Στις περιπλανήσεις στους σκοτεινούς δρόμους γύρω από την Ομόνοια, συνάντησα κάπου στην Αθηνάς τον Κώστα. Ηλικιωμένος, τον έκανες κοντά στα 70. Περιφέροντας μια ζωή που κάποτε ζούσε, καθώς συμπιέζεται ασφυκτικά από εκείνη που σήμερα ζει. Άστεγος, από τους πολλούς στο κέντρο της Αθήνας.
Έμαθαν καλά τα κατατόπια μέσα στα χρόνια. Μοναχικές σκιές που κυκλοφορούν στην πόλη, στις πλατείες της, σε στενά και παράστενα. Αναζητούν μια απόμερη γωνιά.
Εκείνος κρατάει ένα τσάι που μόλις του είχε δώσει μία ομάδα εθελοντών (Steps) του δρόμου, η οποία βοηθάει τους άστεγους. Δεν ήταν ο μόνος ηλικιωμένος που συνάντησα μέσα στη νύχτα. Ο τρίτος. Πρόσωπα σκαμμένα. Άνθρωποι που έγιναν παρίες του συστήματος. Αυτού που κάποιοι με τον τρόπο τους αμφισβητούν. Δεν απαιτείται πτυελοδοχείο για να εκτοξεύσουν τη βλέννα τους προς το σύστημα. Το ίδιο και για τον Κώστα. Η στάση ζωής του καθορίζει τη μορφή αμφισβήτησης για εκείνον.
Η ομάδα εθελοντών (Steps) του δρόμου ετοιμάζει τσάι για τους αστέγους της Αθήνας
Έμεινε χωρίς δουλειά και κατά κάποιοι τρόπο δηλώνει σαν να διάλεξε να ζει στο δρόμο. Θα μπορούσε και όχι. Θα μπορούσε να ζούσε σε ζεστό σπίτι με την οικογένειά του. Ιδεολόγος όμως, αρνείται να μένει στο ίδιο σπίτι με την οικογένειά του.
«Έχω δικούς μου ανθρώπους αλλά δεν μένω μαζί. Έχω μειώσει πολύ τις απαιτήσεις μου. Η εμφάνιση μου είναι άσχημη», εξηγεί.
«Η διαμονή στο δρόμο είναι ό,τι χειρότερο…»
«Αρχικά βγήκα έξω γιατί αντιμετώπισα οικονομικό πρόβλημα. Είχα μία δουλειά. Γενικά βρισκόμουν σε καλή οικονομική κατάσταση. Δούλευα σε μία εταιρεία, η οποία με το πέρασμα των ετών κατρακυλούσε. Την έβλεπα… τη βλέπαμε τη βουτιά. Κράτησε μόνο λίγους από εμάς και τους υπόλοιπους μας έδιωξε. Σάμπως μπορούσε να κάνει διαφορετικά; Εισαγωγές-εξαγωγές. Εμπορική εταιρεία», λέει ο Κώστας.
Καθώς νοιώθει το κρύο να διαπερνά τον σβέρκο του, πλησιάζει κοντά στη σόμπα που έχουν στήσει οι εθελοντές. Κοντά τους αναζητά κάθε Τετάρτη ένα πιάτο φαγητό, τότε που βγαίνουν στη Βαρβάκειο για να περιθάλψουν όσους το χρειάζονται και να προσφέρουν τα χρειαζούμενα.
Ξαφνικά χαμηλώνει τη φωνή του. Μοιράζεται μαζί μου ένα μυστικό του… «Έχω βρει μια καλή καβάτζα για τα βράδια», σχεδόν ψιθυρίζει. Φοβάται μην ακούσουν οι διπλανοί. Μην τον πάρει κανένα αυτί και του την κλέψουν.
Ιδεολόγος σας είπα νωρίτερα, ε; Ναι, έτσι είναι. Είπαμε πως ο Κώστας αντιδράει με τον τρόπο του. Το παραδέχεται. Είναι το σύστημα βλέπετε που θέλει να του πάει κόντρα…
«Δεν μου πάει αυτό το στυλ το κυριλέ. Κάτι με απωθούσε πάντα στην κυριλέ ζωή. Ήξερα ότι υπάρχει κόσμος που αντιμετωπίζει προβλήματα. Όχι μόνο εδώ στην Ελλάδα, αλλά παγκόσμια. Είναι κι όλα αυτά που διαβάζουμε δηλαδή. Ότι υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν από την πείνα. Μέσα στο κλίμα που δημιουργήθηκε από την κρίση, ξύπνησε η νοοτροπία αυτή μέσα μου. Τι να έκανα δηλαδή; Να έβαζα μια γραβάτα για να πάω κάπου και να παραστήσω τι;», αναρωτιέται με στόμφο καθώς κοιτάζει αδιάφορα προς το απέναντι πεζοδρόμιο και τα υποφωτισμένα ρολά της κοιμώμενης Βαρβακείου.
Τον ρωτάω αν ήθελε να κάνει λίγο πιο μοναχική ζωή, να έχει την ησυχία του, και αν γι’ αυτό έφυγε από το σπίτι. Και γι’ αυτό.
Γνέφει αρνητικά. Απαντάει πως υπάρχουν ώρες απομόνωσης ακόμα και μέσα σε μια οικογένεια για καθένα από τα μέλη της. «Υπάρχουν ώρες που έχεις προσωπικό χώρο και χρόνο. Δεν ήταν όμως αυτό. Δεν ήθελα να ξεφύγω. Η απόφασή μου να μείνω στο δρόμο ήταν κυρίως ιδεολογική. Διαβάζω ιστορία, βλέπω τι έχουν περάσει οι λαοί και οι κοινωνικές τάξεις μέσα στα χρόνια. Δεν μπορώ εγώ να κρατάω τη βόλεψή μου».
«Έμαθα βέβαια να μην υπολογίζω σε κανέναν. Όλο αυτό που έζησα και ζω, αυτό μου έμαθε. Το 2010 είχα ανάγκη από λεφτά. Έπρεπε να πληρώσω μία υποχρέωση. Ζήτησα βοήθεια από κάτι ξαδέρφια. Πρώτα και δεύτερα. “Ρε παιδιά είμαι σε ανάγκη”, παρακάλεσα. “Αν μπορείτε να με βοηθήσετε, θα σας επιτρέψω τα χρήματα”. “Δεν έχουμε”, ήταν η απάντηση της μιας ξαδέρφης. Και φαντάσου ότι έπαιρναν μια καλή σύνταξη, θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Κανείς δεν άπλωσε χέρι να μου δώσει. Ούτε ένα ευρώ».
«Φιλοσοφώντας καμιά φορά αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι πρέπει να στέκομαι στα πόδια μου και να τους γράφω όλους. Συγγενείς και όλους τους άλλους. Ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει, έστω με τα στοιχειώδη».