Χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις έκλεισε η συμφωνία για την πρώτη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος στο Eurogroup της προηγούμενης Τρίτης. Σε μία πρώτη θεώρηση φαίνεται η καθολική επικράτηση των γερμανικών απόψεων και ειδικότερα των θέσεων του κ. Σόιμπλε. Οι γερμανοί ενόψει των εκλογών που θα λάβουν χώρα το φθινόπωρο του 2017 δεν επιθυμούσαν σε καμία περίπτωση ελάφρυνση του ελληνικού χρέους προεκλογικά όπως επίσης και ήθελαν διακαώς την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα ως θεματοφύλακα της πιστής εκτέλεσης του προγράμματος.
Και στα δύο αυτά βασικά σημεία πέτυχαν το σκοπό τους, αφού οι ουσιαστικές αποφάσεις για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους μετατέθηκαν για το 2018 ενώ παράλληλα το ΔΝΤ με μία εντυπωσιακή στροφή σταμάτησε να απαιτεί κούρεμα του χρέους εδώ και τώρα και επιφυλάχθηκε να επανεξετάσει την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους προς το τέλος του έτους και μας προδιέθεσε για θετική εισήγηση αναφορικά με την συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα.
Τι κερδίσαμε όμως και τι χάσαμε στο Eurogroup της προηγούμενης Τρίτης ; Τα θετικά οφέλη συνοψίζονται ως εξής :
• Διασφαλίζεται η καταβολή 7.5 δις ευρώ εντός του Ιουνίου, εφόσον ολοκληρωθούν κάποιες τελευταίες ρυθμίσεις στα προαπαιτούμενα. Αργότερα εντός του 2016 θα μας καταβληθούν ακόμα άλλα 2.8 δις ευρώ αφού θα έχει υλοποιηθεί μία λίστα με προαπαιτούμενα. Με την καταβολή της δόσης των 7.5 δις ευρώ αίρεται οριστικά η βραχυπρόθεσμη αβεβαιότητα για την ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας. Ένα μέρος των κεφαλαίων αυτών (περίπου 4 δις ευρώ) θα χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή οφειλών μας προς τους δανειστές (ΔΝΤ και ομόλογα που λήγουν και βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της ΕΚΤ) ενώ περίπου 3.5 δις ευρώ είναι διαθέσιμα για αποπληρωμή οφειλών του δημοσίου προς ιδιώτες. Η ρευστότητα αυτή θα δώσει σημαντικές ανάσες σε αρκετές επιχειρήσεις και αναμένεται να στηρίξει το ΑΕΠ κατά την τρέχουσα χρονιά. Μία στήριξη βέβαια που γίνεται δυστυχώς με δανεικά και όχι με παραγωγή εγχώριου πλούτου.
• Η επίτευξη συμφωνίας ανοίγει τον δρόμο στην ΕΚΤ για επαναφορά του περίφημου waiver, την αποδοχή δηλαδή κατ΄ εξαίρεση των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρα για την παροχή ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες. Έτσι θα γίνει σταδιακή απεμπλοκή της εξάρτησης για την άντληση ρευστότητας από τον ELA και αντικατάσταση της με άντληση ρευστότητας κατευθείαν από την ΕΚΤ. Το γεγονός αυτό θα σηματοδοτήσει μία σημαντική μείωση στο μέσο κόστος χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών, αφού ως γνωστόν ο ELA είναι ένα ακριβό εργαλείο παροχής ρευστότητας. Έτσι οι ελληνικές τράπεζες βοηθούνται σημαντικά στον αγώνα τους για επιστροφή σε κερδοφορία το 2016 και απομακρύνεται το σενάριο για νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και περαιτέρω αραίωσης των παλαιών μετόχων. Η επαναφορά του waiver θα μπορούσε να ανακοινωθεί στην επόμενη συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΚΤ την 2α Ιουνίου.
• Ανοίγει η πόρτα για συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Ουσιαστικά με την αποπληρωμή ομολόγων 2.26 δις ευρώ ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ τον Ιούλιο τεχνικά καθίσταται δυνατή η έναρξη αγοράς ελληνικών ομολόγων από την αγορά. Η πολιτική απόφαση για την συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο QE ίσως καθυστερήσει λίγο για λόγους στρατηγικής από την πλευρά των δανειστών, θα πρέπει να υλοποιηθεί όμως εντός του 2016. Η υλοποίηση αυτή θα οδηγήσει σε περαιτέρω ταχεία αποκλιμάκωση της απόδοσης των ελληνικών ομολόγων και θα επιταχύνει την επάνοδο μας στις αγορές.
Σε συνέχεια όλων των ανωτέρω θα πρέπει να αναμένεται και μία πρόσθετη χαλάρωση των capital controls ώστε να ελεγχθεί στην πράξη η ανάκτηση εμπιστοσύνης από την αγορά.
Στα αρνητικά του Eurogroup κατατάσσεται η αδυναμία λήψης απόφασης για την άμεση ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Μόνο θολές υποσχέσεις δόθηκαν, όπως και στο παρελθόν. Το γεγονός αυτό αναμένεται να συντηρήσει μεσοπρόθεσμα την στάση αμφισβήτησης για την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και θα αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα μας.
Όμως το βασικότερο ρίσκο βρίσκεται στην δυνατότητα υλοποίησης των μέτρων που συνοδεύουν την συμφωνία του Eurogroup. Και αναφέρομαι στην καταιγίδα νέων φόρων που θα πλήξουν τα εισοδήματα όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Γιατί η κυβέρνηση επέλεξε ένα μίγμα μέτρων προσανατολισμένο αποκλειστικά στην αύξηση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, πλήττοντας τόσο τα μικρά εισοδήματα αλλά πολύ περισσότερο τα μεσαία εισοδήματα. Έτσι η εναπομείνασα μεσαία τάξη που σηκώνει όλα αυτά τα χρόνια το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος και παράλληλα στηρίζει την ιδιωτική κατανάλωση απειλείται με πλήρη εξαφάνιση και φτωχοποίηση.
Η συνταγή αυτή έχει αποδειχθεί πλήρως αποτυχημένη όλα τα μνημονιακά χρόνια, και εξυπηρετεί μονάχα τα πολιτικά συμφέροντα της εκάστοτε κυβέρνησης. Μόνο με νοικοκύρεμα του κράτους, μείωση κρατικών δαπανών και στροφή στην στήριξη της επιχειρηματικότητας θα ξαναπάρει μπροστά η πληγωμένη ελληνική οικονομία. Το ελατήριο έχει όντως συμπιεστεί πάρα πολύ και θα εκτιναχθεί βίαια προς τα πάνω, αρκεί να σταματήσεις κάποια στιγμή να το πιέζεις και να το αφήσεις να εκτονωθεί.