Κυβερνητικό στέλεχος έλεγε ήδη από το Σάββατο στο protothema gr αμέσως μετά την υπογραφή της Διακήρυξης: “η εξέλιξη αυτή φυσικά και δυσαρεστεί την Τουρκία , την απομονώνει και αλλάζει τους συσχετισμούς ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο. Βεβαίως περιμένουμε αντίδραση και έχουμε εξετάσει όλα τα εναλλακτικά σενάρια ακόμη και την πρόκληση θερμού επεισοδίου, παρότι το θεωρούμε ακραίο και εκιμούμε ότι η Τουρκία δεν θα φθάσει μέχρι εκεί υπακούοντας τα δικά της συμφέροντα”.
Η δήλωση του τούρκου ναυάρχου ότι έχουν πάρει την εντολή από το γραφείο του πρωθυπουργού για κανόνες εμπλοκής στην περίπτωση που τα τουρκικά πολεμικά συναντηθούν με ελληνικά ή ισραηλινά πολεμικά στην Ανατολική Μεσόγειο μοιάζει με προειδοποίηση θερμού επεισοδίου. Η ελληνική κυβέρνηση είχε προβλέψει την αντίδραση της Τουρκίας και γι αυτό ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς τηλεφώνησε την περασμένη εβδομάδα στον ομόλογό του Νταβούτογλου, όπως έλεγε συνεργάτης του αφενός για να του μεταφέρει το ελληνικό μήνυμα ότι ενδεχόμενη κλιμάκωση θα έχει επιπτώσεις στο εσωτερικό και των δύο κρατών και αφετέρου για ανιχνεύσει τις προθέσεις της και μέχρι που είναι διατεθειμένη να φθάσει.
Το καίριο ερώτημα πάντως είναι αν μετά την Τριμερή στο Κάιρο η τουρκική κυβέρνηση αμφισβητήσει εμπάκτως την ελληνική κυριαρχία στέλνοντας ενδεχομένως το Μπαρμπαρός στην ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου προστατευόμενο από τουρκικά πολεμικά που θα έχουν εντολή να εφαρμόσουν κανόνες εμπλοκής.
Διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας η Διακήρυξη του Καίρου
Η τριμερής Σύνοδος Κορυφής και η Διακήρυξη του Καίρου συνιστά αναμφίβολα διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας. Η Αίγυπτος άλλαξε μία πάγια τακτική να αποφεύγει την οριοθέτηση της κοινής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ της με την Ελλάδα. Κάθε φορά που έθετε τέτοιο ζήτημα η ελληνική διπλωματία οι αιγύπτιοι έλεγαν ότι θα πρέπει να λυθούν πρώτα οι διαφορές Ελλάδας-Τουρκίας. Στην ουσία αποδεχόταν την τουρκική θέση ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει υφαλοκρηπίδα. Την περασμένη εβδομάδα αυτό άλλαξε παρά τις προσπάθειες ενός ισχυρού πυρήνα της διπλωματικής γραφειοκρατίας της Αιγύπτου που παραμένει φιλοτουρκικά προσανατολισμένη να εμποδίσει τον πρόεδρο Αλ Σίσι να πάρει καθαρή θέση. Οι αιτίες είναι διάφορες. Κατ αρχήν το καθεστώς Ερντογάν είχε στενές σχέσεις με το καθεστώς Μόρσι στην Αίγυπτο και αντέδρασε στον νυν πρόεδρο Σίσι.
Ακολούθως η νέα κυβέρνηση θεωρεί ότι η Τουρκία και το Κατάρ ενισχύουν δυνάμεις στο εσωτερικό όσο και στα σύνορα της Αιγύπτου που δρουν εναντίον της. Υπάρχει όμως και η παραδοσιακά δεσπόζουσα θέση της Αιγύπτου στον μουσουλμανικό αραβικό κόσμο την οποία αμφισβητεί η Τουρκία που διεκδικεί τον πρώτο λόγο μεταξύ των μουσουλμανικών κρατών. Στο πλαίσιο αυτό η Αίγυπτος δεν θέλει να δει την Τουρκία που είναι ήδη ισχυρή να ενισχύει περαιτέρω τον ρόλο της με την εκμετάλλευση δικών της υδρογονανθράκων. Η ελληνική όσο και η κυπριακή διπλωματία θεωρούν ότι η τριμερής με την Αίγυπτο έχει τις ευλογίες της Ουάσινγκτον γιατί όπως λένε θέλει να ενισχύσει και να σταθεροποιήσει το καθεστώς Αλ Σίσι. Ωστόσο η θέση αυτή αμφισβητείται καθώς η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε διάφορα μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή και υπάρχει πάντα η καλή σχέση Ερντογάν-Ομπάμα.
Απομόνωση της Τουρκίας
Η προοπτική πάντως είναι να ενταχθούν στην τριμερή δύο ακόμη χώρες, η Ιορδανια και ο Λίβανος. Παράλληλα προωθείται αντίστοιχη τριμερής Σύνοδος Κορυφής που θα λάβει χώρα τον Ιανουάριο μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Διαμορφώνονται έτσι προυποθέσεις για περαιτέρω απομόνωση της Τουρκίας προκειμένου να υποχρεωθεί να εγκαταλείψει την τακτική των προκλήσεων με επίδειξη στρατιωτικής δύναμης και να δεχθεί να συνδιαλλαγεί επί τη βάση του διεθνούς δικαίου. Μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι τυχόν άσκηση στρατιωτικής βίας από την Τουρκία θα της δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα με τις χώρες της περιοχής και με την ΕΕ.
Επιφυλάξεις
Έναντι των εκτιμήσεων αυτών πάντως διατηρούν επιφυλάξεις κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών που θεωρούν ότι θα έπρεπε να δοθεί στην Τουρκία η δυνατότητα εύσχημης υποχώρησης και αποκλιμάκωσης. Το περιβάλλον του Μεγάρου Μαξίμου όσο και το υπουργείο Εξωτερικών αποδέχονται την εκτίμηση ότι τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου και οι ΑΟΖ συνδέονται με την γενικότερη στρατηγική της Τουρκίας που περιλαμβάνει τις διαφορές που συντηρεί με την Ελλάδα. Η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών θεωρεί ότι η Τουρκία διαθέτει και εκείνη επιχειρήματα και ότι αργά ή γρήγορα θα υπάρξει συνολικός διάλογος. Το Μαξίμου πάλι θεωρεί ότι δεν θα υπάρξει εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της περιοχής χωρίς κάποιου είδους συμμετοχή και της Τουρκίας. Διευκρινίζουν όμως ότι δεν μπορεί αυτό να γίνει όσο έχει αυτή την επιθετική συμπεριφορά έναντι των γειτόνων της.