Το Σπήλαιο του Σφεντόνη βρίσκεται στο χωριό Ζωνιανά 43 χλμ από το Ηράκλειο και 52 από την πόλη του Ρεθύμνου, στην Κρήτη. Πρόκειται για ένα από τα τα πέντε πιο σημαντικά σπήλαια στην Ελλάδα και το πιο μεγάλο στην Κρήτη. Έχει έκταση 3.000 τ.μ. και ο επισκέπτης μπορεί να διανύσει μόλις 270 μ. Η πρώτη οργανωμένη εξερεύνηση του άρχισε το 1956 από το ζευγάρι σπηλαιολόγων Ιωάννη και Άννα Πετρόχειλου. Σύμφωνα με έρευνα του Υπουργείου Πολιτισμού το σπήλαιο του Σφεντόνη κατοικήθηκε την Πτωτομινωική εποχή έως την Ρωμαϊκή.
Μέσα στο σπήλαιο
Το θέαμα που αντικρίζει ο επισκέπτης κόβει την ανάσα! Το σπήλαιο είναι επιβλητικό με τεράστιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες! Για να δημιουργηθεί 1 εκατοστό σταλακτίτη χρειάζονται περίπου 100 χρόνια! Η διαδικασία είναι η εξής: Το νερό όπως κυλάει, διαλύει το ανθρακικό ασβέστιο που υπάρχει πάνω στα πετρώματα. Επειδή αυτό γίνεται πάρα πολύ αργά, το ανθρακικό ασβέστιο κρυσταλλώνεται γύρω από μια σταγόνα. Σιγά σιγά σχηματίζεται ένας μικροσκοπικός σωλήνας. Όταν ο σωλήνας φράξει, το νερό περνάει εξωτερικά και το ανθρακικό ασβέστιο μαζεύεται εκεί. Έτσι δημιουργείται με πολύ αργούς ρυθμούς ο σταλακτίτης! Οι σταλαγμίτες δημιουργούνται από τις σταγόνες που πέφτουν από τον σταλακτίτη στο έδαφος. Αν τίποτα δεν διακόψει αυτή τη διαδικασία, κάποια στιγμή ο σταλακτίτης ενώνεται με τον σταλαγμίτη κι έτσι δημιουργούνται οι πανέμορφες κολώνες μέσα στη σπηλιά. Υπάρχει μια νότα ρομαντισμού σε όλο αυτό, αν σκεφτεί κανείς πόσα εκατομμύρια χρόνια υπομονής και διεργασίας χρειάστηκαν για να ενωθούν οι σταλακτίτες με τους σταλαγμίτες! Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι μέσα στο σπήλαιο, λόγω της έλλειψης οξυγόνου και φωτός, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει κάποια μορφή ζωής. Κι όμως, υπάρχει ζωή προσαρμοσμένη στα δεδομένα της σπηλιάς. Τα ζώα που ζουν εκεί είναι τυφλά, διάφανα και στην πλειονότητά τους μικροσκοπικά. Υπάρχουν πολλές νυχτερίδες και ποντίκια που βρίσκουν καταφύγιο εκεί.
Παραδόσεις και θρύλοι
Το σπήλαιο πήρε την ονομασία του από τον αντάρτη Σφεντόνη από τα Σφακιά, ο οποίος χρησιμοποιούσε το σπήλαιο ως κρησφύγετο. Κάποια μέρα, ενώ έψηνε κρέας έξω από τη σπηλιά, ένα μικρό παιδί που βρέθηκε εκεί του ζήτησε λίγο. Ο Σφεντόνης, επειδή φοβήθηκε μήπως το παιδί τον προδώσει, τον κλώτσησε πολύ δυνατά με αποτέλεσμα να τον σκοτώσει.
Η νεράιδα
Μέσα στο σπήλαιο ζούσε μια νεράιδα και κάθε μέρα, μια συγκεκριμένη ώρα, έβγαινε έξω για να πάει στην πηγή με το νερό. Ένας βοσκός που την παρακολουθούσε την κυνήγησε. Η νεράιδα φοβήθηκε κι έτρεξε να κρυφτεί στο σπήλαιο. Έτσι ο βοσκός, μία μέρα κρύφτηκε και την περίμενε. Μόλις την είδε, την χτύπησε με την σφεντόνα του με αποτέλεσμα η νεράιδα να τραυματιστεί. Κατάφερε όμως να ξεφύγει προς την σπηλιά. Στην είσοδο όμως της έπεσε το ματωμένο μαντήλι της!
Το μικρό παιδί
Πριν πολλά χρόνια, στο τελευταίο δωμάτιο του σπηλαίου, βρέθηκε ο σκελετός ενός μικρού παιδιού. Βρισκόταν εκεί για αιώνες, βαθιά μέσα στο σπήλαιο, καλυμμένος από ασβεστολιθικό υλικό. Η ταυτότητα του παιδιού ήταν αδύνατο να βρεθεί και κάποιοι υποθέτουν ότι είτε μπήκε στο σπήλαιο για να παίξει και χάθηκε, είτε είναι το παιδί που σκότωσε ο Σφεντόνης!
Πληροφορίες για τον επισκέπτη
Λίγο πριν την είσοδο στο Σπήλαιο Σφεντόνη υπάρχει μαγαζάκι για αγορά αναμνηστικών και αναψυκτήριο με όμορφη θέα, απ\’ όπου θα αγοράσετε και το εισιτήριό σας που κοστίζει 4 ευρώ. Για την ξενάγηση σας στο σπήλαιο υπάρχουν εκπαιδευμένοι οδηγοί, οι οποίοι θα σας ενημερώνουν καθ\’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής και θα σας αποκαλύψουν όλα τα μυστικά της σπηλιάς! Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι ξεναγοί είναι κάτοικοι των Ζωνιανών και πριν το σπήλαιο ανοίξει την είσοδό του για το κοινό, έπαιζαν εκεί ως παιδάκια!
Ώρες λειτουργίας:
Θερινή περίοδος: 10 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου, Καθημερινά 10:00 – 17:00 Χειμερινή περίοδος: 1 Νοεμβρίου – 9 Απριλίου, Μόνο Σάββατο και Κυριακή 10:30 – 14:30 Τηλέφωνα επικοινωνίας: 28340 61734, 28340 61869 και 28340 61209 (Κοινότητα Ζωνιανών)