόν προετοιμασμένος για να ακούσεις όλες τις εκδοχές.

Η καλύτερη βόλτα στο σύγχρονο Κιλκίς ξεκινάει από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου. Η πανοραμική θέα της πόλης είναι πολύ όμορφη, ωστόσο ετοιμάσου να αφήσεις τα ψηλά για τα… χαμηλά. Γιατί στα σπλάχνα του λόφου όπου βρίσκεσαι απλώνεται το πιο σπουδαίο αξιοθέατο του Κιλκίς, το σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1925 από τον Κιλκισιώτη λατόμο Γιώργο Παυλίδη, χαρτογραφήθηκε για πρώτη φορά κατά τη δεκαετία του \’60 και το 1986 άνοιξε και επισήμως τις πύλες του για το κοινό. Περίπου 300 μέτρα θα διανύσεις αν περπατήσεις σ\’ ολόκληρο το μήκος των διαδρομών του σπηλαίου, που εκτείνονται σε δύο ορόφους, περνούν από έξι θαλάμους και καλύπτουν μια έκταση 1.000 τ.μ. Μάλιστα, η σταθερή του θερμοκρασία στους 15-17ο και τα μόνιμα επίπεδα υγρασίας στα 95% έκανε ξένους ειδικούς να μιλούν για «σπηλαιοθεραπεία». Στο σπήλαιο βρέθηκαν εκατοντάδες απολιθωμένα οστά ζώων, ηλικίας έως και 15.000 ετών, όμως τους περισσότερους επισκέπτες εξιτάρουν οι αλλόκοτοι σχηματισμοί βράχων που μοιάζουν με ανθρώπους και ζώα: ο Καλόγερος, ο ελέφαντας, ο ρινόκερος, ο κροκόδειλος, μέχρι και? ροφός!

Πανοραμική όψη του Κιλκίς από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου

Επιστρέφοντας στον «έξω κόσμο», επιβάλλεται μια βόλτα στον πεζόδρομο της 25ης Μαρτίου, που σχεδόν πάντα σφύζει από ζωή, και μια επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, με αγάλματα και πλούσια ευρήματα από τις αρχαίες πόλεις της περιοχής. Ενας από τους καλύτερους λόγους σου ωστόσο για να έρθεις στο Κιλκίς είναι ασφαλώς το Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθέατρου και Παντομίμας, που κάθε καλοκαίρι φέρνει στην πόλη κόσμο από όλες τις γωνιές της χώρας.

ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Το Γυναικόκαστρο και η Πικρολίμνη

Σπήλαιο με… ορόφους έχεις ξαναδεί;

Λίγο νοτιότερα, στο χωριό Ξυλοκερατιά (περίπου 18 χλμ. από το Κιλκίς), θα συναντήσεις την Πικρολίμνη. Οι αρχαίοι την έλεγαν Χαλάστρα, σήμερα ωστόσο θεωρείται πως μάλλον? φτιάχνει παρά χαλάει. Πρόκειται για μια λίμνη με έκταση 4,5 τ.χλμ. και βάθος μετά βίας ενός μέτρου, με νερά που η περιεκτικότητά τους σε αλάτι είναι τριπλάσια από της Νεκρής Θάλασσας. Το καλοκαίρι, όταν τα νερά υποχωρούν λόγω της υψηλής θερμοκρασίας, αποκαλύπτεται ένα στρώμα πηλού εξαιρετικά πλούσιο σε θειούχες ενώσεις και νιτρικά άλατα που αποδεδειγμένα διαθέτουν ιαματικές ιδιότητες. Στην Πικρολίμνη λειτουργεί όλο τον χρόνο ειδικά διαμορφωμένος στεγασμένος χώρος για πηλοθεραπεία καθώς και ξενοδοχείο.

Τα νερά της Πικρολίμνης προσφέρονται για πηλοθεραπεία

Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος

Περίπου 1.200 είδη ελληνικών ενδημικών φυτών αλλά και φυτά που ενδημούν σε άλλες χώρες των Βαλκανίων: ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων αποτελεί ένα πρωτοποριακό, υπαίθριο μουσείο όπου σε μια έκταση περίπου 310 στρεμμάτων καλλιεργούνται, αναπτύσσονται και προστατεύονται διάφορα είδη αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών της ελληνικής και βαλκανικής χλωρίδας. Ο Κήπος βρίσκεται κοντά στο χωριό Ποντοκερασιά, στις παρυφές των Κρουσσίων ορέων, και προσφέρει στον επισκέπτη ένα μοναδικό περίπατο σε διαμορφωμένα μονοπάτια και διαδρομές περιήγησης, ανάμες σε βραχόκηπους, δασικές εκτάσεις, λίμνες και καταρράκτες.

