1. Φροντιστήριο : περιττό ή αναγκαίο; Αν τα θέματα των εξετάσεων, κ. Αλιγιζάκη, είναι εύκολα, μπορεί ένας γονιός ή ένας μαθητής να συμπεράνει ότι είναι περιττό το φροντιστήριο ή και ότι αρκεί μια οποιαδήποτε υποστηρικτική προετοιμασία χωρίς αυστηρή επιμέτρηση της ποιότητας και του επιπέδου της;
Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις ονομάζονται συμβατικά “εξετάσεις”. Πρόκειται για διαγωνισμό διεκδίκησης ορισμένων, σαφώς εκ των προτέρων καταμετρημένων θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Άρα δεν έχει σημασία ο απόλυτος αριθμός του βαθμού. Σημασία έχει η επίδοση ενός μαθητή να είναι καλύτερη από της επίδοση των συμμαθητών του. Αυτή εξαρτάται από τη γνωστική του κατάρτιση και την προπόνησή του σε συνθήκες διαγωνισμάτων. Είναι όσα ακριβώς αποτελεσματικά προσφέρει το οργανωμένο και αξιόπιστο φροντιστήριο.
2. Τα εύκολα θέματα ακυρώνουν τη δουλειά του καλού μαθητή ή του καλού φροντιστηρίου;
Αρχικά να πούμε ότι σε όλα τα γραπτά ανεξαρτήτως δυσκολίας θεμάτων διακρίνεται η διαφορά του επιπέδου προετοιμασίας των εξεταζομένων περισσότερο ή λιγότερο. Η κλί- μακα βαθμολόγησης συρρικνώνεται στα εύκολα. Ωστόσο οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η εκπαιδευτική προετοιμασία ειδικά του φροντιστηρίου δεν είναι “a la carte” μόνο για μια χρήση , κατά τις ημέρες των εξετάσεων. Αν και πολλά παιδιά λένε ότι μετά την εξεταστική περίοδο πάτησαν “delete”, όμως σε μια εκπαιδευτική πραγματικότητα φτωχή και στείρα τα εκπαιδευτικά ερεθίσματα, η μεθοδολογία εργασίας, οι αφορμές σκέψης και προβληματισμού του φροντιστηρίου – πολύ περισσότερο ασφαλώς για μαθήματα όπως η γλώσσα – έχουν διαχρονική επίδραση στα παιδιά . Άλλωστε και οι “σημαντικές δια βίου σχέσεις” με τους φροντιστηριακούς δασκάλους – μέντορες στον κρίσιμο αγώνα, αποδεικνύουν την πολυσχιδία της φροντιστηριακής επιρροής. Γι’ αυτό πρέπει να επιλέγεται αυστηρά και σωστά το φροντιστήριο.
3. Τα εύκολα, τα δύσκολα και το “ασανσέρ” των βάσεων: όταν μπαίνουν εύκολα θέματα στις εξετάσεις αυτά επηρεάζουν τα αποτελέσματα;
Το είπαμε και πριν: οι θέσεις είναι ορισμένες και σε αυτές θα επιλεγούν οι καλύτεροι. Αν τα θέματα είναι εύκολα , οι καλύτεροι θα έχουν γράψει άριστους βαθμούς… τουλάχιστον για τις σχολές με υψηλή ζήτηση. Αν τα θέματα είναι δύσκολα, η επιτυχία ακόμη και σε αυτές τις σχολές θα είναι προσεγγίσιμη με χαμηλούς βαθμούς. Ο συντελεστής δυσκολίας των θεμάτων επηρεάζει το “ασανσέρ” των βάσεων, όπως συνηθίζουν να λένε οι σύμβουλοι. Φέτος δεν υπάρχουν σημεία αφετηρίας, καθώς το σύστημα που εφαρμόζεται είναι καινούργιο. Ωστόσο ο βαθμός δυσκολίας των θεμάτων μοιάζει να είναι χαμηλός, όπως συνήθως συμβαίνει σε περιόδους εφαρμογής νέων συστημάτων και σε περιόδους κρίσεων (πολιτικών, οικονομικών). Έχουμε καιρό να μιλήσουμε όμως γι αυτά.
4. Το ότι οι εξεταστές προτίμησαν ένα κείμενο του Παπανούτσου δηλώνει ότι δεν πρέπει να διδάσκονται πιο σύνθετα και πιο σύγχρονα κείμενα; Εξάλλου αν αυτό ήταν στην ύλη της α λυκείου μήπως κακώς τα φροντιστηριακά προγράμματα σπουδών περιλαμβάνουν περιλαμβάνουν την παγκοσμιοποίηση και την κλωνοποίηση;
Η επιλογή των θεμάτων είναι υπόθεση της εκάστοτε Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων. Τα θέματα αντικατοπτρίζουν την κουλτούρα και τις προτεραιότητες των μελών της . Όπως ξέρουμε πολλοί από αυτούς αλλάζουν. Φέτος άλλαξαν όλα τα μέλη και έγινε τόση συζήτηση…Ίσως γι’ αυτό δεν θέλησαν να πρωτοτυπήσουν και επέλεξαν Παπανούτσο, οικείο στους μαθητές. Ως προς το θέμα επέλεξαν πράγματι κάτι από την α’ λυκείου. Ωστόσο συχνά στα φροντιστήρια λέμε στους μαθητές μας ότι στις πανελλήνιες εξετάσεις μπορούν να ζητηθούν όσα διδάχθηκαν σε όλο το λύκειο. Άρα αυτό μάλλον επιβεβαιώνει την ανάγκη να διδάσκεται ο μαθητής από νωρίς, ήδη από την α’ λυκείου, συστηματικά και οργανωμένα το μάθημα της γλώσσας. Πάντως τα διδασκόμενα θέματα σε κάθε τάξη προκύπτουν από τα σχολικά βιβλία. Αυτά μας κάνουν να αναλύουμε το λαϊκισμό, τη βιοηθική ή την κλωνοποίηση που επικαλεστήκατε, παρά τη δυσφορία των δεκαεπτάχρονων.
5. Τελικά ήταν κακό που το φετινό θέμα δεν θεωρήθηκε αναμενόμενο;
Το θέμα είχε διδαχθεί φροντιστηριακά με αφορμή τη διδακτική ενότητα της πληροφορικής και του διαδικτύου. Βέβαια διδάσκουμε και παλιά εξεταστικά θέματα που προσωπικά με παρέπεμψαν φέτος μάλλον διαισθητικά και τυχαία και στη φιλία. (Το συγκεκριμένο ωστόσο κείμενο και θέμα είχε ζητηθεί και το 2012 στα εσπερινά επαλ). Η αλήθεια είναι ότι η εξεταστική θεματολογία δεν χαρακτηρίζεται από μεγάλη έμπνευση και ποικιλία. Παρόλα αυτά θεωρώ καλύτερο να ζητηθεί θέμα πρωτότυπο και απρόσμενο. Ο μαθητής αυτενεργεί, ξεφεύγει από τα πιθανά απομνημονευθέντα και το αποτέλεσμα της εργασίας το είναι γνησιότερο.
6. Το είδος των λεξιλογικών ασκήσεων και ο χαρακτήρας των εξεταστικών θεμάτων μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι καλλιεργείται στα ελληνικά σχολεία η αγλωσσία και η ακρισία, όπως υποστηρίχθηκε και φέτος από σχολιαστές της επικαιρότητας;
Οι εξετάσεις αποτυπώνουν το χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος. Οι σχολιαστές , αν ήταν καλοποαίρετοι και διεισδυτικοί, θα έπρεπε να διερευνήσουν και να καταγγείλουν το εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά και να μην αρκεστούν στην εύκολη ανάγνωση των εξεταστικών παρατηρήσεων ενός μαθήματος, για να βγάλουν τα συμπεράσματα που λέτε. Είναι κοινό μυστικό ότι δεν καλλιεργεί το ελληνικό σχολείο το είδος “σκεπτόμενος άνθρωπος”. Δεν ήταν απαραίτητο να διαγνωσθεί η ανεπάρκειά του από τις απλές λεξιλογικές παρατηρήσεις των πανελλαδικών.
