Μάλιστα οι επαπειλούμενες με απερήμωση περιοχές καλύπτουν περίπου το 50% του νησιού, θέτοντας σε κίνδυνο την οικολογική αλλά και κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητά του.
Χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το φαινόμενο της ερημοποίησης
Ως ερημοποίηση ορίζεται η υποβάθμιση του εδάφους και του περιβάλλοντος στις ξηροθερμικές και ύφυγρες περιοχές. Η υποβάθμιση που προκαλείται από την ερημοποίηση αφορά στη μείωση ή απώλεια της παραγωγικότητας των γεωργικών και δασικών εκτάσεων, κυρίως λόγω της διάβρωσης που επιφέρει δραστική μείωση του βάθους και της γονιμότητας του εδάφους και της βλάστησης.
Παράγοντες Ερημοποίησης
Η ευαισθησία μίας περιοχής στη διαδικασία της απερήμωσης, η οποία οδηγεί στην ερημοποίηση, εξαρτάται από εδαφικούς, κλιματικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Συνοπτικά, η ερημοποίηση προκαλείται είτε από τη μεμονωμένη δράση είτε από την αλληλεπίδραση των εξής παραγόντων:
• Ανθρωπογενείς παράγοντες: Αφορά σε μη αποδεκτές γεωργικές πρακτικές (εντατική καλλιέργεια των γεωργικών περιοχών, υπερβολική χρήση των λιπασμάτων, μη ορθολογική κατεργασία του εδάφους, έλλειψη προστασίας γεωργικών εδαφών), μη ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων (ανεπαρκείς πρακτικές άρδευσης, υπεράντληση του υπόγειου νερού, έλλειψη στραγγιστικών έργων), αλλαγή χρήσης γης (από δάσος σε γεωργικό έδαφος, από γεωργικό έδαφος σε αστική χρήση), μη αειφορικές πρακτικές δασικής διαχείρισης (υπερβόσκηση, υπερβολική υλοτομία, πυρκαγιές).
• Εδαφικοί παράγοντες: Η ευαισθησία στην εμφάνιση της ερημοποίησης αφορά σε εδάφη προερχόμενα από μητρικό υλικό με μικρή ανεκτικότητα στη διάβρωση, αβαθή, με μεγάλη κλίση, μικρή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και ευπάθεια στη χημική διάβρωση λόγω κακής ποιότητας νερού άρδευσης (αλατούχα ύδατα
• Κλιματικοί παράγοντες: Αφορά σε περιοχές με μικρό ετήσιο ύψος βροχής, υψηλές θερμοκρασίες τη θερινή περίοδο και υψηλή εξατμισιδιαπνοή που προκαλούν έντονο υδατικό έλλειμμα και με συχνή εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινόμενων (έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες, ξηρασία).
Δράσεις στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες συμμετέχει η Κρήτη
Η υψηλή ένταση του φαινομένου η οποία παρατηρείται στη Κρήτη, οδήγησαν στην επιλογή της ως μια από τις πέντε πιλοτικές περιοχές μελέτης, στη Μεσογειακή Ευρώπη που εντάχθηκε στο ερευνητικό πρόγραμμα “DESIRE”, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θέμα – τίτλος του ερευνητικού προγράμματος είναι η «Ερημοποίηση της Γης και η Ανάπτυξη Μέτρων Προστασίας σε Διεθνή Προσέγγιση για Τοπικές Λύσεις. ενώ αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2012, όπου και θα γίνει επίσημος απολογισμός των αποτελεσμάτων του στις περιοχές εφαρμογής του.
Συμπεράσματα της Επιτροπής για τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας
• Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής το ποσοστό 34% των περιοχών της χώρας μας θεωρείται υψηλού κινδύνου, 49% μέτριου και 17% χαμηλού.
Μεταξύ των περιοχών «υψηλού κινδύνου» ερημοποίησης κατατάσσονται επίσης όλα τα νησιά του Αιγαίου, περιοχές της Ανατολικής Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας και Εύβοιας, τμήματα των Θεσσαλίας, Μακεδονίας και Θράκης, καλύπτοντας έτσι το 34% των περιοχών της χώρας που προβλέπεται να έρθουν αντιμέτωπες με το φαινόμενο στο μέλλον.
• Μικρότερο κίνδυνο διατρέχουν τα εδάφη των περιοχών της Κεντρικής Ελλάδας και κεντρικής Πελοποννήσου και τα Ιόνια νησιά, που αποτελούν το 49% της επικράτειας, ενώ μηδαμινή είναι η απειλή του φαινομένου της ερημοποίησης για τις πεδινές περιοχές, οι οποίες καλύπτουν μόνο το 17% της χώρας.
Για περισσότερες πληροφορίες από
Εθνική Επιτροπή για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης. Ιστοσελίδα: http://www.gnccd.com
Συνθήκη Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης. Ιστοσελίδα: http://www.unccd.int