Σε πρώτο πλάνο ο Αξιός ποταμός και στο βάθος τα φώτα της Αξιούπολης

Τα στολίδια του Αξιού

Δυο πολιτείες αντίκρυ η μια στην άλλη κι ανάμεσά τους ένας ποταμός, να τις χωρίζει και να τις ενώνει. Το Πολύκαστρο και η Αξιούπολη βρίσκονται στην καρδιά της Παιονίας, στη δυτική και την ανατολική όχθη του Αξιού, σαν δίδυμα στολίδια του ποταμού.

Καταρράκτες στο Σκρα

Το Πολύκαστρο είναι η πιο μεγάλη πόλη του νομού μετά το Κιλκίς, με πάνω από εφτά χιλιάδες ψυχές, που φροντίζουν να αναδεικνύουν την πόλη ως ένα παλλόμενο κύτταρο ζωής και δημιουργίας. Το παλιότερο όνομά της ήταν Μαυροσούλι, στα τέλη της δεκαετίας του \’20 ωστόσο μετονομάστηκε σε Πολύκαστρο, χάρη στις αμέτρητες οχυρωματικές εγκαταστάσεις που έφτιαξαν εδώ τα συμμαχικά στρατεύματα κατά τον Α\’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη σύγχρονη πόλη θα δεις το συμμαχικό νεκροταφείο στον οικισμό «Καρασούλι», στον ίδιο οικισμό όπου θα ανακαλύψεις και τα οθωμανικά λουτρά του 14ου αι., από την εποχή που η περιοχή ήταν η έδρα του τοπικού μπέη.

Λίγο έξω από το Πολύκαστρο, στη Νέα Καβάλα (4 χλμ.), βρίσκεται και το αεροδρόμιο που χρησιμοποιούν για τις δραστηριότητές τους οι αερολέσχες Κιλκίς, Πολυκάστρου και Θεσσαλονίκης.

Στην άλλη πλευρά του ποταμού, προς τη μεριά του Πάικου, απλώνεται «η πόλη του Αξιού», η παλιά Μποέμιτσα και σημερινή Αξιούπολη. Μικρότερη πόλη από το γειτονικό Πολύκαστρο, έχει όμως τη δική της σημασία. Στην πόλη φιλοξενείται ένας ξεχωριστός χώρος, που κι αν ακόμα δεν είσαι φαν των μουσείων, θα το επισκεφθείς και να είσαι σίγουρος πως θα σου αρέσει. Είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο της πόλης. Μην ακούς όμως «μουσείο» και νομίσεις πως θα δεις κάτι συνηθισμένο: μέσα από τις συλλογές και τα εκθέματά του καταγράφεται και αναδεικνύεται ολόκληρος ο διαχρονικός πλούτος της πανίδας, της γεωλογίας και της βοτανικής του όρους Πάικου. Οι χώροι του μουσείου είναι φτιαγμένοι με τρόπο ώστε να αναπαριστούν το φυσικό περιβάλλον του βουνού και μέσα σε ειδικά διαμορφωμένες προθήκες εκτίθενται σπάνια θηλαστικά, πτηνά και τρωκτικά από την ευρύτερη περιοχή. Ενα από τα highlights του μουσείου είναι η σπουδαία συλλογή με πεταλούδες, με συνολικά 124 δείγματα από το Πάικο αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, τοποθετημένα επάνω σε έναν παγκόσμιο χάρτη ώστε να γίνεται πιο εύκολα κατανοητή η προέλευσή τους.

Θρυλικό Σκρα

Αφήνοντας πίσω την Αξιούπολη και με κατεύθυνση προς Βορρά θα προσεγγίσεις τη λίμνη Μεταλλείου. Τεχνητή μεν, με… φυσική ομορφιά δε. Φτάνει περίπου τα 2 χλμ. σε μήκος, το βάθος των νερών της όμως πλησιάζει τα 35 μ. ενώ μέσα τους κολυμπούν πέστροφες που την καθιστούν αγαπημένο προορισμό για τους ψαράδες.

Ο μακεδονικός τάφος στην Τούμπα της Παιονίας

Συνεχίζοντας τον δρόμο προς Βορρά, πλησιάζεις σε ένα από τα συγκλονιστικότερα πεδία μαχών του Α\’ Παγκοσμίου. Είναι το πασίγνωστο χωριό Σκρα (60 χλμ. από το Κιλκίς, 25 χλμ. από την Αξιούπολη), στις πλαγιές του Πάικου. Τον Μάιο του 1918, και έπειτα από σφοδρές συγκρούσεις, η Ελληνική Μεραρχία Κρητών και Αρχιπελάγους κατέλαβε το ύψωμα Σκρα ντι Λέγκεν, γέρνοντας οριστικά την πλάστιγγα υπέρ των συμμαχικών δυνάμεων στο μακεδονικό μέτωπο. Στο χωριό θα δεις το Μουσείο του Α\’ Παγκοσμίου Πολέμου-Μάχης Σκρα, με κειμήλια, έγγραφα και φωτογραφίες της εποχής. Εξω από το χωριό, οι περίφημοι καταρράκτες του Σκρα προσφέρουν ακόμη ένα τοπίο ανεπανάληπτης φυσικής ομορφιάς.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αξιούπολης

Φημισμένα χάλκινα

Τμήμα του αρχαιολογικού χώρου του Ευρωπού

Η πόλη της Γουμένισσας βρίσκεται στο πιο δυτικό άκρο του νομού Κιλκίς: 50 χλμ. τη χωρίζουν από την πρωτεύουσα του νομού, περίπου 75 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και μόλις 18 χλμ. από την πρωτεύουσα του Δήμου Παιονίας, το Πολύκαστρο. Διαχρονικά ο πλούτος της Γουμένισσας πατούσε σε δύο βάσεις, την οινοποιία και τη σηροτροφία. Οι αμπελώνες της Γουμένισσας απλώνονται στις πλαγιές του Πάικου, με τις καλλιέργειες -κυρίως- ξινόμαυρου και νεγκόσκα (γηγενής ποικιλία ερυθρού) να είναι αυτές που έχουν φέρει το όνομα της περιοχής στις πρώτες θέσεις προτίμησης των απανταχού οινοφίλων.

Η λιτανεία της εικόνας της Παναγίας στη Γουμένισσα

Η Γουμένισσα υπήρξε ωστόσο και σπουδαίο κέντρο σηροτροφίας: στην είσοδο της πόλης εξακολουθούν να στέκουν ακόμη παλιά σηροτροφεία που επεξεργάζονταν και διέθεταν μετάξι σε μεγάλες ποσότητες. Τα χρόνια πέρασαν, η δραστηριότητα σταδιακά εγκαταλείφθηκε και μόνο οι παλιές εγκαταστάσεις έχουν μείνει για να θυμίζουν τις αλλοτινές εποχές.

Αυτό που όχι μόνο δεν εγκαταλείφθηκε μα ίσα ίσα κερδίζει όλο και περισσότερη ορμή είναι η αγάπη των ντόπιων για την παράδοση του τόπου τους. Και ο καλύτερος τρόπος προστασίας και ανάδειξής της είναι μέσα από τη μουσική. Σε μια πόλη περίπου 3.500 κατοίκων οι λαϊκοί οργανοπαίκτες ξεπερνούν τους διακόσιους: κι από τα όργανα τα παραδοσιακά, εκείνα που πιο πολύ ακούγονται είναι βέβαια τα περίφημα χάλκινα πνευστά. Ηχοι βροντεροί, αυθεντικά βαλκανικοί, με το αποτύπωμά τους να χάνεται στη μουσική ιστορία της ευρύτερης περιοχής. Μελωδίες άλλοτε ζωηρές και εύθυμες, άλλοτε αργόσυρτες και λυπητερές, κάθε φορά εκφράζουν κάτι το διαφορετικό, ανάλογα με την αφορμή που τα βγάζει στους δρόμους της πόλης. Και είναι πολλές οι αφορμές, εκείνη ωστόσο που ξεχωρίζει είναι η λιτανεία της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας, που διαχρονικά συγκέντρωνε γύρω της τον πυρήνα της ιστορικής κωμόπολης. Η πομπή παρασύρεται από τις χάλκινες μελωδίες, προσφέροντας μια από τις πλέον αυθεντικές εικόνες που μπορείς να αποκομίσεις από τη Γουμένισσα.

Τα χάλκινα πνευστά της περιοχής είναι ξακουστά σε όλη την Ελλάδα

Η θαυματουργή εικόνα (έμβλημα της πόλης) τιμάται τέσσερις φορές τον χρόνο και φυλάσσεται στη μονή της Παναγίας, του 14ου αι. Παλιό καθολικό μοναστήρι, η μονή στάθηκε πολλές φορές δύναμη συσπείρωσης για τον χριστιανικό πληθυσμό, και για τον λόγο αυτό αντιμετώπισε συχνά τις επιθέσεις ληστών και κατακτητών. Σε κάποια από τις ληστρικές επιδρομές, μάλιστα, σκοτώθηκε ο ηγούμενος της μονής και εις μνήμην του ονομάστηκε η κωμόπολη Ηγουμένισσα ? εξ ου και η σημερινή Γουμένισσα.

Οι αρχαιολογικοί θησαυροί της Παιονίας

Αποψη της Γουμένισσας

Πάϊκο – Ορεινός πλούτος

Στον χάρτη φαίνεται ως ένα φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Πέλλα και στο Κιλκίς. Είναι το Πάικο, ένα βουνό με ιστορία συγκλονιστική και εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον που από μόνο του μπορεί να αποτελεί ξεχωριστό προορισμό για όλο τον χρόνο. Με βάση εξόρμησης την πόλη της Γουμένισσας ή και την Αξιούπολη, το Πάικο είναι ό,τι ψάχνεις για φυσιολατρικό τουρισμό αλλά και θρησκευτική περιήγηση, όσο ανόμοια κι αν μπορεί να φαίνονται αυτά τα δύο.

Χιονισμένες διαδρομές στο Πάικο

Ανηφορίζοντας το βουνό από τη Γουμένισσα, το πρώτο χωριό που συναντάς είναι η Γρίβα και επόμενος σταθμός η Καστανερή. Εύκολο να μαντέψεις τι πρέπει να περιμένεις εδώ: καστανιές, καστανιές, καστανιές. Συνεχίζοντας πάντα προς Βορρά έρχεσαι στο ιστορικό Σκρα. Γνωρίζεις ήδη την ιστορία του, στο Σκρα ωστόσο υπάρχει και κάτι ακόμη που πρέπει να ανακαλύψεις. Ακολουθώντας την οδική σήμανση προς Κούπα, βγαίνεις από το χωριό και με τον νου σου στις σχετικές ταμπέλες φτάνεις μέχρι τους Καταρράκτες του Σκρα, σε ένα εκπληκτικής ομορφιάς περιβάλλον που δύσκολα περιγράφεται με λέξεις. Και δεν είναι μόνο αυτό: ένα μονοπατάκι μόλις δέκα μέτρων σε χωρίζει από τους καταρράκτες μέχρι την επονομαζόμενη «Σμαραγδένια» λίμνη, μια λίμνη με έντονα σμαραγδένια νερά μέσα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο παρθένας, οργιαστικής βλάστησης από φουντουκιές και κισσούς. Και πάλι όμως η ονειρική αυτή διαδρομή δεν έχει φτάσει στο τέλος της. Κι άλλοι καταρράκτες περιμένουν μετά τη λίμνη, φτάνει να ακολουθήσεις την κοίτη του ρέματος.

Η διαδρομή συνεχίζεται τώρα προς τα δυτικά, με κατεύθυνση προς τα Μεγάλα Λιβάδια, ένα υπέροχο βλαχοχώρι που απλώνεται σε ένα γυμνό οροπέδιο του Πάικου, σε υψόμετρο που φτάνει τα 1.200 μ. Το χωριό είχε καταστραφεί δύο φορές από τους ναζί, οι κάτοικοί του σκόρπισαν στις γύρω περιοχές, ώσπου τη δεκαετία του \’70 άρχισαν δειλά δειλά να επιστρέφουν και το χωριό ξαναζωντάνεψε.

Το Μοναστήρι των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης

Τα μοναστήρια του Πάικου

Ο,τι τους λείπει σε «παρελθόν» το αναπληρώνουν με την κατανυκτική αύρα που τα περιβάλλει. Τα μοναστήρια του Πάικου μπορεί να μη μετρούν αιώνες ιστορίας (με εξαίρεση τη Μονή της Παναγίας στη Γουμένισσα που χρονολογείται στον 14ο αι.), τίποτα άλλο ωστόσο δεν τους λείπει.

Το πρώτο από τα μοναστήρια είναι η ανδρική Μονή του Αγίου Ραφαήλ θα τη βρεις μόλις δύο χλμ. έξω από το χωριό Γρίβα (4 χλμ. από τη Γουμένισσα, 47 χλμ. από το Κιλκίς), σε υψόμετρο περίπου 580 μ. Το μοναστήρι χτίστηκε μόλις το 1992 και είναι αφιερωμένο στους νεοφανείς μάρτυρες της Λέσβου Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη, από τα ελάχιστα μάλιστα μοναστήρια που είναι αφιερωμένα στους Αγίους της Μυτιλήνης εκτός του νησιού. Γιορτάζει την Τρίτη της Διακαινησίμου (Τρίτη του Πάσχα).

Το έτερο μοναστήρι είναι η επίσης νεόδμητη σχετικά Μονή του Οσίου Νικόδημου του Αγιορείτη (φωτό δεξιά). Για να φτάσεις στο μοναστήρι θα έρθεις πρώτα στο χωριό Πεντάλοφο (6 χλμ. από τη Γουμένισσα) και από εκεί δεν θα δυσκολευτείς να κατευθυνθείς προς το μοναστήρι, καθώς υπάρχει πολύ καλή σχετική σήμανση. Αυτή η μονή είναι λίγο πα