Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ισχυρού διεθνούς ανταγωνισμού, οι τοπικές κοινωνίες καλούνται να παίξουν ένα αυτόνομο και σημαντικό ρόλο, καθοριστικό όμως για την αναπτυξιακή τους πορεία .
Στο πλαίσιο αυτό, οι φορείς του κάθε τόπου με τις πρωτοβουλίες και το δυναμισμό που αναπτύσσουν, καθορίζουν και τον τρόπο, αλλά και τις προτεραιότητες με τις οποίες η κάθε περιοχή θα εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται προς όφελος των ανθρώπων της.
Με τον τρόπο αυτό, θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, στην προβολή του τόπου και των προϊόντων του, στην ανάδειξη ευκαιριών δικτύωσης για τη διευκόλυνση των εμπορικών συναλλαγών και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων.
Σε μία εποχή αυξημένης συνειδητοποίησης των αρνητικών επιπτώσεων της μόλυνσης του πλανήτη, ο Τουρισμός θεωρείται ένας από τους κύριους ενόχους . Ο Τουρισμός, αντικειμενικά, δεν αποτελεί, βέβαια, μία φιλική προς το περιβάλλον «βιομηχανία» και σ’ αυτό συμβάλλουν οι μεταφορές, η τοπική υπερανάπτυξη και η εξάντληση των φυσικών πόρων .
Τα Διεθνή Συνέδρια που εστιάζουν σ’ αυτό το θέμα έχουν διατυπώσει αρκετές προτάσεις, που συχνά συνοψίζονται με τον όρο «Περιβαλλοντικός Τουρισμός» και αναφέρονται σε όρους όπως ο εναλλακτικός Τουρισμός (φυσιολατρία και παρατήρηση άγριας ζωής), ο Οικολογικός Τουρισμός (προαγωγή και προστασία περιοχών φυσικού κάλους από τον μαζικό Τουρισμό και την υπερανάπτυξη) και ο Αγροτουρισμός (εκπαιδευτικές εκδρομές στην ύπαιθρο και επιμόρφωση του αγροτικού πληθυσμού) .
Η θεωρία υιοθετείται εύκολα οι τουριστικοί πράκτορες, οι τοπικές επιχειρήσεις και οι επισκέπτες εκτιμούν και σέβονται τα πολιτιστικά και φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής όπου δραστηριοποιούνται, όμως υπάρχουν δυσκολίες στην πρακτική εφαρμογή της .
Η ιδέα αρμονικής σύνδεσης των επισκεπτών με την φύση και το περιβάλλον δεν είναι καινούργια . Η μακροχρόνια και επιτυχημένη συμμετοχή κοινοτήτων σε όλο τον κόσμο είχε σαν αποτέλεσμα να χαρακτηριστούν ως αγροτικά, τουριστικά θέρετρα τουριστικοί προορισμοί, όπως οι οινοπαραγωγικές περιοχές της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών .
Πολλές τέτοιες κοινότητες προέβλεψαν τις μελλοντικές κατευθύνσεις του Τουρισμού περισσότερο από ένστικτο παρά με βάση κρατικές οδηγίες και συνήθως με σημαντικές ίδιες επενδύσεις, ώστε να επιτύχουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα .
Οι τουρίστες επιδιώκουν συχνά να βρεθούν σε ένα τοπίο που δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτό που έχουν συνηθίσει, για να βιώσει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής . Οι κοινότητες που βασίζονται στον Τουρισμό θα έπρεπε να έχουν σαν στόχο να διατηρήσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά και ένα καθαρό περιβάλλον . Η υπέρ – εμπορευματοποίηση μπορεί να καταστρέψει τον χαρακτήρα μίας κοινότητας σε λίγα χρόνια, αφήνοντας πίσω της φαστφουντάδικα και πάρκα υδάτινης αναψυχής .
