Είναι κάποιες εικόνες από το παρελθόν που έχουν εγκατασταθεί βαθιά στη μνήμη και στη λογική ενός ανθρώπου, πολλές φορές χωρίς να είναι σαφές το γιατί αυτής της κατοίκησης, μέχρι που ερεθίσματα του παρόντος δικαιώνουν την ύπαρξή τους.

Θυμάμαι, χρόνια πριν στο Γυμνάσιο έναν καθηγητή, ιδιαίτερα αγαπητό στους μαθητές, από αυτούς για τον οποίο λέγαμε «δικός μας είναι», να πλησιάζει την πόρτα του υπό κατάληψη σχολείου μας και από εκεί που περιμέναμε έναν συμπαραστάτη, είδαμε έναν άνθρωπο που στέκονταν απέναντί μας, με όλο του το είναι, αμίλητο και βαρύ, με ένα βλέμμα απογοήτευσης που άγγιζε τα όρια της απέχθειας.

Χαρη στο ότι ήταν «ο δικός μας» τον αφήσαμε να περάσει μέσα και με παύσεις που λες και διαρκούσαν αιώνες, μας μετέφερε τότε με πέντε κουβέντες, τις δικές του εικόνες από την κατάληψη στο Πολυτεχνείο το ’73 (δεν ήταν από τους τύπους που έλεγαν ήμουν και εγώ στο Πολυτεχνείο, μάλλον γιατί ήταν).

«Είδα την κοπέλα μπροστά μου να πέφτει από τα κάγκελα… δεν κάναμε εμείς κατάληψη για την πάρετε εσείς και να την κάνετε σφουγγαρόπανο», το ρεζουμέ που θυμάμαι. Αυτό και την ντροπή.

Έφυγε λες και τον είχαμε τσακίσει, δεν χάιδεψε τα αυτιά μας όπως έκαναν άλλοι που… είτε το έπαιζαν δικοί μας, είτε απλά αδιαφορούσαν γιατί δεν τους χάλαγε να μείνουν για λίγο κλειστά τα σχολεία.

Μου έμεινε έντονα και αυτή η αντίθεση:

Ο πιο ριζοσπαστικός και κοντά σε εμάς καθηγητής, ήταν αντίθετος με την κατάληψη, ενώ από την άλλη, οι πιο «φυσιολογικοί» και συντηρητικοί ήταν αυτοί που στην ουσία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αποδέχονταν την εξεγερθείσα νεολαία. Κάτι δεν πήγαινε καλά.

Η ιστορία από τότε επαναλαμβάνεται. Οι καταλήψεις και τα λουκέτα σε σχολεία και σχολές για την βελτίωση της παιδείας, είναι μέρος πια της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας και σε αυτήν καλό είναι ξεχωρίζει κανείς, ποιος είναι ο αληθινά «επαναστάτης» και ποιος συντηρεί νοσηρές καταστάσεις.

Καταρχήν, η προστασία του κοινού αγαθού της παιδείας, για το οποίο μάχεται, όπως διατείνεται η εκάστοτε εξεγερθείσα νεολαία, με καταλήψεις και ο αποκλεισμός από αυτό, έστω και προσωρινά, της πλειοψηφίας από μια μειοψηφία, έχει μια αντίθεση εν τοις όροις.

Μια αντίθεση που κρύβει όλα εκείνα τα στοιχεία που ευνοούν την καθιέρωση και συντήρηση ενός κατεστημένου, ολότελα σάπιου και γνήσια αναχρονιστικού. Οι καταλήψεις στην ουσία τους, έχουν επιβληθεί ως κατεστημένο που λειτουργεί στη σκιά του κατεστημένου που προσπαθεί να ανατρέψει.

Η λέξη κατεστημένο ως έννοια χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1945, από τον Ρένο Αποστολίδη, έναν διανοητή με βαθειά στοχαστική αναρχική σκέψη και γνήσιο επαναστατικό πνεύμα.

Τι είναι κατεστημένο: τὸ σ ύ ν ο λ ο τοῦ ἐ γ κ α τ ε σ τ η μ έ ν ο υ  καὶ κρατοῦντος πάνω στὴ ζωή, ὄχι ἁπλῶς τὸ μαρξικό (ἤ μαρξιστικό) «ἐποικοδόμημα» – κι ὄχι μόνο πολιτικά, ἐξουσιαστικά, θεσμικά ἐπιβαλλόμενου καὶ ἰσχύοντος, ἀλλὰ καὶ πνευματικά, ποιοτικά εὐρύτερα, ἠθικά, σὰν ὔφος ζωῆς καὶ «συρμός» ἀκόμα, συμβατικά εἴτε ἀντισυμβατικά, κοινωνικά καὶ ψυχολογικά, μὲ ὅπλα ἤ μὲ «ἰδέες», ἀξιωματικά ἤ ἀντιαξιωματικά...

Οι καταλήψεις αποτελούν τα μέρη μιας εγκαθιδρυμένης πνευματικής και ηθικής επιβολής, ενός «συρμού», μέσα σε ένα ανάπηρο εκπαιδευτικό αλλά και πολιτικό οικοδόμημα, που έχει μετατρέψει την ασυδοσία και την ανομία σε κυρίαρχη φύση.

Το αληθινά επαναστατικό, το δύσκολο είναι να σταθείς μπροστά από το «λουκέτο» και να απαιτήσεις να ανοίξουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να διεκδικήσεις σε συν –εννόηση την περιφρούρηση του κοινού αγαθού. Αυτό βέβαια είναι χρονοβόρο, χρειάζεται συνειδητοποίηση, απαιτεί γνώση του τι θέλεις και όχι απλά αντίδραση σε αυτό που δεν θέλεις και κυρίως είναι αληθινά επαναστατικό και πρωτότυπο κόντρα σε αυτό που σου έχει μάθει το κατεστημένο.

Και τι είναι αυτό που σου έμαθε το κατεστημένο στην Ελλάδα: Ότι την αδυναμία αποτελεσματικής διοίκησης, του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού και των ριζικών αναδιαρθρώσεων που οδηγούν σε πρόοδο, την καλύπτουμε με «ολοκληρωτικές» λύσεις οριζόντιων μέτρων.

Οι καταλήψεις σε μια δημοκρατία είναι μια εύκολη, ολοκληρωτική λύση, που στερείται φαντασίας, πρωτοτυπίας, αποτελεσματικότητας.

Άλλωστε κάτι που εφαρμόζεται ως παράδοση και περνάει από γενιά σε γενιά, δεν μπορεί να αποτελέσει εργαλείο ανατροπής.

Και εδώ υπάρχει μια αντίθεση εν τοις όροις.

Η κατάληψη ως πράξη με σκοπό να επιτύχει συγκεκριμένα αποτελέσματα, θα έπρεπε λογικά να φέρει το στοιχείο του αιφνιδιασμού απέναντι στην αρχή στην οποία προτάσσεται ως όπλο αντίδρασης.

Εδώ ποιός αιφνιδιασμός; Κάθε χρόνο οι καταλήψεις παρουσιάζουν μια κανονικότητα και σε αυτην την κανονικότητα τα τελευταία χρόνια έχουν μπει δυναμικά και οι καθηγητές ακολουθώντας ένα δικό τους μοτίβο απεργιών με ανάλογη περιοδικότητα, συμπληρώνοντας το κύμα των αντιδράσεων που νεκρώνουν την εκπαιδευτική λειτουργία.

Κάθενας καταλαμβάνει το δικό του κομμάτι. Οι εκπαιδευτικοί εκφράζουν απειλές ή υλοποιούν απεργίες στα δύο άκρα του σχολικού – ακαδημαϊκού έτους: στην αρχή, με την απειλή ότι δεν θα ανοίξουν τα σχολεία ή δεν θα γίνουν οι επαναληπτικές εξετάσεις των ΑΕΙ- ΤΕΙ, και στο τέλος χρησιμοποιώντας πάλι τις εξετάσεις ως εργαλείο πίεσης ή καλύτερα εκβιασμού. Μαθητές και φοιτητές αναπτύσουν τη δράση τους στο ενδιάμεσο: Νοέμβρης, Δεκέμβρης αλλά και Μάρτιος – Απρίλης είναι οι μήνες sos για το κλείσιμο σχολείων και σχολών, εδώ και χρόνια.

Ακόμα και η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι καταληψίες, τα συνθήματα και η μουσική επαναλαμβάνονται, σαν να πρόκειται για κληρονομιά που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Σε αυτήν την παράδοση, πόση επαναστατικότητα να έχει απομείνει πια στο «φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα». Μόνο θύματα καλλιεργεί.

Οι καταλήψεις στην Ελλάδα έχουν καταλήξει να είναι συστατικό στοιχείο της εκπαιδευτικής πραγματικότητας, ένα είδος πια νόρμας που αποδυναμώνει όλα τα στοιχεία εκείνα που η κατάληψη ως μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο πίεσης: είναι απόλυτα προβλέψιμες, η κοινωνία τις έχει εντάξει στο «ρυθμό της» και γυρνάει την πλάτη στα αιτήματα των καταληψιών (δίκαια – άδικα δεν εξετάζεται καν) με ένα είδος αυτόματης σκέψης ότι «μια από τα ίδια πάλι ζητάνε» ενώ η Αρχή απέναντι στην οποία απευθύνονται, έχει όλο το χρόνο και την εμπειρία πια να αντιδρά στις αναμενόμενες καταλήψεις με μέτρα για αναπλήρωση ύλης, χάσιμο εξαμήνων κτλ.

Οι «καθιερωμένες» καταλήψεις των φοιτητών αλλά και των μαθητών, δεν είναι τίποτα άλλο από την κεκαλυμμένη επιβολή μιας ιδιότυπης παράδοσης, ένα είδος κατεστημένου, που όχι μόνο δεν προασπίζει το κοινό αγαθό της παιδείας, αλλά αποτελεί μέρος του προβλήματος.

Βρείτε άλλο τρόπο, σπάστε την κανονικότητα, κάντε την έκπληξη και συμπεριφερθείτε με άλλο τρόπο από αυτό που σας έμαθε το ελληνικό κατεστημένο. Κάντε \”κατάληψη στον κόσμο\”.

Αυτό είναι «επανάσταση», τα άλλα είναι ονειρώξεις από το παρελθόν

Ελένη Ζουμαδάκη
zoumadaki@flashnews.gr

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook