«Από τα τέλη της δεκαετίας του ΄40 υπήρξα και παρέμεινα υποστηρικτής της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της συμμετοχής της Γερμανίας στην Ευρώπη, όχι από ιδεαλισμό, αλλά από την άποψη του στρατηγικού συμφέροντος του γερμανικού έθνους.
Ο Ντε Γκωλ και ο Πομπιντού συνέχισαν στις δεκαετίες του ΄60 και του ΄70 την εγκαινιασθείσα ευρωπαϊκή ενοποίηση. Στη συνέχεια, η καλή σχέση μεταξύ εμού και του Ζισκάρ ντ΄Εστέν οδήγησε σε μία περίοδο γαλλογερμανικής συνεργασίας και προώθησης της ευρωπαικής ενοποίησης και συνεχίστηκε με επιτυχία μετά την άνοιξη του 1980 από τους Μιττεράν και Κολ.
Την ίδια στιγμή διευρύνθηκε η ευρωπαική κοινότητα του 1950-52 σταδιακά ως το Μάαστριχτ το 1991 από έξι σε δώδεκα μέλη. Προς το τέλος της δεκαετίας του ΄70 και μετά την πρωτοβουλία του Ζισκάρ ντ΄Εστέν έγιναν δεκτές στην ΕΟΚ η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Και οι τρεις χώρες κατάφεραν μόνες τους να ανατρέψουν τις δικτατορίες τους και γι΄αυτό κρίθηκε πως θα έπρεπε να υποστηριχθούν. Από εκείνες τις διαπραγματεύσεις προέκυψε, παρεμπιπτόντως, η φιλία μου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Το Μάαστριχτ πάλι διευκόλυνε την ταχεία ένταξη πολλών ακόμη μελών. Η Ε.Ε. δεν έχει δυστυχώς μέχρι σήμερα κατορθώσει να αφομοιώσει την τεράστιας έκτασης διεύρυνση. Γιατί οι αποφάσεις του Μάαστριχτ το 1991 ήταν από τη μία ατελέσφορες και από την άλλη πρόωρες.
Αποφασίστηκε η θέσπιση κοινού νομίσματος, που υλοποιήθηκε έπειτα από δέκα χρόνια. Χάσαμε έτσι την ευκαιρία να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες διαδικασίες και τους κοινούς οικονομικούς θεσμούς. Το ευρωπαικό Σύνταγμα απέτυχε. Αντ΄αυτού ισχύει σήμερα η συνθήκη της Λισσαβώνας, που προϋποθέτει σε μεγάλο βαθμό de jure και σε κάθε περίπτωση de facto ομοφωνία των 27 χωρών- μελών. Η βιασύνη έφτασε στο αποκορύφωμα της, όταν εκλήθησαν όλα τα μέλη της Ε.Ε. να ενταχθούν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Σε αυτή την πρόσκληση δεν θυσίασε μόνο η Ελλάδα, αλλά και άλλα 16 κυρίαρχα κράτη το εθνικό τους νόμισμα για να υιοθετήσουν το Ευρώ.
Σήμερα έχουμε μεν μία Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, μας λείπει όμως μία κοινή δημοσιονομική πολιτική, μία κοινή οικονομική πολιτική, μία κοινή κοινωνική πολιτική. Όταν το 2007 Αμερικανοί και Βρετανοί τραπεζίτες βύθισαν όχι μόνο τις δικές τους οικονομίες στο χάος, αλλά ολόκληρο τον κόσμο, φάνηκαν καθαρά οι σοβαρές παραλείψεις, που ανεχτήκαμε εμείς οι Ευρωπαίοι με το Μάαστριχτ. Οι συνέπειες, ειδικά για τον ευρωπαικό Νότο, είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Είμαι αρκετά μεγάλος σε ηλικία ώστε να θυμάμαι την ύφεση του 1929 και αρκετές ακόμη, γι΄αυτό ξέρω τι σημαίνει εκατομμύρια άνθρωποι να είναι άνεργοι ή ποιες είναι οι παραλυτικές επιπτώσεις της ανεργίας των νέων…………»
Πρόκειται για ένα μνημειώδη λόγο περί Ευρώπης του τελευταίου εν ζωή μεγάλου Ευρωπαίου ηγέτη κ. Χέλμουτ Σμιτ (Helmut Schmidt) κατά την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σοφά λόγια, προϊόν της τεράστιας πολιτικής εμπειρίας του.
Ο λόγος του αυτός θα πρέπει να διδάσκεται στα Πανεπιστήμια στα μαθήματα Ευρωπαικού Δικαίου, ευρωπαικής ιστορίας, ευρωπαικής ολοκλήρωσης και γενικά στα Τμήματα Ευρωπαικών Σπουδών.
