Οι Μάγια, ένας πολιτισμός που μεσουρανούσε στην Κεντρική Αμερική για σχεδόν δύο χιλιετίες, ήταν ειδικευμένοι αγρότες, φημισμένοι για την ανάπτυξη άκρως τεχνικών συστημάτων άρδευσης, διαχείρισης του τροπικού κλίματος και παραγωγής πρωτεϊνούχων καλλιεργειών για να τροφοδοτήσουν τους πυκνούς αστικούς πληθυσμούς τους.
Αλλά δεν παρήγαγαν μόνο φασόλια και αραβόσιτο. Μια νέα χημική ανάλυση των οστών των ζώων που βρέθηκαν σε μια πόλη 3.000 ετών στη σύγχρονη Γουατεμάλα, παρέχει την παλαιότερη εικόνα για το πώς ο Μεσοαμερικανικός πολιτισμός -ο οποίος εκτεινόταν σε όλο το Μεξικό, τη Γουατεμάλα και το Μπελίζ και κορυφώθηκε μεταξύ 250 και 900 μ.Χ.– εξέτρεφε και εμπορευόταν σκύλους, ενώ χρησιμοποιούσε μερικούς ακόμα και για τελετουργικούς σκοπούς.
Η ανάλυση δείχνει ότι οι Μάγια στην πόλη Ceibal κρατούσαν αιχμάλωτες άγριες γάτες και όχι μόνο έτρωγαν σκύλους, αλλά τους μετέφεραν σε μεγάλες αποστάσεις από το 400 π.Χ.
«Με την αρχαία Ρώμη, την Μεσοποταμία και την Κίνα, γνωρίζουμε ότι για να οικοδομήσουν τους μεγάλους πολιτισμούς τους, μετακινούσαν ζώα συνεχώς και ότι αυτά ήταν μέρος του οικονομικού τους συστήματος», δηλώνει στο CNNi η Ashley Sharpe, επικεφαλής της έρευνας, αρχαιολόγος στο Τροπικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Smithsonian.
«Αυτό που επιχείρησα, ήταν να δω πώς οι Μάγια χρησιμοποιούσαν τους σκύλους και αν αυτός έμοιαζε με τον τρόπο που άλλοι μεγάλοι πολιτισμοί μεταχειρίζονταν τα ζώα», συνεχίζει.
Ανάλυση των οστών
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, ανέλυσε τα οστά ορισμένων ειδών που βρέθηκαν στο Ceibal, συμπεριλαμβανομένων των ελαφιών, των βοοειδών, των γαλοπούλων, των άγριων γατών και των σκύλων. Υψηλά επίπεδα ισοτόπων άνθρακα και αζώτου βρέθηκαν στο κολλαγόνο των οστών των σκύλων, των γαλοπούλων και μιας από τις άγριες γάτες, υποδηλώνοντας ότι έτρωγαν κυρίως αραβόσιτο, κάτι που σημαίνει ότι εκτράφηκαν από ανθρώπους.
Σχεδόν όλοι οι σκύλοι στο Ceibal βρέθηκε ότι είχαν πεθάνει όταν ήταν ενός έτους. Αυτή είναι η τυπική ηλικία σφαγής για τα περισσότερα ζώα και συνάδει με προηγούμενη έρευνα που υποδήλωνε ότι οι Μάγια έτρωγαν σκύλους. Δείχνει ακόμα ένα εξελιγμένο σύστημα διαχείρισης κρέατος.
Οι ράτσες των σκύλων
Τα οστά των σκύλων δείχνουν επίσης ότι υπήρχαν διαφορετικές ράτσες και παρόλο που η Sharpe λέει ότι το επόμενο βήμα θα είναι η ανάλυση DNA για να προσδιοριστεί πώς έμοιαζαν αυτά, η πρόσφατη έρευνα επιβεβαιώνει ότι οι σκύλοι χρησιμοποιούνταν για διαφορετικούς σκοπούς. Μερικοί καταναλώθηκαν, ενώ άλλοι χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίδια ζώα ή για κυνήγι.
Η Elizabeth Graham, καθηγήτρια Μεσοαμερικανικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, θεωρεί ότι η πιο σπουδαία ανακάλυψη αυτής της μελέτης είναι η εξής: «ότι υπήρχαν δύο είδη σκύλων, τα κατοικίδια και αυτά για το κυνήγι που είχαν τρίχωμα και οι σκύλοι που τρέφονταν με αραβόσιτο, οι οποίοι ήταν χωρίς τρίχωμα και εκτρέφονταν με σκοπό να καταναλωθούν», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Τα τελετουργικά των Μάγια
Σύμφωνα με τη Sharpe, η μελέτη δείχνει ότι υπήρχε και ένας τρίτος σκοπός που ήταν τελετουργικός. Δύο από τους σκύλους που εξετάστηκαν βρέθηκε ότι είχαν εισαχθεί από τη Γουατεμάλα, περίπου 100 μίλια μακριά. Σε αντίθεση με τους τοπικούς σκύλους, η Sharpe λέει ότι ήταν σχετικά μεγάλοι όταν πέθαναν, καθώς τα δόντια τους ήταν φθαρμένα και τα οστά τους είχαν λιώσει. Η ταφή τους έγινε στον τελετουργικό πυρήνα της πόλης, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να ήταν μέρος των τελετουργικών των Μάγια.
Το ίδιο ισχύει και για τα οστά μιας άγριας γάτας, πιθανότατα ενός τζάγκουαρ, που βρέθηκε στο Ceibal. «Ήταν πλήρως ανεπτυγμένο και από τα ισότοπα μοιάζει να έτρωγε καλαμπόκι όλη του τη ζωή», δηλώνει η Sharpe. Δεδομένου ότι οι περισσότερες άγριες γάτες δεν τρώνε καλαμπόκι, είναι πιθανό να είχαν εκτραφεί από ανθρώπους και συνεπώς να κρατούνταν σε αιχμαλωσία, λέει. Αυτή η αξιολόγηση συνδέεται με την τέχνη των Μάγια, η οποία συχνά απεικονίζει βασιλιάδες που κρατούν τζάγκουαρ ή γαϊδουράκια.
Η Graham συμφωνεί ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Μάγια χρησιμοποιούσαν τζάγκουαρ για τελετουργικούς σκοπούς, αλλά διατηρεί επιφυλάξεις ότι συνέβαινε το ίδιο και με τους σκύλους. Υπάρχουν λιγοστά αρχεία με σκύλους σε τελετουργίες, πέρα από τις γιορτές, λέει.
Η πρώτη σκέψη της Graham ήταν ότι οι σκύλοι είχαν μεταφερθεί στο Ceibal από μακριά για εκτροφή –γιατί ήθελαν «καλούς» σκύλους για να τους παχύνουν-, όπως λέει, προσθέτοντας ότι ο τόπος ταφής μπορεί να είναι συμπτωματικός.
«Οι μονάρχες φορούσαν όλοι δέρματα από τζάγκουαρ, υπήρχαν δέρματα από τζάγκουαρ στους θρόνους, αλλά δεν νομίζω ότι χρησιμοποιούσε κανείς δέρματα σκύλων», καταλήγει η ίδια.