Yπάρχουν δύο κατηγορίες προβιοτικών μικροοργανισμών, το γένος Bifidobacterium και το γένος Lactobacillus, τα οποία έχουν πολλά υποείδη.
Εκτός από τα προβιοτικά συμπληρώματα υπάρχουν και τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά. Κυριότερα προβιοτικά τρόφιμα αποτελούν τα προβιοτικά γιαούρτια και άλλα προβιοτικά γαλακτοκομικά προϊόντα που υπάρχουν στο εμπόριο, όπως ρευστά όξινα γάλατα με ή χωρίς φρούτα και, πρόσφατα, τυριά και παγωτά.
Τα προβιοτικά ασκούν ωφέλιμη δράση στον οργανισμό, αφού χρησιμοποιούνται σε χρόνια προβλήματα του πεπτικού συστήματος (κολίτιδα, δυσκοιλιότητα, κτλ). Η θεραπεία με προβιοτικά μπορεί, ακόμα, να βοηθήσει όσους πάσχουν από τη νόσο του Crohn και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Μερικές μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα προβιοτικά βοηθούν στη διατήρηση της ύφεσης της ελκώδους κολίτιδας και την πρόληψη της υποτροπής της νόσου του Crohn.
Στις περιπτώσεις που διαταράσσεται η εντερική χλωρίδα, μια διατροφή πλούσια σε προβιοτικά ρυθμίζει την καλή λειτουργία του εντέρου, βοηθώντας όσους ταλαιπωρούνται από διάρροιες. Η λήψη προβιοτικών υποστηρίζεται πως συμβάλλει στην αποφυγή ιογενών διαρροιών, καθώς, και διαρροιών που προκαλούνται από τη χορήγηση αντιβιοτικών. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο Lactobacillus GG μπορεί να συντομεύσει τη διάρκεια της μολυσματικής διάρροιας σε βρέφη και παιδιά.
Το ελικοβακτήριο του πυλωρού μπορεί να προκαλέσει γαστρίτιδα, γαστρικά έλκη και, στη χειρότερη περίπτωση, καρκίνο στον άνθρωπο, ενώ το κολοβακτηρίδιο Εscherichia coli και η σαλμονέλα Τyphimurium είναι σημαντικές αιτίες μολυσματικής διάρροιας. Σε έρευνα που έχει γίνει, συγκεκριμένα στελέχη Lactobacillus μείωσαν τον αριθμό των ελικοβακτηρίων του πυλωρού και των στελεχών της σαλμονέλας Typhimurium.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται αρκετός λόγος για την πιθανή προστατευτική δράση των προβιοτικών έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά και καρκίνων άλλων οργάνων όπως π.χ. του μαστού. Για τον καρκίνου του παχέος εντέρου πιστεύεται ότι ευθύνονται άνω των δέκα προκαρκινικές ουσίες που προέρχονται από τη δραστηριότητα της εντερικής χλωρίδας. Οι ουσίες αυτές αδρανοποιούνται με το άπεπτο φυτικό υπόλειμμα το οποίο διασπώμενο στο παχύ έντερο, αυξάνει τον όγκο των κοπράνων και επιταχύνει την απομάκρυνση των προκαρκινογόνων ουσιών με τα κόπρανα. Πιστεύεται ακόμη ότι τα προβιοτικά τροποποιούν τα ένζυμα που μετέχουν στη διαδικασία της καρκινογένεσης.
H ισορροπία της χλωρίδας του κόλπου, ο οποίος είναι πλούσιος σε μικροοργανισμούς, διαταράσσεται όταν η γυναίκα παίρνει αντιβίωση, με αποτέλεσμα πολλές γυναίκες να παθαίνουν κολπικές λοιμώξεις. Η αποκατάσταση της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου με τη λήψη προβιοτικών (π.χ. γαλακτοβάκιλλοι) σε μορφή υπόθετου, αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία της κολπίτιδας. Πολλές γυναίκες τρώνε γιαούρτι, αποφεύγοντας έτσι τα υπόθετα, με σκοπό να επαναφέρουν την ισορροπία του κόλπου. Οι γαλακτοβάκιλλοι που περιέχονται στα προβιοτικά έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά και μηχανισμούς δράσης με τους γαλακτοβάκιλλους του κόλπου. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη στην Αμερική, οι υγιείς γυναίκες έχουν 1 με 6 διαφορετικά βακτήρια στον κόλπο τους. Οι γαλακτοβάκιλλοι αποτελούν το 83% του συνόλου αυτών των μικροβίων.
Ένα ρόφημα πλούσιο σε προβιοτικά μπορεί να βοηθήσει όσους πάσχουν από εποχικές αλλεργίες να γλιτώσουν από τα ενοχλητικά συμπτώματα. Έρευνα έδειξε πως όσοι από τους συμμετέχοντες έπιναν το ρόφημα αυτό για διάστημα 5 μηνών εμφάνισαν στο αίμα τους χαμηλότερες συγκεντρώσεις του αντισώματος που ευθύνεται για την ανάπτυξη αλλεργικών συμπτωμάτων. Επιπλέον, διαπίστωσαν ότι η ομάδα μελέτης είχε υψηλά επίπεδα του αντισώματος lgG που προστατεύει από τις αλλεργικές αντιδράσεις.
Σε όλους όσοι παρουσιάζουν προβλήματα από υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στον οργανισμό τους μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα στελέχη λακτοβακίλων είναι σε θέση να συμβάλλουν στη μείωση αυτής.
Μια άλλη χρησιμότητα που έχουν τα προβιοτικά είναι σαν πρόληψη ενάντια σε τροφικές δηλητηριάσεις όταν ταξιδεύουμε σε ¨ύποπτες περιοχές¨, όπως οι χώρες του λεγόμενου τρίτου κόσμου.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι τα προβιοτικά έχουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της καλής υγείας του οργανισμού και η καθημερινή κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν αυτά τα συστατικά είναι ευεργετική για την υγεία.
Ρέντζιου Ελευθερία
Κλινικός Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Μ.Μed.Sci.