Η παχυσαρκία αποτελεί ένα είδος διαταραχής πρόσληψης τροφής και παρατηρείται πιο συχνά στις σύγχρονες Δυτικές κοινωνίες, όπου το άτομο μπορεί να καταφύγει ευκολότερα σε fast food και σε χώρους που υπάρχει ευκολότερη πρόσβαση σε τροφές πλούσιες σε λιπαρά και θερμίδες.
Η παχυσαρκία προκύπτει ως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γεννετικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων. Η σχέση που δημιουργεί ο κάθε άνθρωπος με το φαγητό είναι μοναδική, διαφορετική και ιδιαίτερη για τον καθένα. Η πρόσληψη τροφής, δεν έχει μόνο βιολογική αλλά και συναισθηματική αξία για το άτομο, αφού πολλές φορές καταφεύγει σε αυτό χρησιμοποιώντας το ως μέσο εκτόνωσης και διαφυγής από την πραγματικότητα.
Δεν είναι σπάνιες οι φορές που αναφέρεται προσφυγή στο φαγητό σε περιόδους, άγχους, θλίψης, μοναξιάς, απογοήτευσης, εκνευρισμού, αίσθησης \’\’κενο\’\’. Άλλες φορές προσπαθεί να καλύψει το συναισθηματικό \’\’κενό\’\’ που δε γεμίζει- με το φαγητό και άλλες το χρησιμοποιεί ως μέσο για να κρύψει την αλήθεια του.
Σε κάποιες περιπτώσεις το αυξημένο σωματικό βάρος λειτουργεί ως εμπόδιο στη λειτουργικότητα του ατόμου σε διαπροσωπικό, επαγγελματικό, κοινωνικό επίπεδο. Αιτία και ταυτόχρονα συνέπεια είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητική αυτοεικόνα που αναπτύσσει για τον εαυτό του.
Έτσι η τροφή γίνεται το καταφύγιό του, ένας δικός του τρόπος, έστω και δυσλειτουργικός, διαχείρισης των συναισθηματικών του δυσκολιών. Η συμπεριφορά που υιοθετεί είναι αυτή της προσωρινής απόσυρσης και φυγής από την πραγματικότητα προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να ανταπεξέλθει στη συνθήκη που προκύπτει κάθε φορά.
Με τη πάροδο του χρόνου όμως, η συμπεριφορά αυτή εγκαθιδρύεται, γίνεται μαθημένη και οικεία για το άτομο, δημιουργείται μια σχέση εξάρτησης από το φαγητό, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου που περιλαμβάνει τύψεις, ματαίωση, μελαγχολία και θυμό προς τον εαυτό.
Το άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί το φαγητό τόσο ως μέσο αυτοτιμωρίας όσο και ως μέσο αυτοπροστασίας, χρησιμοποιώντας το αυξημένο βάρος του ως δικαιολογία, προκειμένου να μην προβεί σε αλλαγές που θα έχουν ως αποτέλεσμα τον επαναπροσδιορισμό της ζωής του.
Στόχος μέσω της ψυχολογικής στήριξης του παχύσαρκου ατόμου είναι να αποκτήσει έλεγχο και αυτοέλεγχο των αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων , ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης του και ενθάρρυνση για τις όποιες αλλαγές θα προκύψουν στη ζωή του.
Η στήριξη του περιβάλλοντος όπως και ένα δίκτυο επαγγελματιών που αποτελείται από διαιτολόγο, ψυχολόγο, γιατρό είναι προυποθέσεις για να μείνει, το άτομο, σταθερό στο νέο του ξεκίνημα.
Ελευθερία Πολυζώη
Ψυχολόγος- Κοινωνιολόγος