Διαβάστε πώς ξεκίνησαν όλα – Ένας θεσμός που κρατά εδώ και 60 χρόνια
Πίσω στο χρόνο πάει η Ειρήνη Ν. Καλαϊτζάκη με ένα δικό της άρθρο, στο οποίο μας αναφέρει πώς ξεκίνησε το Καλυβιανό Καρναβάλι!
Το πρώτο καρναβάλι,όπως μας λέει,διοργάνωσε ο Καλαϊτζάκης Νίκος και περιελάμβανε έναν καρνάβαλο… “τρανό” και ένα γαϊδουράκι συνοδοιπόρο.
Στο ίδιο άρθρο, η κ. Καλαϊτζάκη επισυνάπτει την πρόσκληση της διοργανώτριας επιτροπής του 4ου Καλυβιανού Καρναβαλιού (1958), στο διαφημιστικό φυλλάδιο καθώς και φωτογραφίες της εποχής.
“Αποκράδες ήτανε θαρρώ. Σε τούτο εδώ το τόπο, κοντεύουν 60 χρόνια, που το όνειρο αντάμωσε τη φαντασία και γεννήθηκε καρνάβαλος μέγας. Ετούτος ο καρνάβαλος, ο από Καλυβών, ξεκίνησε ταξίδι μακρύ μέσα στο χρόνο. Δίχως κούραση, δίχως τέλος. Πιστό στο ετήσιο ραντεβού του στη μικρή γωνιά του Αποκόρωνα, τις Καλύβες. Αγκάλιασε τον πρώην Δήμο Αρμένων και τώρα πια όλο τον Αποκόρωνα. Το δικαίωμα στη χαρά αναφαίρετο. Ο «βασιλιάς», πιστός στο ετήσιο ραντεβού του, υποκλίνεται και κόσμος πολύς χειροκροτεί. Είναι ο αυστηρός κριτής. Και δίνει απλόχερα το 10! Πάνω από μισό αιώνα. Θαυμάζει έμπνευση, ανασκαλεύει μνήμες, βαθμολογεί αποτέλεσμα.
Ήταν στη δεκαετία του ’30 τότε που η φαντασία ξύπνησε και οι πρώτες ομάδες μεταμφιεσμένων έκαναν την παρουσία τους έντονη, περιφερόμενοι τις μέρες του Τριωδίου στα στενά σοκάκια των Καλυβών, πειράζοντας τους ντόπιους και δίνοντας ένα τόνο χαράς. Οι μεταμφιέσεις τους, αυτοσχέδιες. Η θεματολογία ανύπαρκτη.
Και τα χρόνια πέρασαν. Το 1954 η ιδέα ωρίμασε και πήρε σάρκα και οστά. Το κίνητρο του δημιουργού (Καλαϊτζάκης Νίκος)… το καρναβάλι της Πάτρας. Εκείνο το μεγάλο και τρανό καρναβάλι για την εποχή, το οποίο μπορεί τότε να έκανε δειλά τα πρώτα του βήματα, είχε όμως κάνει όλους τους Έλληνες να μιλούν γι’ αυτό. Τα υλικά απλά, καθημερινής χρήσης, βαλμένα με πολύ μεράκι σε τάξη, αποτέλεσαν τη μαγιά για να δημιουργηθεί καρνάβαλος τρανός, έτσι δίχως θέμα, δίχως λόγια. Με συνοδοιπόρο ένα μικρό γαϊδουράκι και προπομπό τον «τελετάρχη», ευθυτενής και καμαρωτός, παρέλασε, παρασέρνοντας τον κόσμο σε δυνατό χειροκρότημα. Ήταν ένα μεγάλο βήμα – μια επιβράβευση δίχως προηγούμενο. Και όπως λέει ο σοφός λαός, ήταν να μη γίνει η αρχή.
Ένα απρόσμενο δέμα έλαβε από την Πάτρα το 1955 ο δημιουργός του πρώτου Καλυβιανού Καρναβαλιού. Ήταν ένα κεφάλι…από άρμα. Διαμορφώθηκε κατάλληλα και αυτός ήταν ο 2ος Καρνάβαλος. Και αυτός χωρίς θέμα.
Όμως ο αρχηγός των μεταμφιεσμένων ήταν μόνος. Ανασύνταξε τις δυνάμεις του και επέστρεψε δριμύτερος το 1957 συνοδευόμενος από τη βασίλισσα και δεκαπέντε συνολικά άρματα και πληρώματα. Όλα βγαλμένα από σελίδες παραμυθιού. «Τρεις έφιπποι πρίγκιπες» έτοιμοι να διεκδικήσουν την όμορφη πριγκίπισσα. «Γοργόνες» έτοιμες να πλανέψουν και να πλανευτούν. Η χιονάτη και οι επτά νάνοι, δραπέτες και αυτοί από το μεγάλο βιβλίο των παραμυθιών. Ένας «μαχαραγιάς» με τη μαχαρανή του, ηγεμόνες στο βασίλειο της Αποκριάς. «Η νύφη και ο γαμπρός» συνοδευόμενοι από προξενητάδες και προικολόγους έτσι όπως μόνο στην Κρήτη συμβαίνει. Και στο τέλος της πομπής σκυφτός κουβαλώντας το πιθάρι του και κρατώντας το φανάρι του ένας μεγάλος φιλόσοφος. «Διογένης» το όνομά του. Γιατί ο άνθρωπος ευτυχεί όταν ικανοποιεί τις βασικές του ανάγκες με απλό τρόπο
Την επόμενη χρονιά το παραμύθι συνεχίστηκε. Μόνο που τώρα ντύθηκε με πέπλο ρομαντισμού. «Ανθοδοχεία» γεμάτα λουλούδια στόλισαν τα σοκάκια. Μια «λύρα» σε πλήρη αρμονία με τους «κανταδόρους» γέμισαν την ατμόσφαιρα με νότες καρναβαλιού. Και μια και η κωμόπολη είναι μικρή και το πουγκί της άδειο, άρματα διαφημιστικά σεργιάνισαν, αποτίωντας φόρο τιμής στο βωμό του χρήματος.
Οι μέρες χαράς και κεφιού έρχονται και παρέρχονται και η Ελλάδα μπαίνει σε περιπέτειες. Μα ακόμα και αυτές οι δύσκολες στιγμές, αποτελούν πηγή θεματολογίας του Καρναβαλιού. Ήταν οι μηχανισμοί άμυνας των ανθρώπων προκειμένου να σταθούν στα πόδια τους και λειτούργησαν την κατάλληλη στιγμή άψογα. Κατασκευάστηκαν άρματα τα οποία σατίριζαν με ένα έξυπνο τρόπο το καθεστώς της δικτατορίας και τον περίφημο «αδελφό Στέλιο» όπως τον αποκαλούσαν.
Σχεδόν κάθε χρόνο την παρέλαση άνοιγε η φιλαρμονική του Δήμου Χανίων, γεγονός που δείχνει τη σημασία που έδινε ολόκληρος ο νομός Χανίων αλλά και η πόλη των Χανίων γι’ αυτή την παρέλαση.
Την Καθαρή Δευτέρα λάμβανε μέρος και ένα άλλο πρωτότυπο έθιμο ” η καμήλα”. Μια περίεργη κατασκευή που θύμιζε καμήλα και η οποία είχε για κεφάλι ένα αληθινό κεφάλι όνου, περιφερόταν στο χωριό από ομάδες καρναβαλιστών και τα πειράγματα έδιναν και έπαιρναν.
Τα χρόνια πέρασαν, οι καιροί άλλαξαν και οι στιγμές παραμυθιού παραχώρησαν τη θέση τους σε καρναβάλια εμπορικά. Τα θέματα στην πλειοψηφία τους παρμένα από τα κοινωνικά δρώμενα, τα προβαλλόμενα από την τηλεόραση. «Το χρηματιστήριο», «το κρεβάτι του Σημίτη», «η Ελληνοτουρκική φιλία», «ο Κορκολής», «το ΕΥΡΩ», «οι τρελές αγελάδες», «οι παπαροκάδες», «οι στρατιώτες του Κοσσόβου», «το συνταξιοδοτικό», «τα στρουμφάκια», «Master τρωει-κα», «η ανακύκλωση».
Ας είναι όμως. Το κέφι και το μεράκι ακόμα και στις μέρες μας περισσεύει. Και μέσα από αυτό το πάντρεμα, όπως και αν έχουν τα πράγματα, μέρες ξέγνοιαστες, δίχως λύπη ξεπηδούν.
Όλοι καρναβαλώνουν όπως το έθιμο προστάζει, δίχως αιτία, δίχως λόγο, λίγο πριν την επιστροφή στην καθημερινότητα. Λίγο πριν την ανανέωση του στοιχήματος με το χρόνο θα ζήσουμε στιγμές μοναδικές στο φινάλε.
Και κλείνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα στο Καλυβιανό Καρναβάλι, ας αναφέρουμε την πρόσκληση της διοργανώτριας επιτροπής του 4ου Καλυβιανού Καρναβαλιού (1958), στο διαφημιστικό φυλλάδιο.
Ετούτος ο Καρνάβαλος δεν είναι σαν τους άλλους
Θε να σκορπίσει τη χαρά σε νιους και σε μεγάλους
Έχει μυαλό στη κεφαλή και φλόγα στη μαθιά του
Κι όποιος ή όποια τον θωρεί λύνονται τ’ άστερά του
Έχει τους κανταδόρους του απ’ την παλιάν Αθήνα
Στης Πλάκας τις ανηφοριές με συντροφιά τις κοπελιές
και με ξανθιά ρετσίνα
Λουλούδια ολοζώντανα των Καλυβών καμάρι
Στολίζουν τ’ ανθογυάλι του με ομορφιά και χάρη
Χοχλιδολόγους και χοχλιούς για όσους τους αγαπούνε
Π’ αξίζει να χορτάσουνε μ’ αυτούς όσοι πεινούνε
Την λύρα μας την Κρητικιά που κέφι θα σκορπίσει
Λεβεντονιές, λεβεντονιούς, χορός, γλέντι, μεθύσι
Νάνους πρωτοφανίστικους έχει για συντροφιά του
Κι ο λυπημένος αν τους δει θ’ ανοίξει η καρδιά του
Το γυφταριό, τις γύφτισσες και μασκαράδες άλλους
Κοντούς ψηλούς είτε χοντρούς μικρούς μα και μεγάλους
Θε να σκορπίσει τη χαρά, το γέλιο και το κέφι
Κι αν έχεις λύπη διώξε την για σένα πέρα βρέχει
Γλέντισε σήμερα καλά, τις στενοχώριες σβήσε
Χάρου δυο ώρες ξένοιαστος κι ύστερα πάλι… ζήσε!!!
Και μη μας κρίνεις αυστηρώς αν δεν χαρείς μαζί μας
Είναι η Κωμόπολης μικρή και… άδειο το πουγγί μας.
Μανόλης Ραυτόπουλος”