Με επιτυχία, που ξεπέρασε κάθε προσδοκία, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Συνεδρίου « Τα Αστερούσια της Παράδοσης και της Ιστορίας », το οποίο πραγματοποιήθηκε στα Αστερούσια ( Πύργος, Χάρακας και Εθιά ) στις 14, 15, 16 και 17 Ιουλίου 2016, οργανωμένο από το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας με την οργανωτική συνδρομή του Δήμου Αρχανών – Αστερουσίων, των Πολιτιστικών Συλλόγων της Δ. Ε. Αστερουσίων και των τοπικών κοινοτήτων της Δ. Ε. Αστερουσίων και τη συνδρομή της Περιφέρειας Κρήτης.
Το συνέδριο έγινε, για να γνωρίσουμε μια παρθένα περιοχή ξεχωριστού φυσικού κάλλους με μεγάλη Παράδοση και Ιστορία.
Οι εργασίες του Συνεδρίου διεξήχθησαν σύμφωνα με το πρόγραμμα.
Τις εργασίες του Συνεδρίου ευλόγησαν ο αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, ο μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας κ. Μακάριος, ο μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέας δι’ εκπροσώπου του και ο μητροπολίτης Κατάρ κ. Μακάριος, Αστερουσιανός.
Την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου κήρυξε ο περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταύρος Αρναουτάκης.
Από τις 64 εργασίες που υπήρχαν στο πρόγραμμα παρουσιάσθηκαν οι 60.
Στο πλαίσιο των εργασιών του Συνεδρίου έγιναν και ξεναγήσεις σε ιστορικούς και αρχαιολογικούς τόπους και αξιοθέατα μέρη της περιοχής.
Το ενδιαφέρον όλων προσείλκυσαν οι κρυμμένοι θησαυροί της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου αλλά και η θλίψη για την εγκατάλειψη πολλών από αυτούς, όπως των ενετικών υδρόμυλων, οι οποίοι, αν και αντέχουν ακόμη στη φθορά του χρόνου, οδεύουν προς την ολοκληρωτική κατάρρευση. Ευχή και επιθυμία όλων να γίνει αποκατάσταση κάποιων από αυτούς.
Η ξενάγηση στο Δαμάντρι, στην ερειπωμένη έπαυλη που αποτελούσε το οικονομικό κέντρο της Ανατολικής Μεσαράς κατά την πρώιμη μινωική εποχή, εντυπωσίασε όλους.
Η ξενάγηση στο Χαράκι του Χάρακα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα.
Το ίδιο και η επίσκεψη στο ποτιστήρι στην Εθιά, το οποίο θα πρέπει να κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο.
Συγκινητική ήταν η επίσκεψή μας στο εργαστήριο υφαντικής και καλαθοπλεκτικής του ΚΑΠΗ Πύργου.
Θαυμάσαμε τη δουλειά που γίνεται εκεί και συγκινηθήκαμε για το οικογενειακό κλίμα που συναντήσαμε.
Τα Αστερούσια είχαν και έχουν πολλά να μας πουν. Και μας είπαν αρκετά.
Μας μίλησαν για την Ιστορία, τη Λαογραφία, την Αρχαιολογία, τα Μνημεία τους, για τη Θρησκευτική και Μοναστική Ζωή στην περιοχή τους, μας γνώρισαν Εκκλησιές και Μοναστήρια, μας μίλησαν για τον Πολιτισμό, τη Μουσική και τα Τραγούδια των κατοίκων τους, μας γνώρισαν τους Πνευματικούς Δημιουργούς τους, για την Εκπαίδευση και την Ψυχαγωγία, τις ασχολίες, δραστηριότητες και δικαιοπραξίες των Αστερουσιανών στους περασμένους χρόνους .
Μας μίλησαν για το Περιβάλλον και τη Φύση τους και μας ζήτησαν να προβληματισθούμε και να πάρουμε θέση και μέτρα για την προοπτική ανάπτυξής τους.
Μας ζήτησαν να τα αγαπήσουμε σε βάθος και να κάνουμε και άλλους να τα γνωρίσουν και να τα αγαπήσουν.
Μας είπαν το παράπονό τους, ότι ο τόπος τους είναι λησμονημένος από τους ανθρώπους και την ανάπτυξη και ότι με τους Καποδίστριες και τους Καλλικράτηδες έχουν τεμαχισθεί και ότι θα προτιμούσαν να είναι ενωμένα, συμπαγή και αδιαίρετα.
Εμείς ακούσαμε όλα όσα μας είπαν και καθίσαμε, όλοι οι θεσμικοί φορείς, και συζητήσαμε και καταλήξαμε σε αυτά που πρέπει να γίνουν. Και αυτά, στα οποία καταλήξαμε, τα παραθέτουμε πιο κάτω.
Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης
Στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης, η οποία έγινε την τέταρτη ημέρα του Συνεδρίου, στην Εθιά, και στην οποία έλαβαν μέρος η Περιφέρεια Κρήτης, ο Δήμος Αρχανών – Αστερουσίων, το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, το Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Παράρτημα Ηρακλείου, η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της περιοχής, ο Αγροτικός Σύλλογος Αστερουσίων, ο Σύνδεσμος Φίλων Προστασίας των Αστερουσίων, η Τοπική Ομάδα Πελίτι Ηρακλείου, η Κοιν. Σ. Επ. Μελίτακες αλλά και πολλοί σύνεδροι, τέθηκαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα Αστερούσια, προτάθηκαν λύσεις και έγιναν τεκμηριωμένες προτάσεις για την προστασία, την ανάδειξη και την ανάδειξη και το μέλλον των Αστερουσίων.
Ως εισαγωγή στη συζήτηση λειτούργησε η παρουσίαση από την Αικατερίνη Κούλη των αποτελεσμάτων πρόσφατης έρευνάς της γι’ αυτό το θέμα.
Οι κυριότερες προτάσεις
1. Ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης. Αυτή πρέπει να γίνει αντικείμενο εκπαίδευσης και να δημιουργηθούν ανάλογα σχολικά προγράμματα.
2. Σεβασμός και προφύλαξη αυτών που έχουμε.
3. Εξυγίανση των βουνών, προστασία της θάλασσας και του κάμπου.
4. Τα Αστερούσια χρειάζονται ένα καλό στρατηγικό σχέδιο, ένα masterplan Αστερούσια, με όραμα, με συνεργασία όλων των φορέων, με τη συμμετοχή των παραγωγών / επιχειρηματιών, με διαβούλευση.
5. Απαιτείται έξυπνη ανάπτυξη στον πρωτογενή τομέα και τον τουρισμό, με στόχο τη δημιουργία ενός Διατροφικού Τουριστικού Προορισμού.
6. Απαιτείται σχέδιο ανάπτυξης της πρωτογενούς παραγωγής στη Μεσαρά, το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει έξω από το σχέδιο ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης και ευρύτερα της ελληνικής οικονομίας συνολικά.
7. Η ορθολογιστική και ήπια ανάδειξη της μνημειακής, βιβλικής ενιαίας οροσειράς των Αστερουσίων οφείλει να εστιάσει : α. Στα υλικά κατάλοιπα των διαχρονικών δομών, αρχαίων και μη, από τους θολωτούς τάφους για παράδειγμα ως τα μιτάτα και από τα προϊστορικά ιερά κορυφής ως τις βυζαντινές εκκλησίες και τα ξωμονάστηρα. β. Στις διαχρονικές οικοτεχνικές δράσεις και στην τεχνογνωσία. γ. Στο άυλο πολιτισμικό απόθεμα ( αρχαίοι μύθοι και επιβιώσεις τους, θρύλοι και παραδόσεις, τραγούδια, μοιρολόγια, νανουρίσματα, ντοπιολαλιές και λοιπές τοπικές ιδιαιτερότητες ).
8. Ψηφιακή καταγραφή όλων των παραπάνω κατηγοριών.
9. Χαρτογράφηση και ταξινόμηση κατά είδος των υλικών καταλοίπων και των τοπωνυμίων τους
10. Δημιουργία δικτύου επισκεψιμότητας των αρχαιολογικών χώρων.
11. Δημιουργία αγροτοτουριστικών πυρήνων σε εγκαταλελειμμένα μετόχια των Αστερουσίων, με στόχο την υποστήριξη προγραμμάτων βιωματικού τουρισμού με συμμετοχή σε ήπιες βιολογικές καλλιέργειες των περιοχών τους.
12. Οι κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις να υπόκεινται σε αυστηρό έλεγχο.
13. Σύνδεση των παραπάνω δράσεων και ενεργειών με την πύλη πληροφορίας του προς μελλοντική λειτουργία Μουσείου Μεσαράς.
14. Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων.
15. Ένταξη των υφισταμένων πολιτιστικών θέσεων στη ζωή όχι μόνο των κατοίκων της περιοχής αλλά και ευρύτερα.
16. Επισκέψεις – ξεναγήσεις των μαθητών στις πολιτιστικές κοιτίδες των Αστερουσίων.
17. Αλλαγή νοοτροπίας μέσω της Παιδείας, σχέδιο ανάπτυξης σε συνεργασία με τα δημοτικά σχολεία, προγράμματα για το περιβάλλον.
18. Δημιουργία Ε. Π. Α. Λ. Αστερουσίων.
19. Αξιοποίηση ψηφιακών δομών, Πολιτιστικών Συλλόγων.
20. Ανοικτά σχολεία το απόγευμα με πολιτισμικές δράσεις. Αξιοποίηση των κλειστών σχολείων των Αστερουσίων.
21. Αξιοποίηση της Γεωργικής Σχολής Μεσαράς για τη διάσωση των τοπικών ποικιλιών σπόρων.
22. Διάδοση των ντόπιων σπόρων για ταυτότητα και ποιότητα προϊόντων.
23. Προβολή των Αστερουσίων μέσω των σπόρων.
24. Εμπλουτισμός της θάλασσας με γόνο.
25. Συνεργασία αγροτών και κτηνοτρόφων.
26. Αναδασμός. Στοιχειώδης συνεργασία των Δήμων για το καλό των Αστερουσίων και ευρύτερα της Μεσαράς.
27. Ενιαίος τρόπος καλλιέργειας ( π. χ. βιολογικό λάδι ). Η ανάπτυξη έχει περιβαλλοντικό κόστος.
28. Ανάπτυξη των Αστερουσίων ως μοναδικού οικοσυστήματος ( κλίμα, βουνό, θάλασσα, χλωρίδα, πανίδα, το πρόβατο των Αστερουσίων ). Τα Αστερούσια είναι περιοχή με ταυτότητα και ποιότητα, με πλούτο που δεν πωλείται, αλλά μεταβιβάζεται.
29. Τα Αστερούσια είναι ένας ενιαίος όγκος χαρακτηρισμένος ως περιοχή natura . και αυτό σημαίνει πολλά.
30. Ανάδειξη των παραδοσιακών καφενείων.
31. Εθνογραφική και ιστορική μελέτη της περιοχής για την ανάδειξη της σχέσης του ανθρώπου με την τέχνη, την οικονομία, τη φύση, τη θρησκεία δια μέσου της Ιστορίας.
32. Διεθνείς Εκθέσεις τοπικών προϊόντων, χειροτεχνημάτων.
33. Δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας, όπου θα ενταχθεί όλο το υλικό επικοινωνίας και σχετικό ψηφιακό υλικό για χειροτεχνήματα, ψηφιακή απεικόνιση αρχαιολογικών χώρων και μονοπατιών για την ανάδειξή τους.
34. Σχέδια δράσης για τη βιώσιμη διαχείριση της περιοχής μέσω ολοκληρωμένων παρεμβάσεων και προτάσεις πολιτικής για ευκαιρίες επιχειρηματικότητας και βιωσιμότητας.
Η έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου
Όσα ειπώθηκαν στο συνέδριο ( χαιρετισμοί, ανακοινώσεις, παρεμβάσεις, προτάσεις ) θα τυπωθούν σε τρεις τόμους και θα αποτελέσουν τα Πρακτικά του Συνεδρίου, τα οποία, με την οικονομική συνδρομή της Περιφέρειας Κρήτης, θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2016.
Ευχαριστίες
Η επιτυχία του Συνεδρίου ξεπέρασε τις προσδοκίες μας.
Οι ντόπιοι αγκάλιασαν το συνέδριο και το πήραν στα χέρια τους.
Η φιλοξενία των Αστερουσιανών ήταν άριστη.
Οι τοπικές Κοινότητες και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Πύργου, Χάρακα, Εθιάς και Ροτασίου και η Ενορία Πύργου έδειξαν τον καλύτερο εαυτό τους. Οι γυναίκες των Συλλόγων έδωσαν εξετάσεις και βαθμολογήθηκαν με άριστα
Οι ευχαριστίες μας είναι προς όλους.
Ευχαριστίες οφείλονται στα μέλη της Οργανωτικής, της Επιστημονικής, της Τιμητικής Επιτροπής και της Γραμματείας.
Ευχαριστίες οφείλονται στον αρχιεπίσκοπο Κρήτης και στους τρεις μητροπολίτες για την ευλογία των εργασιών του συνεδρίου, στον περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη, που αγκάλιασε το συνέδριο και βοήθησε, και θα βοηθήσει, στους εισηγητές, στους προέδρους των συνεδριών, σ’ όλους τους συνέδρους και στον Δήμο Αρχανών – Αστερουσίων.
Ευχαριστίες οφείλονται και στα Μέσα Ενημέρωσης αλλά και στον Γιώργη Μαθιουδάκη για το ‘ανέβασμα’ του Συνεδρίου on line στο διαδίκτυο.
Το επόμενο Συνέδριο για τα Αστερούσια
Το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας ανακοίνωσε ότι το επόμενο συνέδριο για τα Αστερούσια θα γίνει το τετραήμερο 11 – 14 Ιουλίου 2019 και το θέμα του θα είναι
« Τα Αστερούσια της Παράδοσης και της Ιστορίας, του Παρόντος και του Μέλλοντος».
Επί των προτάσεων, που κατετέθησαν στο Συνέδριο « Τα Αστερούσια της Παράδοσης και της Ιστορίας»
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας προσκαλεί την Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας, την Ιερά Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου, Βιάννου και Καστελλίου, την Περιφέρεια της Κρήτης, την Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου, τους βουλευτές της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου, τον Δήμο Αρχανών – Αστερουσίων, τους Δήμους Βιάννου, Γόρτυνας, Φαιστού και Μινώα(ς) Πεδιάδας, τις Τοπικές Κοινότητες και τους Πολιτιστικούς Συλλόγους του Δ. Δ. Αστερουσίων, την ΕΦΑΗ, το Επιμελητήριο Ηρακλείου, τους Φορείς, που συμμετέσχον στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης του Συνεδρίου, και κάθε πολίτη, που αγαπά τα Αστερούσια και αγωνιά για την πρόοδο και την ανάπτυξή τους, σε συνάντηση – συζήτηση, στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ενορίας Χάρακα, το Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2016, στις 17.30, επί των προτάσεων, οι οποίες κατετέθησαν στο συνέδριο, την πρόοδο, την ανάπτυξη και το μέλλον των Αστερουσίων.
Οι προτάσεις θα πρέπει να συζητηθούν, να αξιολογηθούν, να ιεραρχηθούν και να ξεκινήσει ο αγώνας για την υλοποίησή τους..
Ας μην ξεχνάμε ότι ‘ο δρόμος του αύριο οδηγεί στη χώρα του ποτέ’.
Δεν έχουμε το δικαίωμα να αρνηθούμε στα Αστερούσια τη συνδρομή μας.
Τη συζήτηση θα συντονίζουν ο Γεώργιος Επιτροπάκης, η Αικατερίνη Κούλη και ο Κώστας Μουτζούρης.