Η προσπάθεια αποκωδικοποίησης του γονιδιώματος της μύγας τσε-τσε διήρκεσε δέκα χρόνια και απαιτήθηκε η συνεργασία 146 επιστημόνων από 78 ερευνητικά ινστιτούτα σε 18 χώρες.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Δρ Τζιόφρι Ατάρντο της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γιέηλ των ΗΠΑ, έπρεπε να ξεπεράσουν πολυάριθμα εμπόδια, τεχνικά, βιολογικά και οικονομικά (η πολυετής έρευνα κόστισε περίπου 10 εκατ. δολάρια), για να πετύχουν την πλήρη αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος.
Το DNA του είδους Glossina morsitans (υπάρχουν και άλλα είδη μύγας τσε-τσε) περιέχει περίπου 12.000 γονίδια και 366 εκατ. «γράμματα» του γενετικού «αλφαβήτου» και η αποκωδικοποίησή του έλαβε χώρα κατά κύριο λόγο στο βρετανικό Ινστιτούτο Wellcome Trust Sanger.
Η μύγα τσε-τσε είναι ουσιαστικά το μοναδικό “όχημα” μετάδοσης της “ασθένειας του ύπνου” ή αφρικανικής τρυπανοσωμίασης, η οποία απειλεί τη ζωή 60 εκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά και πολλών ζώων σε 36 χώρες, ιδίως στην υποσαχάρια Αφρική.
Τα αρχαιότερα απολιθώματα μύγας τσε-τσε χρονολογούνται πριν από 34 εκατ. έτη και ανακαλύφθηκαν στις σύγχρονες ΗΠΑ.
Η μύγα τσε-τσε έχει αναπτύξει ιδιαίτερες βιολογικές μεθόδους για να μολύνει τα θύματά της, οι οποίες βασίζονται στο άκρως εξελιγμένο αισθητηριακό της σύστημα (όραση και όσφρηση).
Η συγκεκριμένη μύγα είναι ιδιότυπο έντομο που δεν γεννά αβγά, αλλά ήδη ανεπτυγμένα μυγάκια, τρέφεται μόνο με αίμα και οι χρωματικές της προτιμήσεις είναι το μπλε και το μαύρο.
Η αποκωδικοποίηση του DNA της μύγας αυτής αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για την ανάπτυξη θεραπειών.
—Τι είναι η ασθένεια του ύπνου
Η Ασθένεια του Ύπνου (αφρικανική τρυπανοσωμίαση) είναι μια θανατηφόρα ασθένεια που πλήττει 36 χώρες στην υποσαχάρια Αφρική. Το 2002 προκάλεσε το θάνατο σε 48.000 ανθρώπους, ενώ απειλεί 60 εκατομμύρια ανθρώπους, από τους οποίους μόνο το 7% έχει πρόσβαση σε διαγνωστικά μέσα και θεραπεία.
Παρόλο που είχε σχεδόν εξαλειφθεί στη δεκαετία του ‘60, πρόσφατα υπάρχει μία επανάκαμψη της επιδημίας.
Εκτιμάται ότι 300.000 – 500.000 άνθρωποι είναι μολυσμένοι από την ασθένεια και αυτός ο αριθμός συνεχώς αυξάνεται.
Αν δεν αντιμετωπιστεί με θεραπεία, η ασθένεια είναι 100% θανατηφόρα, επιφέροντας το θάνατο μέσα σε ένα διάστημα λίγων εβδομάδων έως χρόνων.
Η Ασθένεια του Ύπνου προκαλείται από το παράσιτο Trypanosoma brucei και μεταδίδεται από το τσίμπημα της μύγας τσε-τσε. Η ασθένεια τελικά εξαπλώνεται στο μυελό, οπότε και αρχίζουν να εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά σημάδια της ασθένειας: αποπροσανατολισμός, αυξημένες διαταραχές ύπνου και σε τελικό στάδιο κόμμα και θάνατος.
Η αρχική φάση της ασθένειας μπορεί να μην εμφανίζει συμπτώματα και είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Γίνεται αντιληπτή όταν τα παράσιτα εισβάλουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (δεύτερο στάδιο) του μολυσμένου ατόμου, οπότε εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά νευρολογικά σημάδια της ασθένειας. Υπάρχουν δύο υποείδη του παράσιτου τρυπανόσωμα: το trypanosoma brucei gambiense (γαμβιανό), το οποίο προκαλεί την πιο συχνή χρόνια μορφή της ασθένειας που μπορεί να πάρει μήνες ή ακόμα και χρόνια για να αναπτυχθεί και το T.b. rhodesiense (ροδεσιανό), που προκαλεί τη γρήγορη και θανατηφόρα μορφή της Ασθένειας του Ύπνου. Και οι δύο μορφές είναι θανατηφόρες, εάν δεν αντιμετωπιστούν με θεραπεία.
Σήμερα υπάρχουν πολύ λίγα φάρμακα για τη θεραπεία του πρώτου και του δεύτερου σταδίου της αφρικανικής τρυπανοσωμίασης, ενώ μεγάλο πρόβλημα αποτελούν οι σοβαρές παρενέργειες. Η δυσκολία της διάγνωσης και του καθορισμού του σταδίου καθώς και η εμφάνιση ανθεκτικότητας δημιουργούν επιπρόσθετες κλινικές προκλήσεις.
econews