Οδηγίες για το χειρισμό των ελαιόδεντρων και των αβοκάντο στην Κρήτη που έχουν υποστεί ζημιές από τις χαμηλές θερμοκρασίες και το χιόνι δίνει το Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών & Αμπέλου.
Ελαιόδεντρα
Διαχείριση σπασμένων κλάδων / κλάδεμα: Άμεσα όταν δουν κλαδιά σπασμένα λόγω τους βάρους του χιονιού και των δυνατών ανέμων να λειάνουν τις τομές που έχουν δημιουργηθεί, χρησιμοποιώντας αλυσοπρίονο (Εικόνα Α). Έτσι θα σταματήσουν το σάπισμα του δέντρου. Επίσης είναι αναγκαίο στη συνέχεια να καλυφθεί με ειδική αλοιφή η πληγή που έχει προκληθεί από το σπάσιμο για να μειωθεί ο κίνδυνος προσβολής του ξύλου από ασθένειες και σαπίσματος (Εικόνα Β). Στη συνέχεια προτείνεται ψεκασμός των δέντρων με χαλκό και άσπρισμα μεγάλων κλαδιών που είναι εκτεθειμένα στον ήλιο.
Εκτός από τα σπασίματα κλαδιών που είναι οι άμεσες ζημιές, οι ζημιές που θα φανούν αργότερα είναι ξηράνσεις κλαδιών από πάγωμα που θα μειώσουν την παραγωγικότητα των δέντρων τα επόμενα χρόνια. Την άνοιξη που θα ξεκινήσει η νέα βλάστηση και θα φανεί ποια κλαδιά είναι ζημιωμένα να γίνει κλαδοκάθαρος με αφαίρεση ξερών κλαδιών με τομή στο υγιές ξύλο. Στη συνέχεια προτείνεται ψεκασμός των δέντρων με χαλκό.
Μέσα συγκομιδής / ποιότητα καρπού και ελαιολάδου: Τα δίχτυα ελαιοσυλλογής όντως ζημιώνονται από την πτώση σπασμένων κλαδιών αλλά δεν προτείνουμε το μάζεμα τους κάθε φορά που αναμένεται κακοκαιρία γιατί αυτό είναι ασύμφορο.
Η ποιότητα του ελαιολάδου επηρεάζεται αρνητικά από τα χιόνια γιατί ο καρπός παγώνει και σαπίζει. Αυτό που προτείνουμε είναι η άμεση συγκομιδή του καρπού και η εξαγωγή του ελαιολάδου.
Λίπανση: Σε περίπτωση που η αφαίρεση των σπασμένων κλάδων αντιστοιχεί σε ένα βαρύ κλάδευμα, τότε το πρόγραμμα λίπανσης που αφορά στη συντήρηση των ελαιοδέντρων, τροποποιείται ώστε να δοθεί έμφαση στην λίπανση με άζωτο, περιορίζοντας τη χρήση καλίου μέχρι τα δένδρα να επανέλθουν σε κανονική παραγωγή. Επισημαίνεται ότι υπάρχουσες ελλείψεις θρεπτικών στοιχείων που έχουν ήδη διαγνωσθεί από αναλύσεις εδάφους και φύλλων θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άσχετα με το μέγεθος της ζημιάς από τα χιόνια.
Φυτοπροστασία: Τα κομμένα κλαδιά θα πρέπει μέχρι τα τέλη Μάρτη να έχουν απομακρυνθεί από τον ελαιώνα ή να ψεκαστούν με κατάλληλο εντομοκτόνο για αποφυγή προσβολών από τα ξυλοφάγα έντομα. Η νέα βλάστηση πρέπει να προστατευτεί από τις προσβολές από διάφορους εχθρούς και ασθένειες όπως μαργαρόνια (Margaronia unionalis, Εικόνα Γ), πυρηνοτρήτης (Prays oleae), ακάρεα της οικ. Εriophyidae, κηκιδόμυγα των βλαστών της ελιάς (Resseliella oleisuga) με χημική αντιμετώπιση μέχρι να μπορέσει να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση της κόμης τους.
Πρόληψη
• Ο φθινοπωρινός ψεκασμός με χαλκό σκληραγωγεί τη βλάστηση.
• Η μείωση των φθινοπωρινών αζωτούχων λιπάνσεων συντελεί στο να μην έχουμε νέα τρυφερή βλάστηση μέσα στο χειμώνα.
