Το βιβλίο «Όπερες, Μαντολινάτες και καντάδες, βαλς και συρτός στα παλιά Χανιά. Πολιτισμός και κοινωνία κατά την περίοδο 1878 – 1967» του Αγησίλαου Αλιγιζάκη (Ηράκλειο 2016) , γιατρού στο επάγγελμα, γνωστού ερευνητή  από τα κρητολογικά συνέδρια και όχι μόνο,  αποτυπώνει  την ιστορία  του πολιτισμού της πόλης μας. Πρόκειται για εκτενή  καταγραφή  των χανιώτικων πολιτιστικών πραγμάτων και των ψυχαγωγικών δράσεων περίπου ενός αιώνα με έμφαση στα μουσικοχορευτικά δρώμενα.   

«Μελωδικό ταξίδι σε άλλες εποχές και αξίες», κατά τη Ζαχαρένια Σημανδηράκη, που το προλογίζει, το βιβλίο επιχειρεί  να αποτυπώσει το παλίμψηστο της πολιτιστικής ιστορίας της πόλης  των Χανίων. Η αρχική περιοδολόγηση των περιεχομένων αποτελεί απλό πλοηγό στην ιστορική περιήγηση, από την οποία απορρέουν μουσικές και όνειρα, συναισθήματα και αναζητήσεις των κατοίκων της πόλης.
Από το Φάληρο(Κουμ Καπί) ως τη Σπλάντζια, από τη Χαλέπα ως την απελευθερούμενη από τα τείχη της χανιώτικη  πολιτεία, από την Καινούργια Χώρα ως το Καστέλλι, από τις πλατείες και τους κεντρικούς άξονες που αλλάζουν κατά καιρούς ονόματα, αλλά κρατούν το σφυγμό της  κίνησης της αστικού χώρου περνούν θίασοι, τραγουδιστές, οργανοπαίχτες  και καραγκιοζοπαίχτες  ποικίλων  εθνικοτήτων και  προελεύσεων. Τους έχουν προσκαλέσει  σύλλογοι  φιλομούσων, καλλιτεχνικοί, φιλεκπαιδευτικοί, αθλητικοί, που παρακολουθούν, τα εθνικά καλλιτεχνικά δρώμενα και όχι μόνο.

Στις σελίδες του βιβλίου διαβάζουμε για τις Φιλαρμονικές της πόλης,  για κοσμικές  χοροεσπερίδες και  παραστάσεις, που  συχνά παρουσιάζονται από αναλυτικές αυτούσιες δημοσιογραφικές αφηγήσεις των εφημερίδων της κάθε εποχής,  (Νέα Έρευνα, το Ελεύθερον Βήμα, ο Κήρυξ, αλλά και ο Εσπερινός Ταχυδρόμος  αργότερα, ο Παρατηρητής  και τα Χανιώτικα Νέα ).  Εξάλλου φωτογραφίες  από το αρχείο του Εθνικού  Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», και από άλλες συλλογές, καθώς  και ο χάρτης  της παλιάς πόλης καθιστούν εποπτικότερα τα καταγραφόμενα , που τεκμηριώνονται και με εκτενή βιβλιογραφία.  

Οι χώροι φιλοξενίας των εκδηλώσεων περιγράφονται κατά περιόδους: τα καφέ σαντάν της ύστερης τουρκοκρατίας , ο χώρος του Δημοτικού Κήπου με το ιστορικό θέατρο και το περίπτερό του , το Ideal και  το Ιδαίον  Άντρον, η αίθουσα του Χρυσοστόμου, (η  οποία κατά το μεσοπόλεμο φιλοξένησε πρόσφυγες για λίγο προκαλώντας μάλιστα την οργή των ντόπιων…) , το Πάνθεον και αλλά  πολλά.  Υπάρχουν επώνυμοι πρωταγωνιστές, γνωστοί  στην πολιτιστική ιστορία της  πόλης, ζωντανοί στις μνήμες πολλών από εμάς. Ο δάσκαλός μου, κατά τη δεκαετία του 1980,  Χαράλαμπος Καντέρης, η Λελέ Φανδρίδου, η Βατικιώτη, ο Αντωνακάκης, ο Βλαζάκης και πολλοί άλλοι.  

Δεν αποτυπώνει το βιβλίο όμως μόνο τη λόγια έντεχνη  καλλιτεχνική έκφραση και τη φιλοευρωπαϊκή αστική  αναζήτηση. Απλοί κανταδόροι, γλεντιστές της νύχτας στην ύπαιθρο και στον ευρύτερο αστικό περίγυρο, καλλιτέχνες της δημοτικής παράδοσης  περιγράφονται επίσης, καθώς και η συμβολή του Λυκείου των Ελληνίδων στη διάσωση και διάδοση του τοπικού παραδοσιακού πλούτου από την εποχή της Φλωρεντίνης  Καλούτση έως της Χρυσής Μανωλικάκη. 

Ξεχωριστή θέση έχουν οι βιβλιοθήκες , εκείνη του Χρυσοστόμου, η  Μάλμειος και η Δημοτική, οι χώροι μουσικής παιδείας, το Ωδείο της πόλης με τη μακρά ιστορία, «Κρητικό»  ή «Βενιζέλειο», ο χανιώτικος κινηματογράφος και ο ραδιοφωνικός σταθμός. Παρών και ο Ελευθέριος  Βενιζέλος, ερασιτέχνης ηθοποιός, πολιτικός και περιοδεύων πρωθυπουργός, τραγουδιστής των ριζίτικων, στις εποχές της αναβάπτισής του στα νάματα της κρητικής  παράδοσης.  

Ωστόσο η έρευνα και καταγραφή του Αγ. Αλιγιζάκη φθάνει έως τις μέρες μας και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην  ιστορία της χανιώτικης μαντολινάτας, που συγκρίνει και με άλλες κρητικές πόλεις,  και στον Αντώνη Κωστουράκη, προσωπικά. «Η σύντομη αναφορά στο μαέστρο και το σημερινό πολιτισμό της πόλης συνδέει το παρόν με το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα δίνει ένα αισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον», κατά τον ίδιο το συγγραφέα. 
Ο συγγραφέας , μελετητής του κρητικού χορού, με αυτό το βιβλίο ανοίγει έναν νέο κύκλο έρευνας για τα Χανιά, ακολουθώντας  ίσως  συνειδητές ή ασυνείδητες  οικογενειακές καταβολές . Με την αφιέρωση  στη μητέρα  του, φιλόλογο, δυναμική υποστηρίκτρια της έρευνάς του, Λύδια Μπουέμι Αλιγιζάκη, μοιάζει  να ιχνηλατεί και  σε προσωπικές  μνήμες ή αφηγήσεις  , με την υπόκρουση ενός οικογενειακού  μαντολίνου, που μάλλον ποτέ δεν άκουσε ο συγγραφέας, αλλά γνωρίζουμε ότι υπήρχε. 
Ευχές πολλές για το ταξίδι του βιβλίου , που έχει από καιρό αρχίσει (2016). Σημειώνουμε και από εδώ ότι τα έσοδά του έχουν προσφερθεί από το συγγραφέα στα ιδρύματα του Αγίου Νεκταρίου της πόλης μας.  

Η Στέλλα Αλιγιζάκη είναι φιλόλογος – ιστορικός

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook