«Σοκ και δέος» , προκάλεσαν , πριν λίγες μέρες την κοινή γνώμη της Ευρώπης και όχι μόνο,, τα ανατριχιαστικά ευρήματα τιτάνιας αστυνομικής επιχείρησης της Interpol και της Europol σε 57 χώρες ανά τον κόσμο, με την κωδική ονομασία «Opson V».
Πιο συγκεκριμένα, κατά τη συντονισμένη αυτή δράση των διεθνών αστυνομικών αρχών, κατασχέθηκαν περισσότεροι από 10.000 τόνοι νοθευμένων ή παραποιημένων τροφίμων, μεταξύ των οποίων: εντόσθια κοτόπουλου στη φορμόλη, ελιές με επικάλυψη από θειικό χαλκό, αλλά και κρέας πιθήκου, καθώς και νοθευμένα αλκοολούχα ποτά κλπ κλπ…
Είναι γνωστό ,βέβαια, ότι τις τελευταίες δεκαετίες ,έχουν ξεσπάσει σκάνδαλα διατροφής, που έχουν οδηγήσει σε μια έντονη έλλειψη εμπιστοσύνης, απέναντι στα τρόφιμα και την ασφάλειά τους, αλλά και στην αγανάκτηση του καταναλωτή για την ποιότητα αλλά και το οικονομικό εν γένει κόστος της διατροφικής αλυσίδας σήμερα.
Το θεμέλιο της διατροφικής αλυσίδας, που αποτελεί ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον τρόπο παραγωγής και διατροφής, έχει αλλάξει εκ βάθρων. Σήμερα, μεταξύ των δύο αυτών ορίων, το σύστημα της κυρίαρχης οικονομίας της αγοράς δεν ενδιαφέρεται βασικά για την υγεία και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και την προστασία του περιβάλλοντος αλλά για κέρδη, μπίζνες, μερίσματα, επέκταση των αγορών, ανακάλυψη και προώθηση στην αγορά νέων, που αποφέρουν μεγάλα κέρδη και οικονομική ανάπτυξη.
Ενώ παλιότερα, η τροφή πήγαινε απ’ ευθείας από ‘’ την παραγωγή στην κατανάλωση’’ στις μέρες μας κάνει παρατεταμένη παραμονή στο εργοστάσιο, όπου δεν επεμβαίνει πλέον η φύση αλλά ο άνθρωπος με την τεχνολογία του .
Σήμερα, τους κανόνες ορίζει η βιομηχανία προϊόντων διατροφής, που στο όνομά της ικανοποίησης των συνεχών αυξανομένων αναγκών, υιοθέτησε και προωθεί την εντατική καλλιέργεια προϊόντων, μια από τις μορφές της οποίας είναι η παραγωγή μεταλλαγμένων προϊόντων με Τεχνολογία αλλοιώσεως του γενετικού κώδικα. Σε αντίθεση με τη συμβατική βελτίωση των ειδών, η γενετική μηχανική των μεταλλαγμένων καταργεί τους φυσικούς φραγμούς που έχουν δημιουργηθεί μεταξύ των ειδών μέσα από εκατομμύρια χρόνων εξελικτικής διαδικασίας.
Η νέα και υπό αμφισβήτηση επιστήμη της βιοτεχνολογίας διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στη μορφή αυτή της εντατικής καλλιέργειας, που αφορά τα μεταλλαγμένα τρόφιμα.
Στις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρείται ένας συνεχής βιασμός της φύσης, είτε αυτός είναι η γενετική τροποποίηση των φυτών, είτε η χρήση φυτικών λιπασμάτων, που τις περισσότερες φορές είναι κατά πολύ μεγαλύτερη και συχνότερη από την απαιτούμενη, είτε με τη χρήση ολοένα και ισχυρότερων τοξικών φυτοφαρμάκων. Απώτερος σκοπός η αυξημένη παραγωγή, λιγότερες απώλειες στη σοδειά, πιο εμφανίσιμα προϊόντα με μεγαλύτερο χρόνο διατήρησής τους. Όλα αυτά μεταφράζονται σε μεγαλύτερο κέρδος για όλη την αλυσίδα της παραγωγής, διακίνησης, μεταποίησης και πώλησης των γεωργικών προϊόντων, με τη μερίδα του λέοντος στις μεγάλες βιομηχανίες που ελέγχουν την όλη διαδικασία.
Οι παραγωγοί τροφίμων πρέπει να είναι υπεύθυνοι για τη διασφάλιση της ανιχνευσιμότητας των συστατικών και πρέπει να είναι υπεύθυνοι και αξιόπιστοι για την ασφάλεια των προϊόντων τους.
Πόσοι άραγε παραγωγοί ελαιολάδου γνωρίζουν ότι υπάρχει στην Γερμανία,και όχι μόνο, συσκευή που ανιχνεύει στο ελαιόλαδο αν ο ελαιοτριβέας <<άναψε>> τσιγάρο(!) κατά την έκθλιψη του ελαιοκάρπου και ότι η ρύπανση του περιβάλλοντος από τους κατσίγαρους αποτελούν <<εν δυνάμει>> απειλή για την φήμη ,άρα την εξαγωγιμότητα του χρυσοφόρου αυτού προϊόντος μας ;
Σημαντικότατο είναι, επίσης, οι έλεγχοι ζωοτροφών να διέπονται από τις ίδιες αρχές που αφορούν την ανθρώπινη διατροφή.
Δύο σημαντικές αρχές πρέπει να διέπουν την Εθνική αλλά και την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τα τρόφιμα και τη διαχείριση των κινδύνων διατροφής.
Η ασφάλεια της διατροφής και το ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία πρέπει να είναι πρώτης προτεραιότητας (πάνω από τα οικονομικά συμφέροντα των βιομηχανιών παραγωγής τροφίμων).
Η ελαχιστοποίηση των κινδύνων μέσω της εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης
Πρέπει να στοχεύουμε στα υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας για όλη τη διατροφική αλυσίδα. Οι καλύτερες πρακτικές και μέθοδοι ελέγχου που χρησιμοποιούνται από κάθε χώρα χωριστά, πρέπει να υιοθετηθούν από όλη την Ευρώπη για να ανέβει το επίπεδο ασφάλειας.
Έχουμε συνηθίσει σε αιτήματα και πολιτικές που υποστηρίζουν επιδοτήσεις για να παραμένουν φτηνά τα φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Μια τέτοια πολιτική είναι παράλογη και οδηγεί σε υπερβολική χρήση επικίνδυνων για την υγεία και το περιβάλλον χημικών. Αντίθετα, η επιβάρυνση των λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων με οικολογικό φόρο, οδηγεί στον εξορθολογισμό της χρήσης τους και την κατακόρυφη αύξηση του ποσοστού των βιοκαλλιεργειών, όπως δείχνει η εμπειρία στην Αυστρία, την Ελβετία, Δανία και όπου αλλού έχουν εφαρμοστεί παρόμοιες πολιτικές.
Σήμερα, τεράστια ποσά δαπανώνται μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για να καταστρέφεται το περιβάλλον και η υγεία μας. Στο μέλλον πρέπει όλο και περισσότερο οι χρηματοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση να συνδέονται με:
Απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας, μέσω της καλλιέργειας και της κτηνοτροφίας / πτηνοτροφίας
Ενθάρρυνση της τοπικής καλλιέργειας και βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου αντί της μεταφοράς από κάθε γωνιά του πλανήτη προϊόντων μόνο και μόνο γιατί μπορεί να είναι πιο φτηνά.
Υποστήριξη εμπορικών σχέσεων που ανταμείβουν δίκαια τον κόπο των καλλιεργητών και ενθαρρύνουν τις τοπικές κοινωνίες να παραμένουν στην ύπαιθρο και το χωράφι.
Υποστηρίζουν τη βιολογική καλλιέργεια, τους μικρούς και μεσαίους αγρότες, την καλλιέργεια σε μειονεκτικές (νησιώτικες, ορεινές) περιοχές.
Η αλυσίδα διατροφής, που είναι αναγκαίο να νομοθετηθεί σε όλη την έντασή της «από το κτήμα στο τραπέζι» (όπου συμπεριλαμβάνονται οι βασικοί παραγωγοί και προμηθευτές, οι βιομήχανοι επεξεργασίας τροφίμων, οι διανομείς τροφίμων και ποτών, οι έμποροι λιανικής και οι εταιρείες τροφοδοσίας) και ο έλεγχος κάθε κρίκου της διατροφικής αλυσίδας πρέπει να είναι συνεχής, έντονος και εξονυχιστικός.
Σήμερα, όχι μόνο δεν μετέχουμε στην παραγωγή των προϊόντων που τρώμε, αλλά έχουν μεσολαβήσει πολλοί και πολλά μέχρι τα προϊόντα αυτά να φτάσουν στο πιάτο μας. Η διατροφική αλυσίδα έχει μακρύνει πολύ. Κάποτε τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά: ο παραγωγός χρησιμοποιούσε τοπικές πηγές για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων και ο καταναλωτής, αν δεν ήταν ο ίδιος και παραγωγός, αγόραζε από την τοπική αγορά, ήξερε συνήθως ποιος ήταν ο παραγωγός, συχνά αντάλλαζε προϊόντα με τον «γείτονα». Ελάχιστη ήταν η μεταποίηση των προϊόντων μέχρι να φτάσουν από το χωράφι στο τραπέζι.
Ο καταναλωτής σήμερα νοιώθει αβοήθητος, φοβάται αυτό που τρώει, νοιώθει εκτεθειμένος σε ένα οικονομικό μοντέλο που επιδιώκει κατά κανόνα να παράγει φτηνά χωρίς να ενδιαφέρεται για την ποιότητα του προϊόντος. Αγνοεί τι σημαίνουν όλα αυτά που αναγράφονται στις ετικέτες, ακούει για «Ε», χημικά, μεταλλαγμένα και δεν γνωρίζει τι να επιλέξει . Η επιλογή της διατροφής αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας που αυξάνει τον κίνδυνο για την υγεία, ζούμε όλο και πιο έντονα στην εποχή της διακινδύνευσης….
Η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία αφήνει αδιευκρίνιστα πολλά σημαντικά θέματα που αφορούν:
-Στην σήμανση των ζωικών προϊόντων .
-Στην προστασία της συμβατικής & βιολογικής Γεωργίας από τα μεταλλαγμένα προϊόντα .
-Στην εξασφάλιση της καθαρότητας του πολλαπλασιαστικού υλικού (σπόροι, κλπ.) .
-Στην προστασία της βιοποικιλότητας
-Στην ανάληψη της ευθύνης από τους συντελεστές της διατροφικής αλυσίδας για τις βλάβες που προκαλούν τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή, διακίνηση και διάθεση των αγαθών διατροφής .
Η επανάκτηση του ελέγχου πάνω στη διατροφική αλυσίδα είναι το μεγάλο ζητούμενο της σημερινής εποχής. Νομοθεσίες, ενημερωμένοι πολίτες-καταναλωτές, μηχανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης, ελαχιστοποίηση ξανά της απόστασης παραγωγής – κατανάλωσης είναι τα ζητούμενα σήμερα για να μπορούμε να καταναλώνουμε προϊόντα που εξασφαλίζουν την υγεία μας και προστατεύουν το περιβάλλον.
Εδώ , ο ρόλο της πολιτείας πρέπει να είναι ενεργός και καταλυτικός, αξιοποιώντας το διατιθέμενο, σήμερα, θεσμικό – νομικό πλαίσιο και προωθώντας άμεσα τις απαιτούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα καλύψουν τα υφιστάμενα κενά, όπως αναφέρθηκαν παραπάνω και θα υποβοηθήσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες , στο ρόλο που έχουν να παίξουν στο σημαντικό αυτό θέμα που αφορά την διατροφική αλυσίδα όλων μας .
Είναι ανάγκη, λοιπόν, όλες οι συνέργειες να στοχεύουν :
1. Στην καθιέρωση συστημάτων διαχείρισης της γεωργικής παραγωγής όπως ολοκληρωμένη και βιολογική γεωργία που θα είναι απολύτως ελεγχόμενη και επομένως ασφαλής .
( Αξίζει να υπογραμμίσουμε, βέβαια, την παλαιά δήλωση <<βόμβα>> του ομότιμου καθηγητή του Παν/μίου Κρήτης κ. ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΦΑΤΟΥ ,σε συνέντευξη του, η οποία κατά παράδοξο τρόπο έμεινε εντελώς ασχολίαστη ,ότι :<<Η μόνη διαφορά που διαπιστώσαμε από ελέγχους μεταξύ βιολογικών και συμβατικών προϊόντων είναι η τιμή(ακριβότερα τα βιολογικά) >>, αφήνοντας να εννοηθεί ότι και τα δύο είχαν την ίδια επιβάρυνση από λιπάσματα και φυτοφάρμακα>>. Έχει άραγε δίκιο ο σοφός καθηγητής ; Τι απαντάει άραγε ο ΕΦΕΤ; Τι λένε οι βιοκαλλιεργητές;)
2. Στην καθιέρωση του θεσμού του Γεωργικού Συμβούλου για τη στήριξη του αγροτικού πληθυσμού με επιμορφώσεις και συμβουλές από ειδικευμένο προσωπικό για τη μεταβίβαση από τη σημερινή πραγματικότητα της συμβατικής γεωργίας στην αυτοελεγχόμενη γεωργική καλλιέργεια .
3. Στον καταρτισμό Μητρώου Παραγωγών Διακινητών που με την τυποποίηση θα καταστήσει τα προϊόντα επώνυμα και επομένως ελέγξιμα .
4. Στην καθιέρωση της συνταγογράφησης των φυτοφαρμάκων ,από γεωπόνους του δημόσιου τομέα ,συμβούλους του Αγρότη ,που θα προτείνουν τα απολύτως αναγκαία και τα λιγότερο επιβλαβή και όχι από τους ιδιώτες εμπόρους γεωργικών εφοδίων, που όπως είναι επόμενο έχουν βασικό στόχο να αυξήσουν τις πωλήσεις τους …
5. Στον εκσυγχρονισμό του κώδικα τροφίμων και ποτών αλλά και του αγορανομικού κώδικα που ισχύει από το 1946 .
6. Στην εφαρμογή του συστήματος διασφάλισης υγιεινής τροφίμων ( HACCP) .
7 Στην πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων και διοικητικών μέτρων και όχι συστάσεις που είναι αναποτελεσματικές .
8. Στην ανάληψη των κυβερνητικών ευθυνών με το ξεκαθάρισμα της πολιτικής στο θέμα ελέγχων τροφίμων και όχι μεταφορά ευθύνης στους τοπικούς φορείς ,από τους οποίους στερούν τα μέσα, όπως με μετατάξεις έμπειρου προσωπικού, για την υλοποίηση του ρόλου τους .
9.Στις προσλήψεις αναγκαίου προσωπικού και διάθεσης απαιτούμενων μέσων ελέγχου .
10. Με την εφαρμογή των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 176 και 852 από 01-01-2006, έχει η χώρα μας πια νέο νομικό πλαίσιο (κανονιστικές διατάξεις).
11. Με την υπάρχουσα Ευρωπαϊκή Νομοθεσία επιβάλλεται ο ολοκληρωμένος αυστηρός έλεγχος των τροφίμων ( από το χωράφι και το στάβλο στο τραπέζι του καταναλωτή), που σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλίζεται το ενιαίο της εποπτείας όλων των φάσεων της παραγωγής και της κατανάλωσης τους.