Ο κ. Χέλμουτ Σμιτ, αισίως ηλικίας 96 ετών, υπήρξε Καγκελάριος (1974-1982), Υπουργός Οικονομικών (1972-1974) και Υπουργός Άμυνας (1969-1972) της τότε Δυτικής Γερμανίας.
Αναφερόμενος στην αγαστή συνεργασία μεταξύ των Προέδρων της Γαλλίας και των Καγκελάριων (Πρωθυπουργών) της τότε Δυτικής Γερμανίας στις δεκαετίες του ΄60, του΄ 70 και κατά την περίοδο διακυβέρνησης των Μιττεράν και Κολ, δηλαδή κατά την δεκαετία του ΄80, ο κ. Χέλμουτ Σμιτ περιέγραψε τον άξονα Γαλλίας- Γερμανίας, επάνω στον οποίο οικοδομήθηκαν οι τρεις (3) Ευρωπαϊκές Κοινότητες[i] στην δεκαετία του ΄50.
Ο κ. Χέλμουτ Σμιτ επιμελώς απέφυγε να αναφερθεί στην περίοδο διακυβέρνησης των διαδόχων των Μιττεράν και Κολ, που συμπίπτει με την επανένωση της Γερμανίας (1990) και την ΟΝΕ (προβλέφθηκε από την Συνθήκη του Μάαστριχτ 1991, αλλά τέθηκε σε λειτουργία το 2001).
Ο λόγος είναι προφανής. Διότι, σταδιακά, αλλά σταθερά άρχισε να εξαλείφεται ο άξων Γαλλίας- Γερμανίας και μέσω της οικονομίας και χάρη στην οικονομική της υπεροχή άρχισε να επικρατεί η Γερμανία.
Σήμερα ο άξων Γαλλίας- Γερμανίας αποτελεί παρελθόν!
Στην Ευρώπη υπάρχει μόνο η παντοδυναμία και η κυριαρχία της Γερμανίας!
Τούτο καθίσταται ιδιαιτέρως αισθητό, αντιληπτό και ορατό στην Ευρωζώνη, όπου, όποια κι΄αν είναι τα εκλογικά αποτελέσματα, η βούληση των λαών και των εκλεγμένων κυβερνήσεων, η τύχη των λαών κρίνεται στο Βερολίνο.
Η σχέση Γερμανίας- Γαλλίας θυμίζει την σχέση Ηγουμένου και υποτακτικού, για να χρησιμοποιήσω μοναστηριακή ορολογία!
Στην πραγματικότητα οι αποφάσεις του Eurogroup και των λοιπών οργάνων της Ευρωζώνης εκπορεύονται από την Καγκελαρία του Βερολίνου και εγκρίνονται προσωπικά από την κυρία Αγγελική του Βερολίνου.
Βεβιασμένη κίνηση η θέσπιση κοινού νομίσματος, που αποκορυφώθηκε με το κάλεσμα όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε. να υιοθετήσουν το ενιαίο κοινό νόμισμα.
Θα έπρεπε να προηγηθεί η δημιουργία κοινών οικονομικών θεσμών, και συγκεκριμένα να θεσπισθούν μία κοινή δημοσιονομική πολιτική, μία κοινή οικονομική πολιτική και μία κοινή κοινωνική πολιτική, και όχι απλώς «σύγκλιση» (convergence) των οικονομικών πολιτικών των κρατών-μελών, που προέβλεψε η Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Ο κ. Χέλμουτ Σμιτ συνέχισε λέγοντας: «Γι΄αυτό έχουμε σήμερα επείγουσα ανάγκη από ένα μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε…………Με δεδομένη την σημερινή κατάσταση απευθύνω έκκληση για ένα πολύ ισχυρότερο ποσοστό κρατικών επενδύσεων. Χωρίς οικονομική ανάπτυξη, χωρίς νέες θέσεις εργασίας δεν μπορεί να εξυγιάνει ένα κράτος τα δημοσιονομικά του. Φυσικά η Γερμανία οφείλει να παίξει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό. Ούτως ή άλλως η δική μας οικονομία εξασφαλίζει εδώ και χρόνια τα μεγαλύτερα πλεονάσματα, τα οποία, όμως, είναι ελλείμματα των εμπορικών μας εταίρων».
Τα σχόλια είναι περιττά!
Ο Δρ. Βύρων Ματαράγκας είναι διεθνολόγος.
[i] Πρόκειται για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ, 1952), την Ευρωπαική Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ, 1957) και την Ευρωπαική Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ, 1957).