Εννιά από τις δέκα χώρες του κόσμου με τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών βρίσκονται στην Ευρώπη. Οι φοβίες και η κατάθλιψη είναι οι συνηθέστερες διαταραχές στη Γηραιά Ήπειρο, ενώ η ψυχική νόσος αποτελεί το 20% του φορτίου ασθενειών και επηρεάζει έναν στους τέσσερις ανθρώπους κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Τα παραπάνω επισημαίνονται με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας (10 Οκτωβρίου) από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), 450 εκατομμύρια άνθρωποι, παγκοσμίως, πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Κατά τον ΠΟΥ η υγεία ορίζεται ως «η κατάσταση της πλήρους φυσικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας» και όχι απλά η έλλειψη νόσου. Η ψυχική υγεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας, είναι κάτι παραπάνω από έλλειψη ψυχικής διαταραχής, καθορίζεται από κοινωνικούς, βιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και απαιτείται οικονομική στήριξη ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες σε στρατηγικές προαγωγής της ψυχικής υγείας.

Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας είναι «Επενδύοντας στην ψυχική υγεία». Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο χάσμα στην θεραπεία των ψυχικών και νευρολογικών νοσημάτων όπως και των διαταραχών που προκύπτουν από την χρήση ουσιών στις φτωχιές σε πόρους χώρες. Η πλειονότητα των χωρών με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα δαπανούν λιγότερο από το 2% του προϋπολογισμού για την ψυχική υγεία.

Ποιοι είναι όμως οι καθοριστικοί παράγοντες για την ψυχική υγεία;
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ είναι κοινωνικοί, ψυχολογικοί και βιολογικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν δραματικά το επίπεδο της ψυχικής υγείας του ατόμου σε κάθε ηλικία.

Για παράδειγμα η μακροχρόνια κοινωνικοοικονομική πίεση αναγνωρίζεται ως παράγοντας κινδύνου της ατομικής και κοινωνικής ψυχικής υγείας. Υπάρχει επομένως συσχέτιση της ψυχικής υγείας με τους δείκτες της φτώχειας συμπεριλαμβανομένου και του χαμηλού επιπέδου μόρφωσης. Το χαμηλό επίπεδο ψυχικής υγείας σχετίζεται επίσης με τις ραγδαίες κοινωνικές μεταβολές, τις στρεσογόνες συνθήκες εργασίας, τον διαχωρισμό των φύλων, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής, τη βία και τη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η προαγωγή της ψυχικής υγείας εξαρτάται κατά το μεγαλύτερο μέρος από τις πολυτομεακές στρατηγικές. Αυτές περιλαμβάνουν εξειδικευμένους τρόπους προαγωγής όπως:

• Παρεμβάσεις από την πρώιμη παιδική ηλικία (από την κυοφορία)
• Υποστήριξη της παιδικής ηλικίας με προγράμματα ανάπτυξης δεξιοτήτων
• Κοινωνικοοικονομική ενίσχυση των γυναικών
• Κοινωνική υποστήριξη των ηλικιωμένων
• Προγράμματα για τους ευπαθείς πληθυσμούς (μειονότητες, μετανάστες κλπ)
• Στα σχολεία ανάπτυξη προγραμμάτων που προάγουν την ψυχική υγεία
• Παρεμβάσεις προστασίας της ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας
• Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης (π.χ. κατοικία)
• Προγράμματα πρόληψης της βίας
• Αναπτυξιακά προγράμματα σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών

Εκείνο τελικά που απαιτείται για να γίνουν όλα αυτά είναι να αυξηθούν οι δαπάνες για την ψυχική υγεία όπως και η ανάπτυξη των δομών και των υπηρεσιών παροχής ψυχικής υγείας, ώστε να έχουν ένα πιο ανθρώπινο πρόσωπο και να είναι πιο αποτελεσματικές.