• Η συγκομιδή του καρπού Κορωνέικης να γίνεται το αργότερο έως τέλη Δεκεμβρίου και Τσουνάτης και Θρομπολιάς από τα δίχτυα πριν την αναμενόμενη κακοκαιρία.
• Να κλαδευτούν τα δέντρα σε ύψος έως 4 μέτρα στην Κορωνέικη και έως 5-6 μέτρα στην Τσουνάτη και Θρομπολιά ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος σπασίματος κλαδιών από δυνατούς ανέμους και χιόνια.
Αβοκάντο
Ο προσδιορισμός της έκτασης της ζημιάς από παγετό στα δένδρα αβοκάντο είναι συνήθως δύσκολος αμέσως μετά το φαινόμενο. Στις περιοχές όπου πιθανά υπάρχει ζημιά από παγετό θα πρέπει:
1. Να μη γίνει κλάδεμα έως ότου εμφανισθεί η τυχούσα ζημιά σε όλη την έκταση της. Όταν η νέα βλάστηση έχει μήκος περίπου 50-60 cm (μετά από μερικούς μήνες από τον παγετό) θα γίνει η αφαίρεση του νεκρού ξύλου. Σε αυτή τη φάση θα επιλεχθούν και οι νέοι κλάδοι που θα αντικαταστήσουν τους κατεστραμμένους. Μεγάλες τομές πρέπει να καλύπτονται με κατάλληλα φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Επίσης θα πρέπει να γίνεται τακτική απολύμανση των εργαλείων κατά τη διάρκεια του κλαδέματος.
2. Νεαρά δέντρα αβοκάντο που έχουν σοβαρές ζημιές από παγετό συνήθως εκπτύσσουν εύρωστους λαίμαργους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναδημιουργία των φυτών. Αν οι βλαστοί αυτοί είναι πάνω από το σημείο εμβολιασμού μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την απευθείας δημιουργία παραγωγικών δένδρων. Αν είναι κάτω από το σημείο εμβολιασμού θα πρέπει να εμβολιασθούν με την επιθυμητή ποικιλία. Αν οι βλαστοί που εκπτύσσονται είναι ασθενικοί συνιστάται η αντικατάσταση του δένδρου με νέα φύτευση.
3. Σε μεγάλης ηλικίας δένδρα αβοκάντο που έχουν υποστεί ζημιά από παγετό ο βαθμός επέμβασης με το κλάδεμα ποικίλλει ανάλογα με την περίπτωση. Το ίδιο ισχύει και για τα δένδρα με μηχανικές ζημιές από τη χιονόπτωση. Σε περιπτώσεις με εκτεταμένη ζημιά μπορεί να γίνει ακόμα και κορμοτομή ή κοπή από τους κύριους βραχίονες του δένδρου. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των δένδρων από ηλιακά εγκαύματα στους κλάδους και τον κορμό καθώς και από τα φυτοπαθογόνα που μπορεί να εισέλθουν από τις τομές κλαδέματος.
4. Είναι πολύ σημαντικό να ληφθούν μέτρα (βάψιμο π.χ. με ασβέστη, σκίαση) για την ελαχιστοποίηση των ηλιακών εγκαυμάτων σε εκτεθειμένους βραχίονες και κλάδους. Επειδή ο παγετός μπορεί να προκαλέσει φυλλόπτωση, τα δένδρα πιθανά το καλοκαίρι να μη προλάβουν να δημιουργήσουν αρκετή φυλλική επιφάνεια για προστατεύσουν τα κλαδιά τους από την έκθεση στον ήλιο. Τα ίδια μέτρα προστασίας από ηλιακά εγκαύματα θα πρέπει να ληφθούν και σε δέντρα με εκτεταμένες ζημιές από σπασίματα κλάδων λόγω του βάρους από το χιόνι ή σε δέντρα που έχουμε επέμβει με βαρύ κλάδεμα.
5. Προσοχή στην άρδευση. Δένδρα με μεγάλη φυλλόπτωση, ή εκτεταμένη μηχανική ζημιά (σπασμένα κλαδιά από το χιόνι) ή που έχουν υποστεί βαρύ κλάδεμα έχουν μικρότερη ανάγκη σε νερό. Η υπερβολική υγρασία στο έδαφος δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας που το καλοκαίρι, σε συνδυασμό με παθογόνα εδάφους, μπορεί να προκαλέσει σήψη ριζών.
