Η συνεχιζόμενη άνοδος των ελληνικών ομολόγων σε συνδυασμό με την άνοδο του ελληνικού χρηματιστηρίου την τρέχουσα εβδομάδα μας προϊδεάζουν για θετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία. Καταβάλλεται μία προσπάθεια τόσο από την ελληνική κυβέρνηση όσο και από τους δανειστές/εταίρους μας να δημιουργηθεί ένα κλίμα αισιοδοξίας για την ελληνική οικονομία, το οποίο θα επιφέρει αλυσιδωτές θετικές επιδράσεις.
Ίσως δεν είναι τυχαίο το timing που επιλέγεται για όλα αυτά. Με δεδομένη την άνοδο του λαϊκισμού σε όλο τον κόσμο και έχοντας μπροστά μας μία σειρά από εκλογικές αναμετρήσεις στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες τους επόμενους μήνες, είναι προφανές ότι το τελευταίο πρόβλημα που θα επιθυμούσαν οι ευρωπαίοι να αναζωπυρωθεί είναι το ελληνικό πρόβλημα.
Το ελληνικό πρόγραμμα τελειώνει άλλωστε το 2018 και για θεωρηθεί επιτυχημένο θα πρέπει η χώρα μας να αποκτήσει ξανά πρόσβαση στις αγορές. Διαφορετικά θα απαιτηθεί ξανά 4ο μνημόνιο και νέα χρηματοδότηση από τον ESM, γεγονός που θα προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στα ευρωπαϊκά κοινοβούλια.
Η ελληνική κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να υλοποιήσει το 3ο μνημόνιο, χωρίς σοβαρές αντεγκλήσεις, χρονικές καθυστερήσεις και κόκκινες γραμμές. Η μέχρι τώρα εμπειρία της στην διακυβέρνηση της χώρας απέδειξε ότι κάθε καθυστέρηση φουσκώνει τον τελικό λογαριασμό για τον έλληνα φορολογούμενο. Και με δεδομένο ότι ο περισσότερος κόσμος έχει ξεπεράσει τα όρια της οικονομικής και ψυχολογικής του αντοχής, τα όποια λάθη που σημειώνονται από εδώ και μπρος δύσκολα θα συγχωρηθούν. Ο πρόσφατος ανασχηματισμός αποτελεί μία απτή απόδειξη ότι η κυβέρνηση έχει εναρμονισθεί πλήρως πλέον με τις μνημονιακές επιταγές και επιταχύνει τον βηματισμό της.
Ο οδικός χάρτης που θα μας οδηγήσει στο ξέφωτο είναι ο ακόλουθος :
• Απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης. Ευχής έργον θα ήταν να ολοκληρωθεί εντός του 2016.
• Ο ESM δουλεύει πυρετωδώς εδώ και μερικές εβδομάδες πάνω στην σύνταξη έκθεσης για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και προετοιμάζει μία δέσμη βραχυπρόθεσμων μέτρων που βελτιώνουν το προφίλ του ελληνικού χρέους. Το ελληνικό χρέος θεωρείται από τους ευρωπαίους εξυπηρετήσιμο, τουλάχιστον μέχρι το 2022, οπόταν λήγει η περίοδος χάριτος για την καταβολή τόκων στα δάνεια του ESM. Τα δάνεια του ESM αποτελούν αυτή τη στιγμή το 55% του ελληνικού χρέους και τρέχουν με ένα επιτόκιο 1,2%. Βασική ανησυχία του ESM είναι το επιτοκιακό ρίσκο που συνδέεται με το ελληνικά δάνεια. Γι’ αυτό σχεδιάζεται να ληφθεί μέριμνα ώστε να κλειδωθούν τα χαμηλά επιτόκια για αρκετά χρόνια και να διασφαλισθεί έτσι η ομαλή εξυπηρέτηση των δανείων.
• Η θετική γνωμοδότηση του ESM για το ελληνικό χρέος μαζί με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ανακούφισης θα ανοίξουν το δρόμο στην ΕΚΤ να συμπεριλάβει και τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Το γεγονός αυτό αναμένεται να αποκλιμακώσει σημαντικά τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στην δευτερογενή αγορά.
Εφόσον υλοποιηθούν επιτυχώς όλα τα ανωτέρω, ανοίγει πλέον ο δρόμος για δοκιμαστική έξοδο της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές ομολόγων περί τα μέσα του 2017, με στόχο την έκδοση ομολόγων μικρής σχετικά διάρκειας (3-5 χρόνια).
Έτσι με την λήξη του προγράμματος το 2018 και εφόσον επιτυγχάνονται οι οικονομικοί στόχοι και προχωρούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις , δεν θα απαιτηθεί νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης της χώρας μας, αφού θα υπάρχει ξανά πρόσβαση στις αγορές για την ανακύκλωση του χρέους ενώ οι δαπάνες για τόκους θα καλύπτονται από τα πρωτογενή πλεονάσματα. Η αυστηρή εποπτεία και ο ασφυκτικός έλεγχος βέβαια θα συνεχισθούν για να διασφαλισθεί ότι δεν θα συμβεί ξανά εκτροχιασμός της Ελλάδας.
Κάπως έτσι περιγράφεται το θετικό σενάριο και μακάρι να υλοποιηθεί χωρίς περαιτέρω δυσκολίες. Είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς τον πειρασμό να σχολιάσει ότι στο σημείο που θα βρεθούμε σαν χώρα πιθανότατα στα μέσα του 2017, και εφόσον όλα πάνε καλά στην διεθνή οικονομία, βρισκόμασταν ήδη στα μέσα του 2014. Χάσαμε δύο χρόνια και πληρώνουμε ξανά (και πολύ ακριβά μάλιστα ) τα δίδακτρα του λαϊκισμού. Μακάρι να πήραμε τουλάχιστον τα σωστά διδάγματα. Το παρήγορο είναι ότι υπάρχουν και άλλοι λαοί που τώρα ξεκινάνε την διαδικασία μάθησης.