Το 2015 σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως χρονιά εντυπωσιακών αποδόσεων για κανένα επενδυτικό προϊόν. Ήταν ένας χρόνος διακυμάνσεων που άφησε άλλες αγορές με μικρές θετικές αποδόσεις και άλλες με οριακές απώλειες. Το βασικό ερώτημα που βασάνισε τους επενδυτές όλο το 2015 ήταν το timing της πρώτης αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων. Μίας αύξησης που αναβλήθηκε τουλάχιστον δύο φορές και υλοποιήθηκε τελικά στο κλείσιμο του έτους. Η προσδοκία όμως αυτή δημιούργησε αυξημένη νευρικότητα και όταν συνδυάστηκε με τις ανησυχίες για την ανάπτυξη στην Κίνα έφερε την πρώτη ισχυρή διόρθωση τον προηγούμενο Αύγουστο.
Έτσι για την αμερικάνικη αγορά το 2015 ήταν το έτος των μηδενικών αποδόσεων. Σχεδόν μηδενική απόδοση από τους χρηματιστηριακούς δείκτες, μηδενικές αποδόσεις από τις αγορές ομολόγων και μηδενικές αποδόσεις από τα μετρητά. Οι αιτίες βρίσκονται στα μηδενικά επιτόκια, τα υποτονικά εταιρικά κέρδη και τον χαμηλό πληθωρισμό. Ένα οικονομικό περιβάλλον το οποίο αναμένεται να συνεχισθεί και το 2016, με αυξημένο ρίσκο όμως από την πλευρά των επιτοκίων.
Ενώ για τις Η.Π.Α. το 2015 χαρακτηρίζεται ως μία χαμένη επενδυτική χρονιά, δεν ισχύει το ίδιο για την Ευρώπη. Ο κεντρικός τραπεζίτης κ. Ντράγκι είχε ξεκαθαρίσει ήδη από το ξεκίνημα του 2015 ότι θα ενεργοποιήσει το μπαζούκα, ξεκινώντας την ποσοτική χαλάρωση στην Ευρώπη. Οι αγορές υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό την έναρξη της ποσοτικής χαλάρωσης κάνοντας ένα σημαντικό ράλι τους πρώτους μήνες του έτους. Το ελληνικό δράμα (ένα έργο που είχε ξαναπαιχτεί το 2012), οι ανησυχίες για την Κίνα και τρομοκρατικά κτυπήματα δεν κατάφεραν να γονατίσουν τις μεγάλες χρηματιστηριακές αγορές της Ευρώπης, οι οποίες έκλεισαν το έτος με οριακά διψήφιες αποδόσεις. Πρωταθλητής ήταν το Ιταλικό χρηματιστήριο (+13.9%), ακολουθούμενο από την Γερμανία (+10.3%) και την Γαλλία (+10%). Η καλή εικόνα για την Ισπανία χάλασε μετά τις βουλευτικές εκλογές και την ανησυχία για πιθανή ακυβερνησία.
Θετικές αποδόσεις κατέγραψε και η Ιαπωνία όπου συνεχίζεται πιστά η δέσμευση της κυβέρνησης για έξοδο από το αποπληθωριστικό σπιράλ, με συνέχιση πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης και εξασθένησης του γιεν. Με θετικές αποδόσεις έκλεισε τελικά και το κινέζικο χρηματιστήριο, όπου κυριάρχησαν όμως μεγάλες μεταβολές κατά την διάρκεια του προηγούμενου έτους. Το πρώτο εξάμηνο χαρακτηρίσθηκε από ένα ξέφρενο ράλι όπου ο δείκτης της Shanghai σχεδόν διπλασίασε, θυμίζοντας μας το αντίστοιχο 1999 στην Ελλάδα, και επακολούθησε κατάρρευση με τεράστιες ποσοστιαίες απώλειες. Η πορεία της Κινέζικης οικονομίας και ο τρόπος αποθέρμανσης αυτής κυριάρχησε ως είδηση το β’ εξάμηνο του έτους και αναμένεται να κυριαρχήσει στην οικονομική ειδησεογραφία και όλο το 2016.
Συνέπεια των οικονομικών εξελίξεων στην Κίνα, οι αγορές εμπορευμάτων ακολούθησαν φθίνουσα πορεία. Τόσο το πετρέλαιο όσο και τα σκληρά εμπορεύματα (χαλκός, αλουμίνιο, σίδηρος κλπ) συνέχισαν την πτωτική τους πορεία μέσα από έναν συνδυασμό εξασθενημένης ζήτησης και σταθερά υψηλής προσφοράς. Το ίδιο μίγμα δεδομένων δείχνει να συνεχίζεται και το 2016, ένα έτος που ίσως αποδειχθεί έτος σταθεροποίησης σε χαμηλά επίπεδα για τις τιμές των εμπορευμάτων.
Η ανωτέρω πορεία των εμπορευμάτων παρέσυρε πτωτικά τις οικονομίες και τα χρηματιστήρια των αναδυόμενων κρατών που έχουν ισχυρή εξάρτηση από αυτά, δημιουργώντας όμως και ένα γενικότερο κλίμα αβεβαιότητας για τις αναδυόμενες αγορές. Έτσι οι αγορές που αποτέλεσαν την ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης μετά την κρίση του 2008, περνάνε τώρα σε δεύτερη μοίρα, και το τρένο της ανάπτυξης καλούνται να το τραβήξουν ξανά οι ανεπτυγμένες οικονομίες της δύσης, με τις ΗΠ.Α. στην κορυφογραμμή.
Μηνάς Παπαδάκης
Πιστοποιημένος Επενδυτικός Σύμβουλος
Συνδεδεμένος Αντιπρόσωπος της Eurobank Equities
Ουραγός αποδόσεων το 2015 ήταν το ελληνικό χρηματιστήριο. Σε ένα ταραγμένο έτος, όπου στήθηκαν τρεις φορές κάλπες, έκλεισαν οι τράπεζες και φτάσαμε (ίσως και να υπερβήκαμε ελαφρά) στο χείλος της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το τελευταίο τρίμηνο άρχισαν να φαίνονται ξανά κάποια αχνά σημάδια σταθεροποίησης, με κυριότερο οικονομικό γεγονός την επιτυχημένη ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών (ανεξάρτητα με τον τρόπο που αυτή υλοποιήθηκε). Παραμένουμε η τελευταία χώρα της ευρωζώνης που βρίσκεται κάτω από μνημονιακό ζυγό και μπαίνουμε στο 2016 με την ελπίδα να είναι το έτος που θα σημαδέψει την έξοδο της Ελλάδας από τα σκληρά μνημόνια.