Με μια πρώτη ματιά, δεν βλέπει κανείς παρά μια ομάδα χιμπαντζήδες να βγαίνουν από κάποιον κλειστό χώρο σε έναν ανοιχτό, κατόπιν να απολαμβάνουν τον ήλιο πάνω από τα κεφάλια τους και το γρασίδι κάτω από τα πόδια τους. Χρειάζεται να γνωρίζει κανείς την ιστορία τους για να νιώσει τη χαρά τους που είναι επιτέλους ελεύθεροι έπειτα από 30 χρόνια αιχμαλωσίας και χρόνια ολόκληρα υποβολής σε πειράματα που δεν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηρισθούν βασανιστήρια.

Οι χιμπαντζήδες που βλέπετε, και πολλοί ακόμα που δεν βλέπετε – συνολικά 38 – την περασμένη εβδομάδα ένιωσαν για πρώτη φορά τη ζέστη του ήλιου και ανέπνευσαν για πρώτη φορά τον καθαρό αέρα. Μερικοί γεννήθηκαν σε καθεστώς αιχμαλωσίας. Οι περισσότεροι απήχθησαν, μωρά ακόμα, από ζούγκλες της Αφρικής και μεταφέρθηκαν αεροπορικώς στην Ευρώπη• οι μητέρες τους, που συνήθως βρίσκονται κοντά στα μωρά τους για έξι χρόνια, σφαγιάστηκαν.

Οι χιμπαντζήδες κλείστηκαν μέσα στα κλουβιά εργαστηρίων στην Αυστρία. Η εταιρεία που τους αγόρασε φιλοδοξούσε να βρει ένα εμβόλιο για το AIDS. Τα πειράματα κράτησαν χρόνια, πολλοί από τους χιμπαντζήδες μολύνθηκαν για πειραματικούς λόγους με τον ιό του AIDS ή και της ηπατίτιδας, η καθημερινότητά τους είχε αποκλειστικά ενέσεις, μηχανήματα, τεστ και καλώδια. Χωρίς κανένα ερέθισμα και καμία ελπίδα διαφυγής, αρκετοί οδηγήθηκαν στα όρια της τρέλας, κάποιοι τα ξεπέρασαν. Κανένας χιμπαντζής δεν εμφάνισε συμπτώματα του AIDS, το πρόγραμμα αποδείχθηκε άχρηστο, δεν επέτυχε τίποτα. Το 1997, οι δοκιμές τερματίστηκαν. Μια αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία αγόρασε τα αυστριακά εργαστήρια και τερμάτισε το πρόγραμμα.

Τα αφεντικά της θεώρησαν πως είχαν ηθική υποχρέωση να βελτιώσουν τη ζωή των χιμπαντζήδων, που μπορεί να ζήσουν ακόμα και 60 χρόνια. Τα ζώα μεταφέρθηκαν σε ένα κλειστό καταφύγιο, σε ένα πάρκο σαφάρι, όμως το 2004 το πάρκο χρεοκόπησε, η κατασκευή ενός υπαίθριου καταφυγίου σταμάτησε και οι χιμπαντζήδες περιορίστηκαν ξανά στα κλουβιά.

Αυτά μέχρι την περασμένη εβδομάδα. Οι πολυετείς προσπάθειες ενός αυστριακού λάτρη της φύσης και όλων των πλασμάτων της, του 59χρονου Μίκαελ Αουφχάουζερ, απέδωσαν επιτέλους καρπούς και οι χιμπαντζήδες αφέθηκαν ελεύθεροι σε ένα ολοκαίνουργιο φυσικό καταφύγιο, για το οποίο δαπανήθηκαν 3,5 εκατ. ευρώ, που ιδρύθηκε στη θέση ενός παλιού πάρκου σαφάρι έξω από τη Βιέννη.

Οι κάμερες ήταν εκεί. Το βιντεάκι που ακολουθεί δείχνει δύο ενήλικους χιμπαντζήδες να κοιτούν τον έξω κόσμο έκθαμβοι. Ενας κάνει μερικά βήματα προς την ελευθερία• γυρίζει πίσω, αγκαλιάζει έναν άλλον, βγάζει μια κραυγή απόλυτου ενθουσιασμού. Τα ζώα μοιάζουν σχεδόν να γελάνε.

«Δεν κλαίω, ιδρώνω μέσα από τα μάτια!», χαριτολόγησε με νόημα ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες του Ιντερνετ που είδαν αυτές τις εικόνες.

«Ποιος ξέρει τι τραύματα κουβαλάνε», αναρωτήθηκε ο Μίκαελ Αουφχάουζερ. «Ηδη δύο χιμπαντζήδες πέθαναν πριν ολοκληρωθεί το καταφύγιο, όμως τουλάχιστον όσοι έχουν απομείνει θα έχουν για όσο ζήσουν μια ποιότητα ζωής αδιανόητη για την εποχή που ήταν φυλακισμένοι στο εργαστήριο».