Η διπλή νίκη του Bernie Sanders επί της Hillary Clinton στις προκριματικές εκλογές σε τρεις πολιτείες, με αρκετούς συμβολισμούς, είναι μεγάλη. Και μας αφορά.
Τα ποσοστά, που πέτυχε ο Αμερικανός Γερουσιαστής από το Vermont, μια μικρή και πολιτικά ασήμαντη πολιτεία στα βορειοανατολικά των ΗΠΑ, κοντά στον Καναδά, έχουν θριαμβευτικές διαστάσεις.
Ο Sanders αναμένεται να πετύχει σημαντικές νίκες και σε άλλες πολιτείες. Παρόλα αυτά μένει πίσω! Η εξήγηση είναι απλή. Το 15% των 2.382 εκλεκτόρων επιλέγεται από τους «βαρόνους» του Δημοκρατικού Κόμματος. Συνολικά περίπου 400 εκλέκτορες. Και τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών ελέγχει η Clinton μέχρι σήμερα.
Γιατί μας αφορά; Γιατί όλη αυτή η προεκλογική εκστρατεία στο πλαίσιο κάθε κόμματος των ΗΠΑ έχει μερικά ποιοτικά χαρακτηριστικά που μας αφορούν. Τον Sanders υποστηρίζει, κυρίως, η νεολαία. Και η μεσαία τάξη. Την Clinton την εμπιστεύονται οι μειονότητες των μαύρων και των ισπανοφώνων, οι μεσόκοποι και, με δραματικά ποσοστά, οι εκλογείς της τρίτης ηλικίας. Οι τελευταίοι, μάλιστα, θεωρούν ότι ο Sanders βρίσκεται στο τελευταίο σκαλοπάτι, μπροστά στη θύρα των «κολασμένων κομμουνιστών».
Όλα αυτά δεν είναι αρκετά για να ερμηνεύσουν τα γεγονότα. Οι μαύροι και ισπανόφωνοι απολαμβάνουν τα αγαθά της πολιτικής του Barack Obama. Η οικονομία προοδεύει και οι θέσεις εργασίας αυξάνονται. Και όσον αφορά τη νέα γενιά, αυτή ενδιαφέρεται, με πάθος, για τις εισοδηματικές ανισότητες, που διευρύνονται, και για την τύχη της μεσαίας τάξης.
Αν κάτι παίζει σκληρό ρόλο στις σκέψεις όλων όσοι υποστηρίζουν με θέρμη τον Γερουσιαστή από το μακρινό Vermont, είναι ουσιαστικά η «λιτότητα». Η οποία πλήττει τη μεσαία κυρίως τάξη των ΗΠΑ. Που, απ’ ότι φαίνεται, συρρικνώνεται ή και καταρρέει.
Η λιτότητα βρίσκεται στα χείλη και στις αγωνίες μεγάλων τμημάτων των λαών της Ευρώπης. Όχι μόνο στην Ελλάδα. Η λιτότητα συνδέεται με την κατάρρευση της μεσαίας τάξης. Και τη φτωχοποίηση μεγάλου τμήματός της. Γι’ αυτό και βλέπουμε την αναζήτηση νέων πολιτικών μορφών λόγου, έκφρασης και δράσης. Ακόμα και στα γερασμένα πρόσωπα δοκιμασμένων πολιτικών. Ο Bernie Sanders κινήθηκε, τα περισσότερα χρόνια, στο περιθώριο της κεντρικής πολιτικής σκηνής των ΗΠΑ. Είναι εβδομηνταπεντάρης. Και παρόλα αυτά ενθουσιάζει το νεανικό κοινό. Με ακραία συνθήματα, που βρίσκονται στον πυρήνα του προβληματισμού και του ακτιβισμού της νέας γενιάς. Δεν έχει καταφέρει να δώσει το ιδεολογικό πολιτικό στίγμα αυτής της νέας πρότασης. Όπως και στην Ευρώπη αντίστοιχες περιπτώσεις. Κατά κανόνα την ανησυχία και την αγωνία της μεσαίας τάξης την εκφράζουν τυχοδιώκτες. Ή γραφικοί. Με πολύ χαμηλούς πολιτικούς και ιστορικούς ορίζοντες. Τι λείπει; Μία νέα ιδεολογική ταυτότητα στον πολιτικό λόγο και πράξη.
Αυτό είναι και το προκλητικό ερώτημα στην περίπτωση της Ελλάδας. Οι ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν μπορούν και δεν κατάφεραν να εκφράσουν το νέο. Ασχολούνται με το «παλιό». Μόνο και μόνο για να εξοστρακίσουν τους αντιπάλους τους και να τους υποκαταστήσουν στους παραδοσιακούς τους χώρους.
Η ιδεολογική τους φτώχια και ένδεια καθίσταται προκλητική. Ακόμα και στα θέματα του πολιτισμού. Τρεις κορυφαίες επιλογές τους σε μερικούς από τους πιο σημαντικούς πολιτισμικούς φορείς και ιδρύματα, κατέληξαν στα χέρια ξένων «ειδικών». Ακόμα και στο Φεστιβάλ της Αθήνας και Επιδαύρου, που είχαν ως στόχο την ανάδειξη προς τα έξω της ελληνικής πολιτισμικής δημιουργίας. Η αναζήτηση του εκκεντρικού ξεκίνησε από τον «Μπαλτά» της Παιδείας, με την κατάργηση της αριστείας, ως κίνητρου απόδοσης, των μαθητών. Ο «Μπαλτάς» του πολιτισμού αγρεύει από το «επαρχιώτικο» Βέλγιο παράξενα και ασυνάρτητα πολιτισμικά ερεθίσματα. Όπως το ρίξιμο γατών στα σκαλιά του Δημαρχείου της Αμβέρσας! Όπως τα κινούμενα πέη μιας δεκάδας γυμνών ηθοποιών, με τα οποία επιχειρεί να βεβηλώσει τον ιερό χώρο της Επιδαύρου. Και έτσι, να απαξιώσει ό,τι δημιουργήθηκε και αντιπροσωπεύει την Ελλάδα από το 1960 και μετά.
Αυτοί δεν έχουν ταυτότητα. Και θα αποτύχουν γι’ αυτό. Όχι μόνο γιατί αγνοούν τα προβλήματα. Όχι μόνο γιατί δεν έχουν τη δύναμη της θέλησης να ασχοληθούν με αυτά. Όχι μόνο γιατί βρίσκονται μακριά από την καθημερινότητα του Έλληνα. Αλλά και για ένα πρόσθετο λόγο. Εγκατέλειψαν τις πολυκαιρισμένες και ιστορικά ξεπερασμένες ταυτότητες. Και στην αγωνιώδη αναζήτηση μιας νέας ταυτότητας λειτουργούν τυχοδιωκτικά και δραστηριοποιούνται εκκεντρικά. Πράγματι, «πρώτη φορά (μια τέτοια!) Αριστερά»!
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα, Κυριακή 3.4.2016