Η ιδέα της Ένωσης της Ευρώπης, ήταν γενεσιουργό αποτέλεσμα της τραυματικής εμπειρίας των ανοικτών πληγών τόσο του Πρώτου όσο και του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Ισοπεδωμένες απο τους βομβαρδισμούς πόλεις, κατεστραμμένες υποδομές, εκατομμύρια νεκροί στα πεδία των μαχών, άμαχοι. Το τέρας του εθνικισμού-ναζισμού, απο το επαίσχυντο έγκλημα στο δάσος του Κατίν της Πολωνίας, τις εκατόμβες νεκρών στα κολαστήρια του Άουσβιτσς, του Νταχάου, τις μαζικές εκτελέσεις, την λεηλασία και την καταστροφή χωριών που πρόβαλαν αντίσταση στον Ναζισμό, ήταν μεταξύ όλων των στοιχείων και γεγονότων που οδήγησε σπουδαίους οραματιστές, δημοκράτες, που αγωνίστηκαν κατά του πολέμου, της αναβίωσης των εθνικισμών, αντιστασιακούς απο την Γαλλία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, αλλά και την Γερμανία, να συνενώσουν δυνάμεις για έναν κοινό στόχο: Να οικοδομηθεί απο όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, με τρόπο εθελούσιο, ελεύθερο και δημοκρατικό, κάτι μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία: Να μπούν τα θεμέλιια για την Ένωση της Ευρώπης, με συστατικά στοιχεία την ειρήνη,, την δημοκρατία, την συνεργασία, την αλληλεγγύη, την εμπιστοσύνη.
Απο τα χρόνια του Καρλομάγνοιυ, του Σουμάν, του Αντενάουερ, του Καραμανλή, του Σμίτ, του Κόλ και του Μιτεράν, του Ντελόρ, σχέδια και ιδέες συνέβαλαν στην υπόθεση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μια υπόθεση που οι πολιτικοί και κοινωνικοί οραματιστές της την οριοθέτησαν ως ένα κοινό κτήμα για όλους τους Ευρωπαίους.
Το ενωσιακό οικοδόμημα έχει ήδη εισέλθει σε μια εξαιρετικά σημαντική περίοδο της ιστορικής της διαδρομής, όπου, οι προσπάθειες της υπενθύμισης από που ξεκινήσαμε, τι επιτύχαμε, που φθάσαμε, πρέπει να αποκτήσουν μια νέα διάσταση. Φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο, τις αρχές, τα αξιακά υποκείμενα, το ιδρυτικό περίγραμμα που οδήγησαν στην δημιουργία της πρώτης Κοινότητας των 6 κρατών-μελών. Να δημιουργήσουμε ένα νέο ευρωπαϊκό αφήγημα που να στηρίζεται στην αντιπροσωπευτική υπερεθνική δημοκρατία. Να ενισχύσουμε τον κοινό ευρωπαϊκό δρόμο, τώρα που οι δυνάμεις του εθνικισμού, της μισαλλοδοξίας όχι απλά καιροφυλακτούν, αλλά εμφανίζονται απειλητικές προς την δημοκρατία.
Γενιές Ευρωπαίων ήρθαν αντιμέτωπες με την φρίκη των πολέμων, με τις βομβαρδισμένες πόλεις, με την ψυχροπολεμική διαίρεση και τον ολοκληρωτισμό να αποτυπώνονται στο Τείχος του Βερολίνου, με τις προσπάθειες φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού στην Πράγα και στην Βουδαπέστη να καταστέλλονται απο τις στρατιωτικές δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Άλλες, νεώτερες γενιές, έζησαν τις ιστορικές εξελίξεις της 10ετίας του ’80 και του ’90, που επέφεραν την πτώση των ανελεύθερων καθεστώτων που επι μισό αιώνα είχαν αποκόψει βίαια τις Κοινωνίες της Ανατολικής Ευρώπης απο τον φυσικό τους χώρο και προορισμό. Γνώρισαν όμως και την επανεμφάνιση του άφρονος εθνικισμού απο τα Βαλκάνια και την Βοσνία, μέχρι τις πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες και τις πρόσφατες επεμβάσεις στην Ουκρανία. Ήρθαν αντιμέτωπες με την οικονομική κρίση, που αποκάλυψε τα ελλείμματα στην αρχιτεκτονική της ενοποίησης, τις χαμένες ευκαιρίες όπου η εμβάθυνση δεν ήρθε ως αναγκαίο συμπλήρωμα της διεύρυνσης, όταν η ΕΟΚ γίνονταν ΕΕ. Αυτά τα αυτονόητα του θεσμικού εκδημοκρατισμού, της διακυβέρνησης, της ιστορικής αναγκαιότητας για ένα τολμηρό βήμα ενοποίησης, που φιλόδοξα διεκδικούσαν οι φιλοευρωπαϊκές οργανώσεις, δεν μπόρεσαν να προωθήσουν οι εθνικές κυβερνήσεις. Δημιούργησαν θεσμικό κενό και στασιμότητα, απογοήτευση στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, παρέχοντας πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των ευρωσκεπτικιστικών, ευρωφοβικών δυνάμεων.
Σήμερα, που η ευρωπαϊκή αντίληψη για την συνεργασία, την αλληλεγγύη, τον πολιτικό προσδιορισμό του ευρωπαϊκού κεκτημένου, κινείται σε ένα πολυσύνθετο άξονα, όπου τα προβλήματα της Κοινότητας, του έθνους-κράτους, έχουν πιο έντονο κοινό περιεχόμενο, όσα περιγράφονται μέσα απο την ιστορική διαδρομή, είναι αρκετά για να αναλογιστούμε ποιά κατεύθυνση πρέπει να λάβει η Ευρώπη. Να ξαναβρούμε την εκτίμηση των αρχών και των κειμένων που οριοθέτησαν την Ευρώπη, τον κοινωνικό χαρακτήρα της, να επικεντρωθούμε στην επίτευξη της πολιτικής ενοποίησης, με μια αναγκαία δημοσιονομική διακυβέρνηση που θα καθορίζει και θα θέτει κανόνες για να μην αφήνονται ανεξέλεγκτες καταστάσεις που μεγενθύνουν τα αδιέξοδα.
* Ο κ. Γιώργος Ζερβάκης είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων Φεντεραλιστών Κρήτης.