7. Συζητήθηκε ότι μερικοί μαθητές έγραψαν την προσωπική τους γνώμη στο θέμα της έκθεσης , όπως τους ζητήθηκε και έτσι δεν διέκριναν και θετικά και αρνητικά στοιχεία στη χρήση του διαδικτύου. Μήπως πρέπει να τους το πάρουν σωστό;
Το θέμα της ειλικρίνειας και της προσωπικής άποψης συζητείται συχνά από τους μαθητές και προβάλλεται σαν ενδεικτικό της υποκρισίας των εξετάσεων. Οι έφηβοι συχνά διαμαρτύρονται για την υποκρισία, αν και είμαι βέβαιη ότι σπανίως διστάζουν να τη χρησιμοποιήσουν, όταν τους συμφέρει. Δεν τους κατηγορώ γι’ αυτό. Εμείς οι ενήλικοι διδάσκουμε καθημερινά και βιωματικά αυτές τις συμπεριφορές. Ωστόσο προσωπικά επιμένω να διδάσκω “διαλεκτικά” και να τονίζω ότι η σφαιρικότητα της ανάλυσης ενός θέματος προηγείται της συγκρότησης και διατύπωσης της τελικής γνώμης, δηλώνει δημοκρατικότητα και ερευνητική διάθεση. Είναι φυσικό γι’ αυτά να πριμοδοτηθούν όσοι τα έκαναν.
8. Μέσα στις εξετάσεις το κυβερνών κόμμα διακήρυξε την απόφασή του να καταργήσει τις πανελλήνιες. Ποια είναι η θέση σας;
Αποφεύγω τον πειρασμό να μιλήσω πολιτικά. Ας μιλήσουμε πρακτικά : 1. ήδη σήμερα υπάρχει ελεύθερη ή και σχεδόν ελεύθερη (λόγω χαμηλής ζήτησης και χαμηλών επομένως βαθμολογιών) πρόσβαση σε μερικές σχολές. Γιατί οι περισσότεροι όμως μαθητές δίνουν εξετάσεις; 2. Σε μια χώρα που οι μισοί Έλληνες θέλουν να γίνουν δικηγόροι και γιατροί τι πιθανότητες έχουν να σπουδάσουν ελεύθερα στους τομείς αυτούς όλοι όσοι θέλουν; 3. Εξάλλου για κάθε επιλογή σπουδών δεν πρέπει να υπάρχουν προαπαιτούμενες κατακτημένες γνώσεις;
Αυτές πώς αλλιώς θα διαγνωσθούν παρά με εξετάσεις; Ακούστε, δεν είναι οι εξετάσεις ελληνική “πατέντα” . Είναι παγκόσμια πρακτική , που διενεργείται με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε χώρα και σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα ,αλλά πάντως υπάρχει. Κάθε κόμμα που θέλει να “χαϊδεύει αυτιά” στη χώρα μας από το 1981 και όχι μόνο τις καταργεί , για να τις υποκαταστήσει με μια δικής του έμπνευσης και νέας ονομασίας διαδικασία. Το περίβλημα αλλάζουν όχι την ουσία. Μην ξεχνάμε εξάλλου ότι οι εξετάσεις είναι μία κρίσιμη δοκιμασία αυτοδιαχείρισης και ωρίμανσης για το 18χρονο μαθητή. Η ζωή έχει πολλές δοκιμασίες και εξετάσεις ακόμη σκληρότερες που δεν διαγράφονται με νομοθετικές παρεμβάσεις. Αλλού έπρεπε , κατά τη γνώμη μου , να στραφούν οι κυβερνώντες : στην οργάνωση ενός καλύτερου και λειτουργικότερου εκπαιδευτικού συστήματος, στη συγκρότηση ενός καλύτερου σχολείου για το σχεδιασμό ενός πιο ευοίωνου μέλλοντος. Αυτό θα ανατροφοδοτούσε και τη φροντιστηριακή δουλειά μας και θα την αναβάθμιζε, γιατί το φροντιστήριο δεν είναι ανταγωνιστικό του σχολείου ούτε υποκατάστατό του• αντιθέτως είναι υποστηρικτικό του σχολείου για μαθητές με υψηλούς στόχους και προσωπικές φιλοδοξίες. Αυτό προσφέρουμε στους μαθητές μας με όλες μας τις δυνάμεις.
