Συνέκδοση: Πνευματικό Κέντρο Χανίων και ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων / Τμήμα Χανίων, ΧΑΝΙΑ 2014
Τα 100 χρόνια από την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα που γιορτάστηκαν το 2013 έγιναν αφορμή να οργανωθεί μεγάλος αριθμός εκδηλώσεων ανάμεσα στις οποίες και η έκθεση ΚΡΗΤΗ 1913 – 2013: Αρχιτεκτονική και Πολεοδομία μετά την Ένωση η οποία αποτέλεσε το έναυσμα για την έκδοση του παρόντος ομώνυμου τόμου.
Παρά την πληθώρα σημειακών μελετών και ερευνών που αφορούν την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της Κρήτης κατά την νεώτερη και σύγχρονη εποχή, το ζήτημα δεν είχε προσεγγιστεί συνολικά για όλο το νησί με αποτέλεσμα να εντοπίζεται ερευνητικό κενό. Ο ανά χείρας τόμος, τον οποίο επιμελήθηκε επιστημονικά η Αμαλία Κωτσάκη, δρ αρχιτέκτων ΕΜΠ – επίκουρη καθηγήτρια στην αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης, επιχειρεί να καλύψει το παραπάνω κενό, κομίζοντας σπάνιο υλικό, καρπό έρευνας σε πάνω από 50 αρχεία και συλλογές. Παράλληλα επιχειρεί να αναδείξει την ιδιοπροσωπία που εμφανίζει η Κρήτη στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας κατά τα τελευταία 100 χρόνια όπως αυτή απορρέει από την ιδιαιτερότητα της φύσης και του παρελθόντος της.
Ο τόμος συγκροτείται από δύο μέρη:
– Ιστορικά και κριτικά, με κείμενα των Εμμ. Κριαρά, Δημ. Φιλιππίδη, Παν. Τουρνικιώτη, Ελ. Φεσσά – Εμμανουήλ, Νίκου Σκουτέλη – Φλάβιο Ζανόν, Μαρ. Νοδαράκη, Νεκτ. Κεφαλογιάννη, Νίκου Πατσαβού, Παύλου Λουκάκη – Ιουλίας Μωραϊτου και Αμαλίας Κωτσάκη.
– Σχέδια – Φωτογραφίες – Κείμενα με την παρουσίαση αρχιτεκτονικών έργων κατανεμημένων σε οκτώ ενότητες που καλύπτει την περίοδο 1898 – 2013. Παρουσιάζεται το έργο στην Κρήτη διακεκριμένων αρχιτεκτόνων ανάμεσα στους οποίους ο Δημ. Κυριακός, Μιλτ. Μυλωνάς, Δημ. Πικιώνης, Άρης Κωνσταντινίδης, Πατρ. Καραντινός, Νικ. Μητσάκης, Κωνστ. Δοξιάδης, Κωνστ. Δεκαβάλλας, Αριστ. Προβελέγγιος, Αλ.Τομπάζης, Δημ. & Σουζ. Αντωνακάκη, κ.ά δίνοντάς μας την ευκαιρία να μελετήσουμε τον τρόπο που αντιμετώπισαν την ιδιομορφία της Κρήτης και αναζήτησαν την έννοια του «τόπου» της.
Το βιβλίο ολοκληρώνεται με πίνακα ερευνητικών πηγών, γενική βιβλιογραφία και ευρετήριο αρχιτεκτόνων και μηχανικών.
Την καλλιτεχνική επιμέλεια του τόμου είχε η Λουκία Μάρθα, αρχιτέκτων – σκηνογράφος DESA – Παρίσι.
Ο τρόπος συγκρότησης του βιβλίου, η πλούσια εικονογράφηση, και το περιεχόμενο των κειμένων που περιλαμβάνει το καθιστά ενδιαφέρον όχι μόνο στον κλάδο των αρχιτεκτόνων και μηχανικών αλλά σε ένα ευρύτερο κοινό που ενδιαφέρεται για την «γνώση» του τόπου του και της ιστορίας του μέσα από ένα άλλο πρίσμα που προσφέρει δυνατότητες για νέες ερμηνείες και θεωρήσεις.