27 Μαΐου, 2014 | 08:10

Σημαντικές ανατροπές και εκπλήξεις «σφράγισαν» τις Ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαΐου, οι οποίες μπορεί να ολοκληρώθηκαν την Κυριακή, όμως τα αποτελέσματά τους φαίνεται ότι θα μας απασχολήσουν έντονα, σε χρονική έκταση και βάθος.

Η άνοδος των ακροδεξιών και Ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στις Ευρωεκλογές, μια αντίστοιχη ενίσχυση της ακροδεξιάς ψήφου στην Ελλάδα, η πρωτιά στη Θράκη του κόμματος της μουσουλμανικής μειονότητας, αποτελούν μια πρώτη περιγραφή του εκλογικού αποτελέσματος που προέκυψε από τις κάλπες που στήθηκαν σε Ευρώπη και Ελλάδα.

Για μια ουσιαστική ωστόσο ανάλυση ζητήσαμε τη βοήθεια του καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Διευθυντή του Κέντρου Πολιτικής Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ), του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Κώστα Λάβδα [1],

Με τη διεισδυτική του ματιά και τις γνώσεις του, τις οποίες έχει \”επικοινωνήσει\” μέσα από κορυφαία Πανεπιστήμια του κόσμου,  ο γνωστός καθηγητής, σχολίασε το αποτέλεσμα των εκλογών  σε Ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, μίλησε για τις προκλήσεις που αυτές δημιουργούν, επεσήμανε κινδύνους και  υπέδειξε «πρωταγωνιστές» θετικών και αρνητικών εξελίξεων.

Διαβάστε την πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα τοποθέτηση του κ. Λάβδα

 Μια  πρώτη \”ανάγνωση\” του αποτελέσματος των Ευρωεκλογών δείχνει άνοδο των ακροδεξιών και Ευρωσκεπτικιστών στην Ευρώπη. Ποιές είναι οι αιτίες αυτού του \”συμπτώματος\” και πώς μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της Ένωσης και του ίδιου του Κοινοβουλίου;

Καθώς η Ευρωβουλή διαθέτει ουσιαστικές πλέον αρμοδιότητες, η σύνθεση της είναι πιο σημαντική από ποτέ. Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών θα μας απασχολήσουν επί μακρόν αναφορικά με τις νέες ισορροπίες στην Ευρώπη. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το μέλλον της Ευρώπης θα περάσει μέσα απο την παγίωση και την προσπάθεια διαχείρισης μιας ευρωπαϊκής τομής στα εκλεκτορικά σώματα. Με άλλα λόγια, πέρα από την ταξική, την ηλικιακή, την θρησκευτική (όπου υπάρχει) και τις άλλες διαιρέσεις, θα υπάρχει και η ευρωπαϊκή – αντιευρωπαϊκή τομή.

Αυτή είναι η ουσία των εξελίξεων.  Όσο απλώς το εξορκίζουμε αυτό, μένουμε μακριά από την εξελισσόμενη πραγματικότητα. Η ΕΕ που επιβιώνει χάρη στην λανθάνουσα συναίνεση των πολιτών ανήκει στο παρελθόν. 

Όπως έγραφα πριν από ένα χρόνο, παρότι ο εθνοφασισμός απειλεί ευθέως την δημοκρατική πολιτική κουλτούρα και επενδύει στην πλήρη επαναφορά του φαντασιακού σχήματος της εθνικής κυριαρχίας, οι εθνικές φωνές δεν θα αποτελέσουν παράγοντα διάρρηξης της ΕΕ, ακριβώς επειδή όλες σχεδόν οι χώρες – και σίγουρα οι σημαντικότερες – διαπερνώνται πλέον στο εσωτερικό τους από τις διαιρετικές τομές των ευρωπαϊκών αντιπαραθέσεων.

Η ένταση και η κρίση είναι ίσως προτιμότερο να μεταφερθούν στο εσωτερικό της Ευρωβουλής: όσο πιο ζωντανή, ακόμη και συγκρουσιακή είναι η πολιτική ζωή του θεσμού αυτού στο άμεσο μέλλον, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει το ευρωπαϊκό ποδήλατο να αρχίσει πάλι να κινείται. Στο μέτρο που οι ευρωπαϊστές διατηρούν την πλειοψηφία. Γιατί η νέα Ευρωβουλή δεν θα χαρακτηρίζεται πρώτιστα από τη διαίρεση στις γνωστές πολιτικές οικογένειες (που φυσικά θα υπάρχουν), δηλαδή σε Λαϊκό Κόμμα / Συντηρητικούς, σε Σοσιαλιστές, σε Φιλελεύθερους, σε Αριστερούς, σε Πράσινους κλπ.

