Δύο αιώνες πίσω, στα 1831, κυκλοφόρησε η πρώτη εφημερίδα στην Κρήτη, η \”Βακάι Γκιρίτ\” ή στα ελληνικά \”Κρητικά Γεγονότα\”, όργανο της Αιγυπτιακής Διοίκησης που εκδίδονταν ταυτόχρονα σε δύο γλώσσες, Ελληνικά και Αραβικά.


Η εφημερίδα ήταν εβδομαδιαία, τετρασέλιδη, στο σχήμα των σημερινών εφημερίδων και δημοσίευε διάφορες εσωτερικές ειδήσεις, δικαστικές, διοικητικές, ιδρυτικές υποθέσεις και ποινικές αποφάσεις της κυβέρνησης, πολεμικά γεγονότα που σχετίζονταν κυρίως με τις δραστηριότητες του Αντιβασιλέα Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου (στον οποίο παραχωρήθηκε η Κρήτη με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ως αντάλλαμβα για την συμβολή του στην καταστολή της ελληνικής επανάστασης), στοιχεία για τον αριθμό των εμπορικών πλοίων που ελλιμενιζόταν, θέματα υγιεινής και υγείας του νησιού.

Κάτι σαν να λέμε το ΦΕΚ της Κυβέρνησης μαζί με το… ΦΕΚ της Καθημερινότητας αποτελώντας στην ουσία για τον αναγνώστη του σήμερα έναν αποκαλυπτικό καθρέφτη που απεικόνιζε από \”τα πάνω προς τα κάτω και τούμπαλιν\” την δομή της διοίκησης, τον τρόπο συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων, τον τρόπο διευθέτησης των μεταξύ τους συγκρούσεων, την περί δικαίου αίσθηση, τις ασχολίες και τις συνήθειες των ανθρώπων.

Έτσι, δύο αιώνες μετά, τα 14 φύλλα που διασώζονται στο Ιστορικό Αρχείο΄Κρήτης και ένα στην Βικελαία Βιβλιοθήκη, αποτελούν πια ιστορικά ντοκουμέντα μια πρωτογενή ιστορική πηγή για την περίοδο της Αιγυπτιοκρατείας στην Κρήτη, το διάστημα 1830 -1840.

Η ανάγνωση της \”Βακάι Γκιρίτ\” σήμερα, την εποχή που οι ειδήσεις συγχέονται με τον σχολιασμό και τις \”συμφων-ημένες\” πληροφορίες, αποτελεί ένα ταξίδι πίσω στην αθωότητα και την καθαρότητα. 

Ένα ταξίδι σε λίγο πολύ γνώριμα μέρη, καθώς όπως θα δείτε κάποιες από τις ειδήσεις που παρουσιάζονται, όπως πχ θανάσιμο ατύχημα από λάθος πυροβολισμό ή η διαμάχη μεταξύ βοσκών και αγροτών, θα μπορούσαν άνετα με μια μικρή αλλαγή στις λεπτομέρειες, να αποτελέσουν θέματα στις σημερινές εφημερίδες και τα δελτία ειδήσεων.

Πάμε λοιπόν πίσω στις 2 Μαϊου του 1831

Καλή ανάγνωση

Στο φύλλο 17 της Κρητικής Εφημερίς[1], το πρωτοσέλιδο, δημοσιεύει σαν πρώτο θέμα τα ονόματα όσων διορίζονται στις κατά τόπους υγιεινομικές επιτροπές.

Ακριβώς από κάτω δημοσιοποιεί ανακοίνωση για… μια αγελάδα που βρέθηκε \”έρημος προς τον αυθέντην της\”, κάτι σαν τις σημερινές ανακοινώσεις για συμπαθή τετράποδα σκυλάκια που χάνονται ή που βρέθηκαν και ζητούν αφέντη..

\”Μια αγελάδα κιτρινοκοκκινωπή, με κέρατα μικρά, δοξαρωτά και προς το πρόσωπον στραμμένα, αναστήματος μεσαίου, ευρίθη έρημος προς τον αυθέντην της, επιάσθη και αμέσως εδόθη ειδήσις εις το Συμβούλιον από εκείνον οπού την έλαχε, διότι τον είχε γενή Γνωστός ποίος είναι τωόντι ο κύριος της. Ευρίσκεται δε τώρα εις φύλαξιν. Ειδοποιείσθε λοιπόν τούτο, δια να το κοινολογήσετε εις όλους τους κατ οίκους των χωρίων της Επαρχίας σας Μωαμεθάνους και Χριστιανούς, και ει μεν παρρησιάση κανένας ότι του έφυγεν αγελάδα με παρόμοια σημεία, να φανερωθή εις το Συμβούλιον δια να εξουσιάση το ζώον του\”


Πρώτη σελίδα

(πατήστε πάνω στις εικόνες 1,2 για να δείτε την πρώτη σελίδα)
\"\"
(εικόνα 1)
\"\"
(εικόνα 2)

Στην αμέσως επόμενη σελίδα η οκταμελής Επιτροπή Χανίων και Ρεθύμνου, με αφορμή τον ορισμό των μισθών των μελών της και των χρεών που ενέκρινε η αιγυπτιακή αρχή, εκφράζει την ευγνωμοσύνη της στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου για την προστασία που παρέχει στο Νησί.

Στη συνέχεια, ζητείται η απόφαση του Συμβουλίου για το αν θα πρέπει οι κάτοικοι του Πλατανιά να προσφέρουν τροφή και στέγη δωρεάν, σε διαβάτες που κατευθύνονται προς τα Χανιά από το Σέλινο και την Κίσαμο και οι οποίοι κάνουν στάση στον Πλατανιά. Έχει ενδιαφέρον η απόφαση με το αιτιολογικό που την συνοδεύει και που την καθιστά \”Νόμο ως σύμφωνο με το θέλημα του Θεού\”.

Τα Συμβούλια αποτελούσαν ουσιαστικά τα ποινικά δικαστήρια της Κρήτης.Ο Μεχμέτ Αλή, ευελπιστούσε στην μονιμότητα της Αιγυπτιακής Κατοχής και προκειμένου να υπάρξει ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών, προχώρησε σε διάφορες διοικητικές μεταρρυθμίσεις, μεταξύ των οποίων και η συγκρότηση των \”Διοικητικών Συμβουλίων\” στα οποία μετείχαν χριστιανοί και μουσουλμάνοι και είχαν νομοθετικές, δικαστικές και διοικητικές αρμοδιότητες.

Δεύτερη σελίδα
(πατήστε πάνω στις εικόνες 3,4 για να δείτε την δεύτερη σελίδα)

\"\"
(εικόνα 3)

\"\"
(εικόνα 4)

Στο τέλος της δεύτερης σελίδας και στην τρίτη, φιλοξενείται η αιώνια διαμάχη όπως φαίνεται μεταξύ βοσκών και καλλιεργητών καθώς τα ζώα των πρώτων προκαλούν ζημιές στα χωράφια των δεύτερων. Και εδώ η απόφαση του Συμβουλίου εν οίδη νόμου δίνει τη λύση. Ακριβώς από κάτω περιγράφεται το αίτημα χήρας ονόματι Χριστίνα, να της επιστραφεί μέρος από το βιος που είχε με τον σύζυγό της και το οποίο πουλήθηκε από τον Χατζη Ασμάν Πασσά καθώς και η απόφαση του Συμβουλίου.

Τρίτη σελίδα
(πατήστε πατήστε πάνω στις εικόνες 5,6 για να δείτε την τρίτη σελίδα)

\"\"
(εικόνα 5)

\"\"

(εικόνα 6)

Στην τελευταία σελίδα δημοσιεύεται η απόφαση του Συμβουλίου των Χανίων για την συμμετοχή στην τοπική διοίκηση Σφακιωτών και τον ορισμό του μισθού τους αλλά και μια υπόθεση με την ακούσια δολοφονία ενός άντρα στα Χανιά από πυροβολισμό και ενώ θύμα και θύτης πήγαιναν για διασκέδαση.

\”Εις τον δρόμον έρριψα με το πιστόλι μου κατά τον αέρα, το μολύβι εκτύπησε κατά΄γης, αντεπήδησεν, επέτυχε τον Σελήμην και τον άφησε νεκρόν. Ο θάνατός του εγεινεν όχι με ιδίαν θέλησιν μου , αλλά ακουσίως και κατά λάθος, και είναι μάρτυρες αυτόπται ο Μωχαμέτης και ο Αράπης, με τα τω οποίων εσυμπεριπατούσα, ακόμη ο Ασλανάκης και ο σύντροφος του Ραφαηλάκης, Εβραίοι, κατά τύχην από τον ίδιον μέρος διαβαίνοντες την ώρα του φόνου …. \”Ο φονεύς και ο θανατωμμένος αναίβησαν εις την Κιοσκλί Δάμπιπαν δια διασκέδασιν. Ο πρώτος έρριψε με το πιστόλι τω εν καιρώ επιστροφής δια να κτυπήση εις μέρος άβλαβον, όμως το μολύβδι επέστρεψε και εύρηκε θανατηφόρως τον Σελ\”.

Η ποινή του Συμβουλίου έχει διττό χαρακτήρα: Ο δράστης υποχρεούται να πουλήσει την περιουσία του και τα χρήματα θα δοθούν στον νόμιμο κληρονόμο του. Όμως επειδή η ποινή θα πρέπει να έχει και ένα παιδευτικό χαρακτήρα προς την υπόλοιπη κοινωνία, ο υπαίτιος υποχρεούται σε καταναγκαστική εργασία σε ναυπηγεία στην Αίγυπτο για 6 μηνες. Μετά την έλευση αυτού του χρονικού διαστήματος, είναι ελεύθερος να επιστρέψει πίσω στην πατρίδα του.

Τέταρτη σελίδα
(πατήστε πάνω στις εικόνες 7,8 για να δείτε την τέταρτη σελίδα)
\"\"
(εικόνα 7)

\"\"
(εικόνα 8)

Για την ιστορία να σημειωθεί ότι η Βακάι Γκιρίτ είχε και συνδρομητές και η χρηματική καταβολή αντιστοιχούσε στα 80 γρόσια. Βασικοί συνδρομητές ήταν ανώτεροι αξιωματούχοι του στρατού στην Κρήτη, όλοι οι πρόξενοι και  εκπρόσωποι κρατών στο νησί καθώς και άλλοι επίσημοι αξιωματούχοι σε Κρήτη και Αίγυπτο.

([1] το ακριβές αντίγραφο είναι από το περιοδικό \”Έρεισμα\”, 2000)

Ελένη Ζουμαδάκη
zoumadaki@flashnews.gr

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook