Υπάρχει ζωή μετά την (επιλεκτική) χρεοκοπία; Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι μεταφυσική, καθώς σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις το νέο πρόγραμμα βοήθειας προς την Ελλάδα θα «συνοδεύεται» κατά πάσα πιθανότητα με την τοποθέτηση της χώρας από τους οίκους αξιολόγησης στη συγκεκριμένη «βαθμολογία». Ηδη η κυβέρνηση έχει αρχίσει να προετοιμάζει το έδαφος για το νέο αυτό καθεστώς στο οποίο θα βρεθεί η χώρα στο αμέσως προσεχές διάστημα
Τι είναι οι βαθμολογίες; Πρακτικά αποτελούν μια αξιολόγηση των οίκων απέναντι σε κάποιον (π.χ. κράτος ή εταιρεία) που βγαίνει στις αγορές για να ζητήσει χρήματα.
Οταν είναι ισχυρός οικονομικά βαθμολογείται με «Α», αυτός αλλά και τα ομόλογα που βγάζει. Ετσι τραβά εύκολα και με χαμηλό τόκο χρήματα. Οταν δεν είναι τόσο εύρωστος οικονομικά, οι οίκοι εκτιμούν ότι στην επένδυση υπάρχει μεγαλύτερο ρίσκο και γι\’ αυτό παίρνει χαμηλότερο βαθμό, π.χ. «C».
Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι επιπτώσεις και οι παρενέργειες αλλά και οι όποιες αρρυθμίες προκαλέσει η πιθανή αυτή υποβάθμιση θα εξαρτηθούν κατά κύριο λόγο από το ποιο σχέδιο συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στο πακέτο βοήθειας θα εφαρμοστεί.
Πόσο δηλαδή θα κληθούν να συνεισφέρουν οι επενδυτές αποδεχόμενοι είτε να πάρουν λιγότερα χρήματα από αυτά που τους χρωστάμε (για παράδειγμα 80 ευρώ αντί για 100, κάτι που συνεπάγεται κούρεμα 20%) είτε να πληρωθούν αργότερα από την αρχικά συμφωνημένη ημερομηνία είτε να δεχθούν ένα συνδυασμό των δύο.
Υπάρχει ελπίδα να αποτραπεί η απεχθής αυτή αξιολόγηση της επιλεκτικής χρεοκοπίας; Το κλειδί στην απάντηση το κρατάνε οι οίκοι αξιολόγησης.
Ομως από τις πρόσφατες ανακοινώσεις τόσο της Standard and Poor\’s όσο και της Moody\’s (4 Ιουλίου) η συμμετοχή των ιδιωτών στο νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα είτε μέσω του γαλλικού σχεδίου, που αποτελεί και την πιο ήπια εκδοχή, είτε μέσω του γερμανικού θα επιφέρει την επιλεκτική χρεοκοπία. Επομένως, για να αποφευχθεί το «μοιραίο» πρέπει κυρίως η Γερμανία να κάνει πίσω στο αίτημά της για να συμμετάσχουν οι ιδιώτες στο νέο πακέτο. Μια τέτοια αλλαγή όμως στη γερμανική πολιτική δεν φαίνεται πιθανή με τα μέχρι σήμερα δεδομένα.
Την επόμενη ημέρα λοιπόν, μετά την επίτευξη συμφωνίας για το νέο σχέδιο, οι οίκοι αξιολόγησης θα προχωρήσουν στην υποβάθμιση της χώρας στην κατηγορία της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» (sellective default). Στην κατηγορία αυτή μία χώρα μπορεί να παραμείνει από μερικές ημέρες έως και έξι μήνες το μέγιστο. Ο χρόνος εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα προχωρήσουν οι διαδικασίες ανταλλαγής ομολόγων με τους ιδιώτες.
Οι πρακτικές επιπτώσεις για την οικονομική ζωή από την υποβάθμιση αυτή είναι ευθέως ανάλογες με το χρονικό διάστημα που η χώρα θα παραμένει στην κατηγορία αυτή.
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση και οι τραπεζίτες ευελπιστούν ότι θα ισχύσει το ευνοϊκό σενάριο. Σε μία τέτοια περίπτωση οι πιέσεις θα είναι ελεγχόμενες και εκτιμάται ότι μπορεί να αντιμετωπιστούν με σχετική ευχέρεια. Πίεση θα εμφανιστεί και στο μέτωπο της ρευστότητας, καθώς η ΕΚΤ έχει προειδοποιήσει ότι δεν θα δέχεται ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο. Ομως το κενό που θα δημιουργηθεί μπορεί να το καλύψει άνετα η Τράπεζα της Ελλάδος, θέτοντας σε λειτουργία τον Μηχανισμό Εκτάκτου Ανάγκης (Emergency Liquidity Assistance).
Η πρόσφατη εμπειρία έχει δείξει ότι η επιλεκτική χρεοκοπία δεν συνιστά το τέλος του κόσμου, όμως δεν αποτελεί και τον «πάτο του βαρελιού». Με άλλα λόγια δεν υπάρχει εκ των προτέρων διασφάλιση ότι η χώρα θα βγει ταχύτατα από το τούνελ, τη στιγμή μάλιστα που είναι ορατός ο κίνδυνος η κρίση να εξαπλωθεί και σε άλλες αδύναμες χώρες.
Για παράδειγμα, η Αργεντινή πέρασε «αβρόχοις ποσί» την πρώτη αναδιάρθρωση του χρέους της τον Μάιο του 2011. Τότε οι οίκοι αξιολόγησης υποβάθμισαν την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στο Β.
Ωστόσο στη συνέχεια, τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, η νέα αναδιάρθρωση στην οποία υποχρεώθηκε να προχωρήσει η χώρα (επεκτείνοντας τη λήξη των ομολόγων που έληγαν κατά μία τριετία) θεωρήθηκε επιλεκτική χρεοκοπία. Δύο μήνες αργότερα, το Δεκέμβριο, η χώρα προχώρησε σε στάση πληρωμών.
Η Ουρουγουάη, αντιθέτως, αποτελεί πιο αισιόδοξο παράδειγμα. Για τη χώρα ο «κατήφορος» ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2003, με την υπαγωγή της χώρας σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας» και τη γρήγορη έξοδό της.
enet