Το πρώτο παγκρήτιο συνέδριο αγιογραφίας στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης
Στο πλαίσιο των εργασίων του συνεδρίου έγινε και σεμινάριο αγιογραφίας καθώς και έκθεση η οποία θα είναι ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου
Το Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2017, άρχισαν οι εργασίες του Πρώτου Παγκρήτιου Συνεδρίου Αγιογραφίας, που διοργάνωσε η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης (ΟΑΚ), με θέμα: «Το φως της Αγίας Γραφής ως πηγή έμπνευσης στην βυζαντινή τέχνη». Σκοπός του Συνεδρίου ήταν η συνάντηση μεταξύ νέων και παλαιών αγιογράφων, η αλληλογνωριμία, η συζήτηση για τις ποικίλες καλλιτεχνικές τάσεις στο χώρο της Αγιογραφίας, καθώς και ο διάλογος για το μέλλον της στην Κρήτη και όχι μόνο.
Μετά τον Αγιασμό, τον οποίο τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ. Ειρηναίος, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης υπογράμμισε πως «δεν μπορώ να μην εκφράσω για ακόμη μία φορά τη χαρά μου που βρίσκομαι εδώ στην ΟΑΚ και μάλιστα σε ένα Συνέδριο όπως το σημερινό, που είναι το Πρώτο Παγκρήτιο Συνέδριο Αγιογραφίας» και ευχήθηκε «ο Θεός να ευλογήσει το παρόν Συνέδριο, που θα συμβάλει στην πρόοδο του τομέα της Αγιογραφίας».
Ακολούθως, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιος, Πρόεδρος της ΟΑΚ, τόνισε πως «η εικόνα αποτελεί την Αγία Γραφή για τους απλούς και αγραμμάτους και μία οπτική θεωρία για τους ειδήμονες». Ο Σεβασμιώτατος αναφέρθηκε επίσης στην αγιοκατάταξη του Γέροντος Ιακώβου Τσαλίκη από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σε συνεδρίασή της, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου Α΄, καθώς και στην ξεχωριστή συναισθηματική και πνευματική εμπειρία του ιδίου, ως Συνοδικού μέλους, κατά τη θρονική εορτή της Αγίας και Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Αμέσως μετά ο κ. Κωνσταντίνος Φασουλάκης, Εκπρόσωπος της Περιφέρειας Κρήτης, ευχαρίστησε τους διοργανωτές του Συνεδρίου, εκφράζοντας τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης προς τις δράσεις του Ιδρύματος και τόνισε πως η Αγιογραφία αποτελεί μία ζωντανή ιερή Τέχνη, όπως ζωντανή παραμένει και η Ορθοδοξία ανά την Οικουμένη.
Ακολούθως, η κα Κωνσταντίνα Στεφανάκη, Υπεύθυνη του Εργαστηρίου Αγιογραφίας της ΟΑΚ, ευχαρίστησε για τη στήριξη τον Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, τον Σεβασμιώτατο Κισαμου και Σελίνου για την εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό της, καθώς και τον κ. Ζορμπά για την πραγματοποίηση του παρόντος Συνεδρίου. Η κα Στεφανάκη δήλωσε «ότι το φως της Αγίας Γραφής αποτελεί έμπνευση για τη Βυζαντινή Τέχνη, μία Τέχνη για την οποία όλοι εμείς οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε, ότι αφήνουμε στον 21ο αιώνα ένα λιθαράκι στην Ιστορία της Βυζαντινής Αγιογραφίας».
Από την πλευρά του ο Γενικός Διευθυντής της ΟΑΚ, Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς, στις εισαγωγικές του παρατηρήσεις, αναφέρθηκε στη Βυζαντινή Ζωγραφική, ως ζωγραφική μνήμης και καρδιάς, γι’ αυτό και ιστορεί τη νέα «φύση» των πραγμάτων, το φως που φέρνει την ενότητα και την παρηγοριά σε όσους και για όσο την ζητούν. Ο κ. Ζορμπάς θέτοντας ερωτήματα προς τους παρευρισκομένους, αναρωτήθηκε, αν μπορούμε και σήμερα μέσα από νέα σχήματα να οδηγηθούμε στη μετάνοια και στη συνέχεια αυτά να αποτελέσουν κίνηση και ενέργεια σε μία αληθινή ζωή ως κοινωνία-συνέργεια. Και συνέχισε: «Μπορούμε να μένουμε στον ίδιο δρόμο, που είναι δηλωτικός του πνευματικού κάματου; Μπορούμε να πετύχουμε την αρμονική συνύπαρξη των αντιθέτων;».
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο πρώτος εισηγητής κ. Κωνσταντίνος Ξενόπουλος, Άρχων Αγιογράφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και Διδάσκαλος Αγιογραφίας της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Ο κ. Ξενόπουλος στην εισήγησή του «Αποτελεί εμπόδιο η παράδοση για την εξέλιξη της Εικονογραφίας;», παρουσίασε τη δυναμική της ορθόδοξης παράδοσης και την προοπτική της στο μέλλον. Κατά τον κ. Ξενόπουλο, «οι αγιογράφοι οφείλουν να αγνοήσουν τα εμπόδια και να προχωρήσουν μπροστά, μένοντας πάντα πιστοί στην παράδοση και ανακαινίζοντας την Τέχνη εν Αγίω Πνεύματι».
Ακολούθως, ο κ. Αθανάσιος Μαΐλης, Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων και Διδάσκων Βυζαντινής Αρχαιολογίας ως «Πανεπιστημιακός Υπότροφος» στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα: «Tα χτιστά τέμπλα της Κρήτης. Επισκόπηση του θέματος και η προβληματική της σύγχρονης αναστήλωσής τους». Ο κ. Μαΐλης ανέλυσε την ιστορική και αρχιτεκτονική διάσταση των χτιστών τέμπλων στην Κρήτη, καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που αυτά παρουσιάζουν σε μεγάλο αριθμό στην Επαρχία Σελίνου.
Κατά την απογευματινή συνεδρία, ο κ. Νίκος Γιγουρτάκης, Φιλόλογος, Αρχαιολόγος και Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου, παρουσίασε το θέμα: «Το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών, ως πηγή έμπνευσης σε σύγχρονους Αγιογράφους», αναλύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βυζαντινής παράδοσης, με έμφαση στην Κρητική Σχολή, καθώς και τους συμβολισμούς που αυτή εμπεριέχει, με τη σύνδεση γήινου και επουράνιου κόσμου μέσα από την Τέχνη της Αγιογραφίας.
Στη συνέχεια, ο κ. Μανόλης Δρακάκης, Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής του Χριστιανικού Μουσείου Αγίας Αικατερίνης «Σιναϊτών» και Διδάσκων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα: «Μιχαήλ Δαμασκηνός: Η θριαμβεύουσα εποχή της Κρητικής Αγιογραφίας και η Κρητική Αγιογραφία του 21ου αιώνα», με συνομιλητή τον κ. Κώστα Χριστίδη, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και Ιστορικού Τέχνης. Οι δύο συνομιλητές ανέλυσαν την ιστορική πορεία της Κρητικής Σχολής, τονίζοντας πως η απολυτότητα δεν έχει καμία θέση ούτε με την Επιστήμη, ούτε με την Τέχνη και τονίζοντας τη μεγάλη σημασία της ελευθερίας και του διαλόγου στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης. Ταυτοχρόνως, διευκρίνισαν τη διαφορά Δυτικής και Βυζαντινής παράδοσης, καθώς η πρώτη έχει ως στόχο την απεικόνιση, ενώ η δεύτερη, το συναίσθημα.
Ακολούθησε ενδιαφέρουσα συζήτηση με τους συμμετέχοντες μέσα από τη διατύπωση ερωτήσεων και τοποθετήσεων, με τον Γενικό Διευθυντή της ΟΑΚ, Δρα Κωνσταντίνο Ζορμπά να τονίζει πως το παρόν Συνέδριο, όπως και κάθε Συνέδριο στην ΟΑΚ, έχει ως σκοπό να θέσει το εκάστοτε πρόβλημα και να αναζητήσει την επίλυσή του, με τη συμμετοχή όλων.
Ως συμπέρασμα του Συνεδρίου παραπέμπουμε στα λόγια της Καθηγουμένης της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Κορακιών Χανίων, μοναχής Θεοφόρας, η οποία σημείωσε χαρακτηριστικά: «Πώς θα μπορούσαμε εμείς οι σύγχρονοι αγιογράφοι να δώσουμε πραγματικά εξέλιξη και επανασύσταση της δική μας σημερινής γλώσσας, της Αγιογραφίας. Θεωρώ ότι πρέπει κι εμείς σήμερα να δώσουμε κάτι… Δεν ξέρω τι μας φταίει που δεν μπορούμε τόσα χρόνια να προχωρήσουμε, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες και πολύ καλοί καλλιτέχνες –το παραδέχομαι αυτό, παραμένουμε πάντα στάσιμοι. Ή είμαστε απροβλημάτιστοι ή επαναπαυόμαστε σ’ αυτό που κάνουμε και νομίζουμε ότι είναι καλό ή δεν έχουμε όραμα ή είμαστε ανέραστοι. Ένα από αυτά μάλλον φταίει».
Το Συνέδριο επαλήθευσε τον τίτλο του ως Παγκρήτιου και την ταυτότητα του Ιδρύματος, καθώς η συμμετοχή αγιογράφων και μαθητών-σπουδαστών, αλλά και εκπροσώπων των Ιερών Μητροπόλεων υπήρξε μεγάλη και σημαντική.
ΕΚΘΕΣΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΑΚ
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας πραγματοποιήθηκαν τα Εγκαίνια Έκθεσης Αγιογραφίας/Εικονογραφίας στην ΟΑΚ. Στην Έκθεση παρουσιάζονται σαράντα ένα (41) έργα αγιογράφων από όλη την Κρήτη. Τα εκτιθέμενα έργα δημοσιεύονται σε καλαίσθητο Κατάλογο, ο οποίος εκτυπώθηκε με την ευγενική στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης. Στον Κατάλογο εμπεριέχονται Χαιρετισμοί των Σεβασμιωτάτου Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλοχίου, Δρος Κωνσταντίνου Ζορμπά, Γενικού Διευθυντού της ΟΑΚ, κας Κωνσταντίνας Στεφανάκη, Υπεύθυνης του Εργαστηρίου Αγιογραφίας της ΟΑΚ, καθώς και της Εικαστικού κας Χρύσας Βαθιανάκη, η οποία είχε και την επιμέλεια του Καταλόγου.
Αξίζει δε να σημειωθεί πως η οικογένεια του αειμνήστου Αγιογράφου Μανόλη Μπετεινάκη, παραχώρησε τρεις (3) σημαντικές Εικόνες, για την Έκθεση Αγιογραφίας της ΟΑΚ.
Η Έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό έως τις 15 Δεκεμβρίου 2017. Θα υπάρχει ειδική ξενάγηση για σχολικές ομάδες στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος.
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΑΚ
Οι εργασίες του Συνεδρίου κορυφώθηκαν την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου, με Θεία Λειτουργία στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οδηγήτριας Γωνιάς, με την αβραμιαία φιλοξενία των μοναχών και την επίσκεψη στο Μουσείο της Μονής.
Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε Σεμινάριο Αγιογραφίας Κρητικής και Μακεδονικής Σχολής, στο οποίο δίδαξαν οι καταξιωμένοι Αγιογράφοι Γεώργιος Χειρακάκης και Κωνσταντίνος Ξενόπουλος, στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος. Κατά τη διάρκεια του Σεμιναρίου παρουσιάστηκαν οι βασικές τεχνικές και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο παραπάνω Σχολών.
Η γενικότερη αίσθηση όλων των συμμετεχόντων, καθώς και της ΟΑΚ είναι πως το Πρώτο Παγκρήτιο Συνέδριο αποτελεί μόνο την αρχή για το άνοιγμα ενός δημιουργικού διαλόγου για το μέλλον της Αγιογραφίας.
