Το νομικό πλαίσιο εκμετάλλευσης του αιγιαλού και της παραλίας αναφέρεται κυρίως στα νομοθετήματα 3057/02, 3105/03, 3153/03, 3207/03, 3270/04, 3468/06, 3851/10, 3978/11 και 3986/11. Ενώ έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τις 17 Απριλίου έως στις 13 Μαΐου σχέδιο νόμου που τιτλοφορείται «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας», όπου η Ελλάδα, θα βαδίσει στα βήματα της Ισπανίας προς την κατεύθυνση της ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης από ιδιώτες και περιορισμένης πρόσβασης του παράκτιου χώρου δημιουργώντας, ουσιαστικά συνθήκες \”κλειστών παραλιών\” αποκλειστικής ιδιωτικής εκμετάλλευσης και επιτρέπονται την νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών με σκοπό το οικονομικό όφελος. Το σχέδιο νομοσχεδίου περιλαμβάνει :
• Την παραχώρηση εκτάσεων κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, ιστορικών τόπων ή προστατευόμενων περιβαλλοντικά περιοχών, τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή ευπαθών οικοσυστήματα (άρθρο 10).
• Ενθαρρύνεται η οικονομική εκμετάλλευση των παραλιών μετά από πλειοδοτικό διαγωνισμό, για την εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής, καθισμάτων, ομπρελών, λειτουργία αναψυκτηρίων, αθλοπαιδιές και γενικά κατασκευών καθώς και εγκαταστάσεων αναψυχής προσωρινού χαρακτήρα (άρθρο 11).
• Δίδεται η αρμοδιότητα όταν πρόκειται για την εκτέλεση έργων για την οποία απαιτείται η παραχώρηση και θαλάσσιου ή λιμναίου χώρου ή πυθμένα θάλασσας ή λίμνης πέραν της ζώνης των 500 μέτρων από την ακτή ενώ δεν γίνεται λόγος για την ελεύθερη ζώνη των 100 τμ. μεταξύ των εγκαταστάσεων (άρθρο 12).
• Επιτρέπεται η παραχώρηση θαλάσσιου ή λιμναίου χώρου με την τοποθέτηση α) πλωτών εξεδρών εμβαδού μέχρι εκατόν πενήντα (150) τετραγωνικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης σε αυτά τυχόν πλωτής πρόσβασης από τον αιγιαλό και β) θαλάσσιων ή λιμναίων πάρκων αναψυχής που καλύπτουν επιφάνεια μέχρι χιλίων πεντακοσίων (1500) τετραγωνικών μέτρων, για την εξυπηρέτηση πολιτιστικών σκοπών ή ψυχαγωγίας των λουομένων, επιτρέπεται δε «η χρήσης νησίδων, υφάλων, σκοπέλων και αβαθών θαλάσσιων εκτάσεων και του συνεχόμενου αιγιαλού και της παραλίας για την εξυπηρέτηση σκοπών γεωργικών, κτηνοτροφικών, αλιευτικών, ναυταθλητικών, τουριστικών και εν γένει επιχειρηματικών». – οι αυθαιρεσίες δικαιώνονται αναδρομικά, νομιμοποιούνται και εισάγονται και καινούργιες ! (άρθρο 13)
• Η επιχειρηματική δράση στις παράκτιες περιοχές μπορεί να διευκολυνθεί με το μπάζωμα (επιχωμάτωση) παραλιών, παράλληλα, με το παρόν σχέδιο νόμου παρέχεται η δυνατότητα για αυθαίρετα πού κατασκευάστηκαν πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου στον αιγιαλό, την παραλία ή τη θάλασσα, την όχθη, χωρίς να υφίσταται απόφαση παραχώρησης της χρήσης να μπορούν να νομιμοποιηθούν. (άρθρο 13)
Όλες οι παραπάνω ρυθμίσεις αποσκοπούν στην αύξηση των εισπράξεων των δημόσιων ταμείων βάζοντας σε κίνδυνο τους παράκτιους βιότοπους αναπαραγωγής ψαριών αλλά προσβάλλουν και την αισθητική των παραδοσιακά δομημένων παράκτιων οικισμών, παράλληλα βλάπτοντας σοβαρά το δημόσιο συμφέρον. Η WWF σε επιστολή προς τα μέλη του Ελληνικού κοινοβουλίου αναφέρει :
«Από το 2010, οπότε και επίσημα η χώρα τέθηκε σε καθεστώς κρίσης και πολιτικής πίεσης για άμεσα έσοδα και γρήγορη και άνευ όρων ανάπτυξη, παρακολουθούμε όσο το δυνατόν πληρέστερα και έγκαιρα τη νομοθετική διαδικασία και παρεμβαίνουμε με ενστάσεις και προτάσεις, όπως επιβάλλει ο ρόλος μας ως περιβαλλοντικής οργάνωσης. Έχουμε αναλύσει και σχολιάσει δεκάδες νομοθετικές προτάσεις που είναι άλλοτε μετρίως και άλλοτε πολύ επώδυνες για το φυσικό περιβάλλον και τα δικαίωμα των πολιτών στην περιβαλλοντική διαφάνεια και ενημέρωση.
Το συγκεκριμένο όμως σχέδιο νόμου είναι από εκείνα που αφήνουν τον αναγνώστη κατάπληκτο: πρόκειται για μια ωμή και εξωφρενικά μυωπική εισπρακτική καταβαράθρωση του περιβαλλοντικού δικαίου, κατά τρόπο που όχι μόνο κατασπαταλά τον φυσικό πλούτο της χώρας, αλλά δεν εγγυάται καν την ασφάλεια δικαίου, το κοινωνικό δικαίωμα για πρόσβαση στις παραλίες και το κοινοτικό κεκτημένο για τη διαχείριση του παράκτιου χώρου.» (σελ.1 παρ.3)
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται στην λογική να παραχωρηθεί με αντάλλαγμα στους δήμους της χώρας το δικαίωμα της απλής χρήσης κοινόχρηστων των παραλιών με στόχο να τις εκμεταλλευθούν εμπορικά και να καλύψουν το χρηματοδοτικό τους κενό με απόδοση του 20% των εισπράξεων στην κεντρική κυβέρνηση.
Είμαστε υπέρ της εκμετάλλευσης παραλιών από ιδιώτες, αλλά με αυστηρούς κανόνες που θα διασφαλίζουν τον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και την ελεύθερη πρόσβαση σε όσους δεν επιθυμούν να αγοράσουν οποιεσδήποτε υπηρεσίες. Αυτός ο νόμος αποτελεί οικολογικό έγκλημα και πρέπει απαραιτήτως να αποσυρθεί γιατί στη πράξη καταργεί τον κοινόχρηστο χαρακτήρα των παραλιών. Όλοι ομόφωνα και απερίφραστα να καταδικάσουμε την αδικαιολόγητη και αλόγιστη συρρίκνωση της νομοθεσίας προστασίας του φυσικού χώρου και των φυσικών πόρων, στο όνομα μιας χαώδους, χυδαίας, μακροπρόθεσμα, μη βιώσιμης και σαφώς αμφισβητήσιμης με οικονομικούς όρους «ανάπτυξης». Πρέπει να σταματήσουμε την καταδυναστευτική πολιτική του λόμπυ των μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων. Το μόνο που θα καταφέρει το συγκεκριμένο νομοθέτημα είναι ότι θα επιτρέψει τη σοβαρή υποβάθμιση των ελληνικών παραλιών, που αποτελούν τον κύριο παράγοντα προσέλκυσης τουριστών με παράλληλη υποβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.
Οι ακτές ανήκουν σε όλους μας. Είναι ανεπίτρεπτο ένα δημόσιο αγαθό να γίνεται μέσο πλουτισμού για τους λίγους. Πρώτα θα πρέπει να τοποθετούμε το δημόσιο συμφέρον και δευτερευόντως το ιδιωτικό οικονομικό όφελος, το οποίο πρέπει να υποτάσσεται σε συγκεκριμένους κανόνες και πρότυπά βιώσιμης και φιλικής προς το περιβάλλον ανάπτυξης.
Μιχαήλ Πετσαλάκης
Οικονομολόγου BSc, MSc
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Χερσονήσου
Δημοτικής Ενότητας Γουβών