Η κύρια διαιρετική τομή θα είναι ολοένα και περισσότερο ανάμεσα σε ευρωπαϊστές και αντιευρωπαϊστές. Οι ευρωπαϊστές, δηλαδή το μπλοκ Λαϊκού Κόμματος-Σοσιαλιστών-Φιλελεύθερων θα έχουν την πλειοψηφία, περίπου 470 από τις 751 έδρες. Αυτό το μπλοκ θα καθορίσει τις εξελίξεις την επόμενη πενταετία για να ολοκληρωθούν η τραπεζική, οικονομική και πολιτική ένωση της Ευρώπης.

Πώς σχολιάζετε το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών στην Ελλάδα και τι φανέρωσε η \”κάλπη\” για το εκλογικό σώμα, τους πολιτικούς και το πολιτικό κλίμα που παράγει;

Στην Ελλάδα, δεν πρόκειται περί ανατροπής. Πρόκειται γενικά για μια πολύ μοιρασμένη εικόνα. Πέντε σύντομες παρατηρήσεις.

Πρώτον, η συγκυβέρνηση ως σύστημα αντέχει στο σύνολο της. Παρά το γεγονός ότι το ατυχές μείγμα οικονομικής πολιτικής και η εξαρχής αδυναμία του οικονομικού επιτελείου για επικέντρωση στα διαρθρωτικά αποδεκάτισαν και αποδεκατίζουν τις κοινωνικές συμμαχίες της ΝΔ.

Δεύτερον, ο αυτοπροσδιοριζόμενος ως «φιλελεύθερος – μεταρρυθμιστικός» χώρος στην Ελλάδα είναι, στην παρούσα εκδοχή του, εντελώς ανύπαρκτος.

Τρίτον, η ακροδεξιά ψήφος παγιώνεται λίγο κάτω από το 10% και θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Δεν πρόκειται συνολικά περί «ναζιστικής» ψήφου και τα όσα σχετικά λέγονται δεν βοηθούν σε καμία κατεύθυνση.

Τέταρτο, η ηλικιακή διαρετική τομή αυξάνει σε σημασία κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να παρακολουθήσουμε.

Τέλος, πέμπτο, μια πολύ σημαντική παράμετρος αναφέρεται στη Θράκη. Εκεί είχαμε για πρώτη φορά με αυτόνομο ψηφοδέλτιο ένα αμιγώς μειονοτικό κόμμα, το «Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας» (DEB) που αποτελεί συνέχεια του κόμματος «Εμπιστοσύνη» που είχε ιδρυθεί στα τέλη της δεκαετίας του 1980 από τον Σαδίκ Αχμέτ. Αυτός ο σχηματισμός έχει δεσμούς με το τουρκικό προξενείο Κομοτηνής και επιχειρεί να συσπειρώσει το σύνολο της μειονοτικής ψήφου στη Θράκη.

Παλαιότερες αλλά και πρόσφατες ελληνικές αστοχίες, διευκολύνουν τις προσπάθειες του DEB να αναδειχθεί ως αυθεντικός εκφραστής της «τουρκικής ταυτότητας» της μειονότητας. Μόλις τον περασμένο μήνα ο ΣΥΡΙΖΑ απέπεμψε υποψήφια που είναι ταυτόχρονα μουσουλμάνα, ρομά και γυναίκα! Θεωρώ ότι η αντικατάσταση της ρομά υποψήφιας κυρίας Σουλεϊμάν Σαμπιχά με τον λαλίστατο μουσουλμάνο τουρκικής καταγωγής κ. Μεστάν Οσμάν Ουμίζ αποτελεί το πιο ατυχές κεφάλαιο των ευρωεκλογών του 2014 στην Ελλάδα.

Και για να συνεχιστεί αυτή η θλιβερή ιστορία, προέκυψαν και διάφοροι «πανεπιστημιακοί» που άρχισαν να προβληματίζονται, αθώα, για το κάτα πόσον η παρ\’ ολίγον υποψήφια του ΣΥΡΙΖΑ πράγματι «εκπροσωπεί» μια μειονότητα της Θράκης που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως Τούρκοι και για το πόσους, τέλος πάντων, μπορεί να «εκπροσωπεί». Για να αποκαλυφθεί για μια ακόμη φορά ότι μετά από τόσα χρόνια καλλιέργειας των «κοινωνικών επιστημών» στη δόλια τη χώρα μας, ούτε τα βασικά για την αμφίδρομη, πολυπαραγοντική και σύνθετη κατασκευή της «εκπροσώπησης» δεν αντιληφθήκαμε. 

Δικαιολογούνται οι πανηγυρισμοί του ΣΥΡΙΖΑ και οι ισχυρισμοί του ότι η νομιμοποίηση της κυβέρνησης τίθεται εν αμφιβόλω

Ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζει μια σαφώς καλύτερη εικόνα από τη ΝΔ στις ευρωεκλογές. Αλλά σε σχέση με τον εαυτό του στις βουλευτικές και, πόσο μάλλον, με τα αναμενόμενα ενόψει του βάθους και της έκτασης της οικονομικής κρίσης, ειλικρινά δε νομίζω ότι μπορεί κανείς στα σοβαρά να είναι ευχαριστημένος για το αποτέλεσμα στο ΣΥΡΙΖΑ. Και ας μην ξεχνάμε τα αποτελέσματα στους δήμους και τις περιφέρειες που δείχνουν ότι το εκλογικό σώμα συνολικά διστάζει.  

Ποιό είναι κατά τη γνώμη σας το μήνυμα των αυτοδιοικητικών εκλογών; Σας ανησυχεί η διείσδυση της ΧΑ σε 12 από τα 13 Περιφερειακά Συμβούλια.

Στις εκλογές ποτέ δεν υπάρχει ένα «μήνυμα». Υπάρχουν πολλά και ενίοτε αντιφατικά. Όπως σας είπα ήδη, η ακροδεξιά ψήφος παγιώνεται σε πανελλήνιο επίπεδο και θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Δεν πρόκειται συνολικά περί «ναζιστικής» ψήφου και τα όσα σχετικά λέγονται δεν βοηθούν σε καμία κατεύθυνση, μπορεί μάλιστα να μας βάλουν σε ένα φαύλο κύκλο.

Πρόκειται ουσιαστικά για αντιευρωπαϊκή ψήφο σε μεγάλο βαθμό και, επίσης, για ψήφο διαμαρτυρίας απέναντι σε μια οικονομική πολιτική που αντι να είναι εμπροσθοβαρής, άφησε να σέρνεται η συμπίεση των εισοδημάτων και η ύφεση πολλά χρόνια.

Μια πραγματική μεταρρύθμιση θα επικεντρωνόταν σε καταιγισμό διαρθρωτικών μέτρων και ιδιωτικοποίησεων αμέσως μετά το 2008 (όταν ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση πρώτα στις ΗΠΑ) αλλά, σε περιπτώσεις χωρών όπως η Ελλάδα, η ατολμία των κυβερνήσεων και η άνευ ορίων αντιπολίτευση της Αριστεράς οδήγησαν τελικά σε μια παρατεταμένη ύφεση. Τα αποτελέσματα τα βλέπουμε τώρα και στο πολιτικό πεδίο. Και θα χρειαστεί και χρόνος και επιδεξιότητα για να αντιμετωπιστούν.  

Το πολιτικό προσωπικό νομίζετε έχει αντιληφθεί το ρόλο που έχουν κληθεί να διαδραματίσουν οι Περιφέρειες (τώρα και στο μέλλον) ή εξακολουθούν να βλέπουν την περιφερειακή πολιτική με στενά κομματικά κριτήρια;

Η παραδοσιακή αντίλήψη πραγματικά νομίζω ότι αλλάζει κι αυτό το βλέπουμε σε αρκετες περιφέρειες τα τελευταία χρόνια, όπου ανεξάρτητα από το πώς τις εργαλειοποιούν στα σχέδια τους από την Αθήνα τα μέλη του κεντρικού πολιτικού προσωπικού, οι επί τόπου ιθύνοντες συχνά κάνουν την υπέρβαση. Αυτό ισχύει και στην Κρήτη.

 Πώς είδατε τα αποτελέσματα των εκλογών σε επίπεδο Κρήτης;

Σε πανελλήνια σύγκριση, η Κρήτη αυτή τη φορά έδωσε πολύ λελογισμένα και σοφά αποτελέσματα. Δεν πριμοδότησε ιδιαίτερα τα άκρα, ενώ και η επανεκλογή στην περιφέρεια ενός σχήματος που, κατά γενική ομολογία, τα έχει πάει πολύ καλά, φανερώνει αυτή την γενικά πολύ σώφρονα και ώριμη προσέγγιση.