Στοιχεία της τελικής φάσης της μελέτης παρουσιάστηκαν την Τρίτη κατά τη διάρκεια του Forum για την Ελονοσία, που διεξάγεται στο Σιάτλ, από το Ίδρυμα «Bill & Melinda Gates».
Το εμβόλιο που αναπτύσσεται για λογαριασμό της φαρμακευτικής εταιρείας GlaxoSmithKline, προστάτευσε από την κλινική και σοβαρή ελονοσία, παιδιά (ηλικίας πέντε έως 17 μηνών) στην αφρικανική ήπειρο, όπου η νόσος γίνεται αιτία θανάτου χιλιάδων παιδιών κάθε χρόνο.
Τα αποτελέσματα για τα βρέφη, ηλικίας έξι έως 12 εβδομάδων, αναμένεται να ανακοινωθούν προσεχώς, και αν όλα εξελιχθούν ομαλά, η GlaxoSmithKline ελπίζει να διαθέσει το εμβόλιο στην αγορά το 2015.
Το εμβόλιο
Η ελονοσία προκαλείται από ένα παράσιτο που υπάρχει στο σάλιο των κουνουπιών. Το RTS,S έχει σχεδιαστεί να δρα όταν το παράσιτο εισαχθεί στην αιματική κυκλοφορία του ανθρώπου, μετά το τσίμπημα του κουνουπιού. Προκαλεί ανοσοποιητική αντίδραση και εμποδίζει το παράσιτο να ωριμάσει και να πολλαπλασιαστεί εντός του ήπατος.
Χωρίς ανοσοποιητική αντίδραση, το παράσιτο εισχωρεί στην αιματική κυκλοφορία και μολύνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια, προκαλώντας πυρετό, σωματικά άλγη και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και θάνατο.
Ο Τζόε Κοεν που συμμετείχε στον σχεδιασμό του εμβολίου εξηγεί ότι τα στοιχεία συμφωνούν με παλαιότερες έρευνες που είχαν καταλήξει σε ποσοστό αποτελεσματικότητας 50%. Στις παρενέργειες του εμβολίου περιλαμβάνεται ο πυρετός, το οίδημα στο σημείο διενέργειας του εμβολιασμού και αναφέρθηκαν εξίσου από την ομάδα των παιδιών που έλαβε το RTS,S αλλά και την ομάδα ελέγχου, στην οποία χορηγήθηκε άλλο εμβόλιο.
Ο Άντριου Γουίττι, διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής φαρμακοβιομηχανίας που συνεργάζεται με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό PATH Malaria Vaccine Initiative (MVI) σχολίασε ότι «τα στοιχεία μας κάνουν να πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στο πρώτο εμβόλιο κατά της ελονοσίας». Σπεύδει ωστόσο να διευκρινίσει ότι το εμβόλιο RTS,S ή Mosquirix δεν είναι τρόπος άμεσης εξάλειψης της ελονοσίας.
«Ελπίζαμε να μπορέσουμε να την εξαλείψουμε (την ελονοσία), αλλά πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να συντελέσουμε στον έλεγχο της», επισημαίνει ο Δρ Τσιρι Αγκμπεναϊέγκα, επικεφαλής ερευνητής των δοκιμών που έγιναν στην Γκάνα.
Η ελονοσία είναι επιδημική σε περίπου 100 χώρες και έγινε αιτία θανάτου περίπου 781.000 ατόμων το 2009, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στα μέτρα ελέγχου της ασθένειας περιλαμβάνονται οι ψεκασμοί και φαρμακευτικά κοκτέιλ, αλλά ο στόχος των επιστημόνων είναι ένα εμβόλιο που θα μειώσεις τις νέες λοιμώξεις.
Όπως αναφέρει το επιστημονικό έντυπο New England Journal of Medicine, όπου παρουσιάζεται αναλυτικά η μελέτη, είναι η πρώτη έρευνα σταδίου ΙΙΙ (τελική φάση) που έγινε ταυτόχρονα σε 11 σημεία, σε επτά πόλεις της υποσαχάριας Αφρικής.
Η μελέτη βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, αλλά οι επιστήμονες έχουν ήδη αναλύσει δεδομένα που αφορούν σε 6.000 παιδιά, και τα οποία δείχνουν ότι μετά από 12μηνη παρακολούθηση, οι τρεις δόσεις του RTS,S έχουν μειώσει τον κίνδυνο λοίμωξης από κλινική και σοβαρή ελονοσία κατά 56% και 47%, αντίστοιχα.
«Είμαστε χαρούμενοι με τα αποτελέσματα. Δεν είχαμε φτάσει ποτέ τόσο κοντά με ένα εμβόλιο κατά της ελονοσίας», δήλωσε στο περιθώριο των εργασιών του Forum ο Κριστιάν Λουκ, διευθυντής του PATH MVI.
Η χρήση ειδικών κουνουπιέρων (εμποτισμένων με εντομοκτόνα) στην έρευνα, από το 57% των συμμετεχόντων στο κλινικό δείγμα, συντέλεσε στην σημαντική προστασία των παιδιών, συνδυαστικά με το εμβόλιο.
Το κόστος θεραπείας
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εμβολιασμός των βρεφών στην Αφρική με το RTS,S απαιτεί συντονισμένες ενέργειες με διεθνή χρηματοδότηση, όπως το Ίδρυμα «Bill & Melinda Gates» που ήδη έχει συνδράμει οικονομικά τις έρευνες για την ελονοσία.
Ο κ.Γουίττι αρνήθηκε να σχολιάσει αν οι τρεις δόσεις του εμβολίου θα κοστίζουν κάτω από 10 δολάρια, αλλά σημείωσε ότι το RTS,S θα τιμολογηθεί όσο χαμηλότερα γίνεται. Η GlaxoSmithKline έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα χρεώνει μόνο το κόστος παραγωγής συν ένα 5%, το οποίο θα επανεπενδυθεί στην έρευνα για τις τροπικές ασθένειες.
Οι αντιδράσεις
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων προκάλεσε ποίκιλες αντιδράσεις για τις δυνατότητες του νέου εμβολίου, αν και όλοι έσπευσαν να συμφωνήσουν ότι πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη που θα σώσει εκατοντάδες ζωές. Συνήθως, οι επιστήμονες αναμένουν ποσοστό επιτυχίας άνω του 80% για να χαρακτηρίσουν επιτυχημένο ένα εμβόλιο.
«Απέχουμε αρκετά από το ποσοστό αυτό, αλλά σε κάθε περίπτωση έχει γίνει ένα σημαντικό βήμα προόδου», σχολιάζει ο Πήτερ Αγκρ, διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για την Ελονοσίας «John Hopkins» και κάτοχος Βραβείου Νόμπελ.