Γι’ άλλη μια φορά θα γιορτάσουμε, την επέτειο του ιστορικού ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου1940, με εορταστικές εκδηλώσεις ανά την επικράτεια. Εκδηλώσεις που όπως καθορίζουν τα σχετικά πρωτόκολλα, αποσκοπούν στη διατήρηση και ενίσχυση της εθνικής μνήμης, στην εξύψωση του εθνικού φρονήματος και στην απόδοση τιμών αποκλειστικά και μόνο στους νεκρούς ήρωες και ζωντανούς αγωνιστές. Εκδηλώσεις με θρησκευτικά, πολιτικά, στρατιωτικά, μαθητικά δρώμενα και το λαό στο ρόλο του θεατή-χειροκροτητή, που του επιφυλάσσει το εορταστικό πρωτόκολλο.
Γι’ άλλη μια φορά, θα παρακολουθήσουμε εορταστικά δρώμενα απόδοσης τιμών, που θα ικανοποιήσουν την έπαρση και ματαιοδοξία των «επισήμων», που θα τις δεχτούν από τις εξέδρες και όχι φυσικά απόδοση τιμών στους νεκρούς ήρωες και στους ζωντανούς αγωνιστές. Αναμφισβήτητα, οι εκπρόσωποι της Πολιτείας και των αρχών του κράτους, δικαιούνται εκτίμησης και σεβασμού στις εορταστικές εκδηλώσεις, όχι όμως και των τιμών, που αποδίδονται, για να τιμηθούν οι νεκροί ήρωες και οι επιζώντες αγωνιστές ανάπηροι πολέμου.
Αν ο σκοπός των παρελάσεων είναι η απόδοση τιμών στους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες της πατρίδας, όπως αναφέρουν τα πρωτόκολλα, γιατί αυτές πρέπει να γίνονται ενώπιον των εκπροσώπων Πολιτειακών, Κυβερνητικών, Στρατιωτικών, Αυτοδιοικητικών αρχών και Δημοσίων υπηρεσιών και όχι ενώπιον εκείνων που πραγματικά τις δικαιούνται; Εκπροσωπούν οι οριζόμενοι επίσημοι νεκρούς ήρωες, τους οποίους εκπροσωπούν τα σύμβολα, ή τους ανάπηρους πολέμου, που η φυσική τους παρουσία αποκλείει κάθε εκπροσώπηση;
Ποιες τιμές αποδίδονται, στους νεκρούς ήρωες και στους επιζώντες αγωνιστές αναπήρους πολέμου, στην πλατεία Συντάγματος, όταν μπροστά από το μνημείο, στήνονται τα κιόσκια και οι εξέδρες των επισήμων, σύμβολα υπεροψίας, θριάμβου και αλαζονείας, από όπου οι «επίσημοι» θα δεχτούν τιμές, τις οποίες δικαιούνται αποκλειστικά και μόνο οι ήρωες, που συμβολίζει και εκπροσωπεί η νεκρή φιγούρα του μνημείου πίσω τους και οι επιζώντες ανάπηροι πολέμου, που το πρωτόκολλο τοποθετεί απέναντι τους χαμηλότερα…!! και υποκριτικά θα χαιρετήσουν οι επίσημοι στο τέλος της παρέλασης ;
Όταν τα σύμβολα των νεκρών ηρώων αποκρύπτονται και οι επιζώντες ανάπηροι πολέμου που δικαιούνται τις τιμές τοποθετούνται χαμηλότερα, ποιος τιμά ποιον…;
Ποιες τιμές δέχεται ο επιζών ανά την επικράτεια ανάπηρος πολέμου, που το εορταστικό πρωτόκολλο καλεί, να παρελάσει πρώτος, να στρέψει την κεφαλή για να χαιρετίσει εκείνους που οφείλουν να τον τιμήσουν, να στηθεί τελικά απέναντι στην εξέδρα των επισήμων και να υποστεί σε όλη τη διάρκεια της παρέλασης, την απόλυτη ταπείνωση και εξευτελισμό, με τη στροφή της κεφαλής των τμημάτων της παρέλασης στους επισήμους, και την προσβλητική αποστροφή από το πρόσωπο του;
Όταν το πρωτόκολλο επιβάλει να αποδώσει τιμές, ο δικαιούμενος αυτές ανάπηρος πολέμου, σε εκείνους που οφείλουν να τον τιμήσουν, ποιος τιμά ποιον…;
Τα προκλητικά συνθήματα, οι απρεπείς αποδοκιμασίες του αγανακτισμένου πλήθους και οι άκομψες χειρονομίες των μαθητών προς τις εξέδρες των επισήμων που βιώσαμε στις εορταστικές εκδηλώσεις του πρόσφατου παρελθόντος, επιβάλλουν την ανάγκη μιας σοβαρής και εμπεριστατωμένης μελέτης, για την επανεξέταση και τον εκσυγχρονισμό των εθνικών εορταστικών εκδηλώσεων. Μέρος της επανεξέτασης και του εκσυγχρονισμού μπορεί και πρέπει να αφορά τους προβληματισμούς μας για την αναγκαιότητα και σκοπιμότητα των μαθητικών παρελάσεων, το σημαιοφόρο και τους παραστάτες της Σημαίας και την εναλλαγή-αναθεώρηση των θέσεων και ρόλων τιμωμένων και επισήμων.
Αναγκαιότητα και Σκοπιμότητα Μαθητικών Παρελάσεων
Σήμερα όπως έχουν εξελιχθεί να γίνονται οι μαθητικές παρελάσεις στις εθνικές και τοπικές εορτές, ούτε βοηθούν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ούτε εθνική ανάταση δημιουργούν. Οι διαχωρισμοί αγόρια-κορίτσια, ψηλοί-κοντοί, καλοί-κακοί μαθητές, Έλληνες-αλλοδαποί, αγγίζουν πολλές φορές τα όρια σεξισμού-ρατσισμού που τραυματίζουν σοβαρά τον παιδικό ψυχισμό. Έχουμε αναρωτηθεί ποιες αξίες και τι πρότυπα συμπεριφοράς εμπνέει στα νέα παιδιά, μια τελετή με ομοιόμορφες στολές, πειθαρχημένο βηματισμό υπό τους ήχους πολεμικών εμβατηρίων, που απαιτούν και επιβάλλουν οι στρατιωτικές παρελάσεις;
Η ανάπτυξη του εθνικού φρονήματος της μαθητιώσας νεολαίας, δεν είναι θέμα ενός περιπάτου πασαρέλας την ημέρα εορτασμού μιας επετείου, αλλά το αντικείμενο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων εθνικού ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου ποικίλων δράσεων βιωματικού χαρακτήρα, μέσα στο χώρο του σχολείου. Θεατρικά δρώμενα, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, παρουσιάσεις αρχειακού υλικού, πανηγυρικοί λόγοι, ομιλίες, επιβραβεύσεις πρωτοποριακών εορταστικών δράσεων, θα φέρουν τους μαθητές σε άμεση επαφή με το ιστορικό μας παρελθόν, που θα τονώσει και θα εξυψώσει το εθνικό τους φρόνημα.
Σημαιοφόροι και Παραστάτες Σημαίας
Εγκύκλιοι του Υπουργείου Παιδείας εδώ και δεκαετίες καθορίζουν ότι «άξιοι» να φέρουν τη σημαία ή να είναι παραστάτες, είναι οι μαθητές με την υψηλότερη βαθμολογική επίδοση στα μαθήματα. Οι εγκύκλιοι αυτές όμως, δεν μας δίδουν τις απαντήσεις που πρέπει να δοθούν σε ένα μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες. Είναι ανάξιος να φέρει τη σημαία λόγω του προβλήματος του; Τον βοηθούμε παιδαγωγικά έτσι, να ανεβάσει την αυτοεκτίμησή του και να βελτιωθεί…; Ούτε βέβαια τι θα πούμε σε ένα φτωχό μαθητή, που πρέπει να εργαστεί για να βοηθήσει την οικογένεια του και δεν έχει την πολυτέλεια του χρόνου μελέτης να είναι αριστούχος. Είναι και αυτός λόγω της φτώχιας του ανάξιος να φέρει τη σημαία ή να είναι παραστάτης;
«Αν το εκπαιδευτικό μας σύστημα, θεωρεί και ένα μόνο μαθητή του ανάξιο να φέρει τη Σημαία αυτό είναι ένδειξη αποτυχίας όλης της παιδαγωγικής διαδικασίας.»
Η σημερινή διαδικασία καθορισμού του σημαιοφόρου και των παραστατών της Σημαίας στις παρελάσεις, η συσχέτιση του θέματος με τη βαθμολογική απόδοση των μαθητών και η συγκυρία αριστούχων αλλοδαπών μαθητών, δημιούργησαν έντονες αντιπαραθέσεις που δίχασαν τις τοπικές κοινωνίες. Το θέμα απαιτεί υπεύθυνη μελέτη, στις εκτιμήσεις της οποίας πρέπει να ενταχθεί και η πρόταση, να αποφασίζουν και να επιλέγουν οι ίδιοι οι μαθητές και μαθήτριες εκείνους που θέλουν για σημαιοφόρο και παραστάτες της Σημαίας στις εθνικές και τοπικές εορταστικές εκδηλώσεις.
Η επιλογή των αξιότερων από τα πρόσωπα που επιδιώκουν και διεκδικούν και εκείνα τον ίδιο σκοπό, αναδεικνύει αντίληψη αυτογνωσίας και υπευθυνότητας της νεολαίας μας και δημοκρατική κατάκτηση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Είναι ανεκτίμητο το όφελος για κάθε σημερινό μαθητή και αυριανό πολίτη να αγωνίζεται, όχι για μια υποκειμενική βαθμολογική αξιολόγηση, αλλά για ανάπτυξη σχέσεων εκτίμησης και σεβασμού από τους συμμαθητές του, που θα επιτρέψουν να τον επιλέξουν σήμερα στο σχολείο και αύριο στην κοινωνία για ό,τι αντικειμενικά εκείνος αξίζει.
Εναλλαγή-αναθεώρηση των θέσεων και ρόλων τιμωμένων και επισήμων.
Εναλλαγή των θέσεων, που θα εξαλείψει επιβιώσεις μιας ξεπερασμένης αντίληψης, η οποία ηθικά ιδεολογικά και κοινωνιολογικά προκαλεί, τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης ελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας.
Αναθεώρηση των ρόλων, που θα αναδείξει το πραγματικό νόημα και το φρονηματικό σκοπό των εορταστικών εκδηλώσεων όχι με την αποδοχή, αλλά την απόδοση τιμών και από τους «επισήμους», στους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες που δικαιωματικά και μόνο ανήκουν οι τιμές.
Η σιωπή των νεκρών, που δεν προκαλεί τις μωροφιλοδοξίες όλων εκείνων που συνωστίζονται για μια θέση στις εξέδρες σε χρόνο υψηλής τηλεθέασης, η συνεχής μείωση των αναπήρων πολέμου, που αναπόφευκτα επιφέρει ο χρόνος και η απουσία θετικής διάθεσης των αρμοδίων να επανεξετάσουν σοβαρά το θέμα των εορταστικών δρώμενων θα επιτρέπουν τη συνέχιση των εκδηλώσεων στη σημερινή τους μορφή και για όσο καιρό η κοινωνία μας θα ανέχεται και θα χειροκροτεί το θέαμα.
Υπάρχουν όμως κοινωνίες, που διατηρούν και ενισχύουν την εθνική μνήμη και το φρόνημα, τιμώντας τους νεκρούς και ζωντανούς ήρωες, χωρίς τις καταφυγές σε μιλιταριστικές πρακτικές, που δένουν με τις Ρωμαϊκές φιέστες και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Χωρίς αποστροφές της κεφαλής από το πρόσωπο του ανάπηρου πολέμου. Χωρίς μαθητικές παρελάσεις « πασαρέλας » που καλλιεργούν το ναρκισσισμό. Χωρίς η αξιοσύνη του κάθε μαθητή ή μαθήτριας, να φέρει τη Σημαία ή να είναι παραστάτης, να αποτελεί ανταποδοτικό όφελος μιας υποκειμενικής βαθμολογικής αξιολόγησης.
Είναι οι κοινωνίες που έχουν διαμορφώσει συλλογική εθνική συνείδηση.
Είναι οι κοινωνίες που αξιοποιούν τα ιδεολογικά τους προτάγματα.
Είναι οι κοινωνίες που ξεπερνούν τα ταμπού και δίδουν νόημα στα εθνικά σύμβολα και δυναμική στους συμβολισμούς.
Πόσα χρόνια θα περάσουν ακόμη για να τις φθάσουμε…;
Μανώλης Κομπολάκης
τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη