Η ιστορική επέτειος από την συμπλήρωση 100 ετών από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα πρίν από ένα περίπου μήνα παρουσία Ευρωπαίων ηγετών στην Λιέγη του Βελγίου, στο στρατιωτικό κοιμητήριο της Μόνς, αλλά και σε άλλες πόλεις, έρχονται να μας υπενθυμίσουν την ηθική υποχρέωση που έχει η Ευρώπη να πράξει πολλά περισσότερα στην κατεύθυνση της διατήρησης της ειρήνης τόσο στα ευρωπαϊκά εδάφη, όσο και στον κόσμο. Τα όσα γίνονται στην Ουκρανία, με την αναβίωση ψυχροπολεμικών πρακτικών, όπου μια χώρα που κέρδισε την ανεξαρτησία της πρίν χρόνια από τον Σοβιετικό απολυταρχισμό και σήμερα δέχεται την επιθετικότητα ενός νέου ρωσικού εθνικισμού, συμπαρασύρωντας αντίστοιχες τάσεις στο εσωτερικό της, μας δείχνουν πόσο εύκολη είναι η διολίσθηση στο παρελθόν, στον εθνικισμό, στις πολεμικές δράσεις αυτονομιστών. Όσα γίνονται στην Γάζα, από την δράση της ακραίας ισλαμιστικής Χαμάς και την δυσανάλογη στρατιωτική δράση του Ισραηλινού στρατού, με τις εκατόμβες των αμάχων νεκρών Παλαιστινίων, την επικράτηση σε περιοχές του Ιράκ των φανατικών της Τζιχάντ, τον εμφύλιο στην Συρία και στην Λιβύη. Τραγικά παραδείγματα που συμβαίνουν στα εδάφη μας, στην γειτονιά μας, στην Μέση Ανατολή.

Πρίν από 100 χρόνια, η γερμανική εισβολή στο Βέλγιο, οδήγησε στην έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετατρέποντας τις χώρες μας σε πεδία αιματηρών συγκρούσεων, θυσιών στο όνομα της προάσπισης της ειρήνης και της ασφάλειας, έναν πόλεμο που δεν τελείωσε παρά το 1945, αφού ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος απλά ήταν η συνέχεια μιας 30ετής περιόδου που τερματίσθηκε με την πτώση του Βερολίνου, την ρίψη των ατομικών βομβών στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι.
Τα εκατομμύρια των νεκρών στρατιωτών, οι καταστροφές στις ευρωπαϊκές πόλεις, μας υπενθυμίζουν τα δεινά που επιφέρει ο πόλεμος, ο εθνικισμός. Και στην Ευρώπη, τον γεωγραφικό χώρο που εκδηλώθηκαν αυτές οι παγκόσμιες συγκρούσεις, εκεί όπου κατέρρευσαν κραταιές αυτοκρατορίες, δημιουργήθηκε το πιο προοδευτικό και δημοκρατικό σχέδιο κοινής πορείας διαφορετικών κρατών, με απώτερο σκοπό την ενοποίηση τους. Μια Ευρώπη, που έζησε και την φρίκη των πιο σκοτεινών και αιματηρών ολοκληρωτισμών , που σήμερα, έχουν θαφτεί ολοκληρωτικά κάτω από το Τείχος του Βερολίνου.

Μέσα στην φρίκη και στον παραλογισμό του ευρωπαϊκού πολέμου, Ευρωπαίοι αντιστασιακοί, εξόριστοι από το καθεστώς Μουσολίνι, ο Αλτιέρο Σπινέλι και ο Ερνέστο Ρόσσι, με την δημοσίευση του οραματικού φεντεραλιστικού μανιφέστου στο Βεντοτένε, συνέλαβαν την δημοκρατική ιδέα της ένωσης της Ευρώπης, βάζοντας τις βάσεις για να πάρει σάρκα και οστά ένα ιστορικό εγχείρημα σε παγκόσμιο επίπεδο για την δημοκρατία, για το κράτος δικαίου, για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική συνοχή.

Εκατό χρόνια μετά την κήρυξη του καταστροφικού πολέμου, η ειρήνη στην ήπειρο μας καθώς δεν είναι δεδομένη, χρειάζεται την ενίσχυση του διαλόγου, την συνεννόηση, απέναντι στις απειλές που εκφράζουν η άνοδος του εξτρεμισμού, του εθνικισμού. Τα μηνύματα από τα δεινά που επέφερε ο πόλεμος, είναι ιδιαίτερα επίκαιρα σήμερα, όταν προαιώνιοι εχθροί στα ευρωπαϊκά πεδία μαχών, εδώ και έξι δεκαετίες έχουν επιτύχει την συμφιλίωση διαμέσου της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Όμως, παρά τα όσα έχουμε επιτύχει στην εδραίωση της ειρήνης μεταξύ των εχθρών του χθές, απαιτείται να είμαστε σε εγρήγορση. Οι συρράξεις μεταξύ εθνοτήτων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, οι σφαγές, όσα έγιναν στην Σρεμπρένιτσα πρίν από μια 20ετία σχεδόν, οι συγκρούσεις σήμερα στην Ουκρανία, απαιτούν την προσήλωση της Ευρώπης, των κρατών και των θεσμών της στην εμβάθυνση του ενοποιητικού σχεδίου.

Η Ευρώπη δεν είναι στην καλύτερη της κατάσταση, τα ιστορικά κεκτημένα της ειρήνης, της συνεργασίας, της ενοποίησης, απειλούνται από τις δυνάμεις του εθνικισμού και του ακροδεξιού εξτρεμισμού, από τις δυνάμεις των πιο έξαλλων αρνητών της ευρωπαϊκής ιδέας, από τους εκφραστές του αδιέξοδου αντιευρωπαϊκού απομονωτισμού, που δια του Βρετανού πρωθυπουργού, είδαμε τι επιθυμούν για την Ευρώπη, την επιστροφή στην οπισθοδρόμηση της εθνικής περιχαράκωσης, την διάλυση της Ευρώπης.

Η επέτειος των 100 ετών από την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μας επιβάλλει να αναζητήσουμε ξανά τις κοινές ευρωπαϊκές παραδοχές και αξίες, που μετά την Άνοιξη Δημοκρατίας του 1989 τραυματίσθηκαν από τις ρηγματώσεις που επέφερε ο Γιουγκοσλαβικός εμφύλιος, τις ανισότητες και οικονομικές ασυμμετρίες του 2008, που κατέδειξαν το ημιτελές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και την αναγκαιότητα για περαιτέρω ολοκλήρωση. Σήμερα, απέναντι στον διακυβερνητικό ηγεμονισμό, με μια εξασθενημένη Γαλλία, με μια Βρετανία όσο ποτέ αρνητική και ευρωσκεπτικιστική, τα ευρωπαϊκά κράτη δεν έχουν ανάγκη από κατακερματισμένες, ασύμμετρες και ασταθείς πολιτικές, αλλά από ισχυρή βούληση για σύγκλιση και συνοχή, για ισόρροπη ευρωπαϊκή πορεία, για φιλόδοξες πολιτικές. Η ευθύνη είναι κοινή, και είναι καθήκον της Ευρώπης να υπερασπίζεται την ειρήνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπου και αυτό απαιτείται, από το Κίεβο έως την Συρία και την Λωρίδα της Γάζας και το Τέλ Αβίβ.

Τα πεδία των πολύνεκρων μαχών του Α’ Πολέμου, εκεί όπου συνδέεται ο παραλογισμός του πολέμου με την επίτευξη της ειρήνης, δημιουργούν τους αναγκαίους ιστορικούς συνειρμούς, διατηρούν την συλλογική μνήμη άσβεστη, για να μην ξεχάσουμε ότι ο εθνικισμός και οι διαιρέσεις δεν μπορούν να έχουν καμία θέση στην Ευρώπη. Η διαρκής ειρήνη είναι το επίτευγμα μας, η κληρονομιά μας.

Γιώργος Ζερβάκης
Εκπρόσωπος ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΦΕΝΤΕΡΑΛΙΣΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ.