Την ερχόμενη Πέμπτη, 23-Ιουνίου οι Βρετανοί ψηφίζουν για την παραμονή ή όχι της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σχέση της Μεγ. Βρετανίας με την Ευρώπη ήταν πάντα μία προβληματική περίπτωση. Ο προπομπός ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν η Ένωση Άνθρακα & Χάλυβα, η οποία ιδρύθηκε το 1951 και μετονομάστηκε το 1957 στην γνωστή μας ΕΟΚ. Η Βρετανία προσηλωμένη στον φιλοαμερικανικό της προσανατολισμό, χωρίς ακόμη να έχει συνειδητοποιήσει την νέα της θέση στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, δεν συμμετέχει. Θα εισέλθει στην ΕΟΚ πολύ αργότερα, το 1973, και θα επικυρωθεί η θέληση του Βρετανικού λαού για παραμονή στην ΕΟΚ με δημοψήφισμα το 1975.
Ο ευρωσκεπτισισμός λοιπόν είναι μία παλιά ιστορία για τους Βρετανούς, η οποία δεν σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένη πολιτική απόχρωση, αλλά έχει να κάνει με την κουλτούρα του λαού. Ανέκαθεν η Βρετανία στήριζε την οντότητα της κατασκευάζοντας απειλές που προέρχονταν από την άλλη πλευρά της Μάγχης. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ενώ ο ευρωσκεπτικισμός ξεκίνησε από το κόμμα των Εργατικών, επεκτάθηκε πολύ γρήγορα στους Συντηρητικούς, ειδικά με το πέρασμα της Μάργκαρετ Θάτσερ στην πρωθυπουργία.
Σήμερα το κίνημα του ευρωσκεπτικισμού έχει φουντώσει και υποστηρίζεται φανατικά από το κόμμα της Ανεξαρτησίας του Νάιτζελ Φαράτζ. Η βασική επιχειρηματολογία για το Brexit στηρίζεται στους ακόλουθους τρεις βασικούς άξονες :
• Τα θέματα που σχετίζονται με την οικονομία. Οι ευρωσκεπτικιστές ισχυρίζονται ότι η παραμονή της Βρετανίας στην Ε.Ε. στοιχίζει στους Βρετανούς £20 δις ετησίως. Παράλληλα το εμπορικό ισοζύγιο με την Ε.Ε. είναι κατάφωρα αρνητικό σε βάρος τους, παρά το γεγονός ότι το 45% περίπου των εξαγωγών τους κατευθύνεται προς χώρες της Ε.Ε. Ισχυρίζονται λοιπόν ότι μία καλή εμπορική συμφωνία με την Ε.Ε. θα διατηρούσε τις εξαγωγές τους ενώ θα εξοικονομούσε αρκετά χρήματα που θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε περαιτέρω εσωτερική ανάπτυξη.
• Το μεταναστευτικό. Τρία εκατομμύρια μετανάστες ζουν αυτή την στιγμή στην Βρεατανία και τα μισά από αυτούς προέρχονται από την Ε.Ε. Εάν μάλιστα εισέλθει κάποια στιγμή και η Τουρκία στην Ε.Ε. τότε αναμένουν ορδές Τούρκων να κινηθούν προς την Βρετανία. Οι μετανάστες θεωρούν ότι τους παίρνουν τις δουλειές και πιέζουν καθοδικά τις εργατικές αμοιβές, ιδιαίτερα στις χαμηλού επιπέδου εργασίες.
• Η εθνική κυριαρχία και γενικότερα η ποιότητα της δημοκρατίας. Το ευρωπαϊκό δίκαιο φαίνεται να επισκιάζει τα επιμέρους εθνικά δίκαια ενώ ο θεσμικός ρόλος της ευρωπαϊκής επιτροπής (τα μέλη της οποίας δεν είναι εκλεγμένα από τους λαούς) στην προετοιμασία και την λήψη των αποφάσεων δημιουργούν ένα έλλειμμα δημοκρατίας και στερούν τα κράτη από την απόλυτη εθνική τους κυριαρχία. Έτσι η προοπτική της ομοσπονδιακής Ευρώπης φαντάζει εφιάλτης.
Η ιστορία του Brexit βρίσκει την Ε.Ε. σε μία ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή της με πολλούς πονοκεφάλους και ισχυρές τάσεις αμφισβήτησης. Η κρίση του ευρώ, οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και το μεταναστευτικό είναι οι σοβαρότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ε.Ε. Οι εθνικιστικές φωνές πυκώνουν παντού, με την ακροδεξιά να κερδίζει έδαφος στον Βορρά και τα διάφορα αριστερά μορφώματα να κερδίζουν έδαφος στον Νότο, ενώ παράλληλα η πολιτική κυριαρχία της Μέρκελ δείχνει να οδεύει προς το τέλος της.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον λοιπόν, το Brexit θα αποτελέσει ένα καίριο πλήγμα στην συνοχή της Ε.Ε., θα σημάνει σημαντική απώλεια σε πρεστίζ (αφού αποχωρεί οικοιωθελώς η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία) και θα ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων, ενδυναμώνοντας την γερμανική ηγεμονία. Πιθανότατα η Ε.Ε. θα θελήσει να δείξει ένα σκληρό προσωπείο στην Βρετανία προσπαθώντας να αποδείξει περίτρανα τις συνέπειες του Brexit στους Βρετανούς και να αποθαρρύνει κάθε μελλοντικό υποψήφιο.
Σε κάθε περίπτωση η πρόκληση για την Ε.Ε. θα είναι μεγάλη αφού θα κληθεί να αποδείξει ότι μπορεί να προχωρήσει μπροστά και να κινηθεί προς περαιτέρω ολοκλήρωση της και όχι να οδεύσει προς την πλήρη διάλυση.