Διακοπές αφιερωμένες στην εξερεύνηση της υπαίθρου και γραφικών χωριών, στην εξοικείωση με την τοπική κουζίνα και την λαϊκή τέχνη μπορεί να αποτελέσουν ένα δροσερό και απολαυστικό διάλειμμα από το αστικό περιβάλλον, που οι περισσότεροι βιώνουν καθημερινά . Ο ενημερωμένος ταξιδιώτης μπορεί επίσης να συμβάλλει άμεσα στην προσπάθεια ανάπτυξης του περιβαλλοντικού τουρισμού, αν υποστηρίξει τις κοινότητες που εργάζονται για την διατήρηση των τοπικών τους παραδόσεων .
Στην Κρήτη, πραγματοποιούνται, ήδη, διάφορες μορφές περιβαλλοντικού Τουρισμού, από μονοήμερες επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους ή σε ελαιοτριβεία, παραδοσιακά χωριά και λαογραφικά μουσεία, μέχρι πολυήμερες εκδρομές στη φύση και εκδρομές, ενώ υπάρχουν και ξενοδοχεία που λειτουργούν σε οικολογική βάση με κήπους βιολογικής καλλιέργειας και καταφύγια πουλιών .
Είναι βέβαιο ότι η Κρήτη και ο Νομός Ηρακλείου έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του Ευρωπαίου Πολίτη ως Τουριστικός προορισμός και αυτό το οφείλει στο εξαίρετο φυσικό και πολιτιστικό και πολιτισμικό της δυναμικό,αλλά και το ότι αποτελεί μία ΟΑΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ,σε ένα κόσμο ανασφαλή ,στο έλεος τρομοκρατικών οργανώσεων ή «μοναχικών λύκων»…
Η ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών υπηρετεί ένα ακόμη σοβαρό λόγο.
Η γεωργική δραστηριότητα δεν είναι πλέον σε θέση να εξασφαλίσει απασχόληση και ικανοποιητικό εισόδημα για μεγάλο μέρος των πολιτών της υπαίθρου, ενώ το φυσικό περιβάλλον έχει υποβαθμισθεί σημαντικά. Μία ήπια τουριστική – οικολογική αξιοποίηση της ενδοχώρας, σε διάφορες άλλες μορφές Τουρισμού, θα υλοποιήσει τους στόχους μας και θα επιλύσει το πρόβλημα της απασχόλησης σε ένα βαθμό .
Σκοπός της ήπιας αυτής τουριστικής -οικολογικής αξιοποίησης της ενδοχώρας του νομού είναι η προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος και η οικονομική ανάπτυξη με την διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας, την προώθηση συμπληρωματικών οικονομικών δραστηριοτήτων και εναλλακτικών μορφών απασχόλησης και δημιουργία νέων πηγών εισοδήματος.
Όμως, για την διαμόρφωση της στρατηγικής για την επίτευξη αυτών των στόχων της ανάπτυξης Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού, πρέπει, μεταξύ των άλλων να ληφθούν υπόψη και τα παρακάτω:
Η εδαφική διαμόρφωση με τους ορεινούς όγκους που είναι οι υδροσυλλέκτες κάθε τόπου και τροφοδοτούν με νερό πολλές πηγές και γεωτρήσεις για την άρδευση και ύδρευση, δεν πρέπει να δεχθούν παρεμβάσεις που θα εμποδίζουν τη συλλογή των υδάτων ούτε να μολύνουν τους υδροφορείς.
Οι οικισμοί που υπάρχουν στους ορεινούς όγκους με την ανάπτυξη του τουρισμού υπάρχει κίνδυνος να αναπτυχθούν άναρχα και να παρατηρηθούν τα ίδια φαινόμενα με την ανάπτυξη τουρισμού στις παράκτιες ή πεδινές περιοχές. Απαραίτητη είναι η εκπόνηση πολεοδομικών μελετών ,ο χαρακτηρισμός οικισμών ως παραδοσιακών και ο αρχιτεκτονικός έλεγχος των κτισμάτων.
Ο σχεδιασμός κάθε ενέργειας πρέπει να γίνει προσεκτικά και με την συμμετοχή και αποδοχή των τοπικών κοινωνιών.
Ο σχεδιασμός των τουριστικών προϊόντων, η διαφήμιση, η προβολή η προώθηση θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερα προσεκτικά για την επιτυχή προσέλκυση των επισκεπτών.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην προσέλκυση Ελλήνων και ντόπιων επισκεπτών που τα τελευταία χρόνια προτιμούν αυτή τη μορφή τουρισμού αλλά και λόγω της μικρής απόστασης τους από τους ορεινούς όγκους μπορούν να γίνουν τακτικοί επισκέπτες.
Ο κύριος σκοπός δηλαδή είναι η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός πλαισίου προστασίας ,ανάδειξης και ανάπτυξης της περιοχής που θα συνδυάζει την προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος με την ορθολογική αξιοποίηση των φυσικών και ανθρώπινων πόρων, με την προώθηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τόσο στο πρωτογενή (αγροτικές καλλιέργειες, κτηνοτροφία) όσο και στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα,(βιοτεχνία τουρισμό).
Ειδικότερα, για το Νομό Ηρακλείου, το επιχειρησιακό σχέδιο για την ανάπτυξη των Εναλλακτικών αυτών Μορφών Τουρισμού πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω προγράμματα:
Πρόγραμμα προστασίας και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος
Ειδικές δράσεις για την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας
Αντιπυρική προστασία
Εξασφάλιση της φυσικής αναγέννησης δασών αλλά και αναδασώσεις
Σχέδιο για την αντιμετώπιση φαινόμενων διάβρωσης και κατολισθήσεων από επιφανειακά ή υπόγεια νερά του ορεινού όγκου αλλά και προστασία και εμπλουτισμός υδροφόρων οριζόντων
Πρόγραμμα οικολογικού και επιστημονικού τουρισμού
Δημιουργία δικτύου μονοπατιών και μονοπατιών μελέτης της φύσης ,γεωμονοπατιών, πλήρες σύστημα σήμανσης και διαμόρφωσης θέσεων θέας, παρατηρητηρίων της φύσης
Κατασκευή κέντρων για υποδοχή και διακίνηση επισκεπτών
Διαμόρφωση χώρων διημέρευσης, υπαίθριας αναψυχής.
Ανάδειξη και προστασία πηγών και υγροτόπων
Σχεδίαση πολιτιστικών διαδρομών Διαμόρφωση οδικού δικτύου για βελτίωση αγροτικού δικτύου και διευκόλυνση της πρόσβασης στην περιοχή.
Επίσης, ενδιαφέρουσα είναι η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού και την Αρχιεπισκοπή Κρήτης
Το έργο συνίσταται στη διαμόρφωση ενός διασυνοριακού δικτύου πολιτιστικού θρησκευτικού τουρισμού μεταξύ φορέων της Κρήτης και της Κύπρου. Ουσιαστικά αφορά στο σχεδιασμό, ανάπτυξη και διαμόρφωση προγράμματος πιλοτικού χαρακτήρα, στα μοναστήρια της Κρήτης και της Κύπρου. Το θέμα της δικτύωσης είναι η προβολή και προώθησης της κοινής ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των δύο νησιών, της οποίας ένα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό στοιχείο είναι τα μοναστήρια .
Η ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού θα βοηθήσει να αμβλυνθούν τα προβλήματα .
ΟΜΩΣ ΕΠΕΙΔΗ Ο ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ,ΟΥΤΩΣ Η ΑΛΛΩΣ , ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ, ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΤΑΞΟΥΜΕ Σ΄ΑΥΤΟΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ , ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΤΑ ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΤΟΣΟ ΣΕ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ , ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Να έχουμε στο νου την αειφόρο ανάπτυξη όχι μόνο του τουρισμού αλλά της οικονομίας γενικότερα ,την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων των περιοχών υποδοχής των επισκεπτών και την κοινωνική και πολιτιστική πρόοδο του τόπου μας.