30 Οκτωβρίου, 2011 | 15:16

Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι η θαλάσσια ρύπανση από τα πλαστικά είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα -μαζί με την αλλαγή του κλίματος- που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Το πρόβλημα δεν είναι το ίδιο το πλαστικό, αφού ακόμη και εκείνοι που στηλιτεύουν τις επιπτώσεις της ρύπανσης των πλαστικών αναγνωρίζουν ότι ως υλικά βοηθούν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, για παράδειγμα με τη συμβολή τους στη μείωση του βάρους -και έτσι της κατανάλωσης καυσίμων- των οχημάτων ή με τη συμβολή τους στη μόνωση των κτιρίων. Το πρόβλημα είναι η ποσότητα των πλαστικών που απορρίπτεται ανεξέλεγκτα.

Χαμηλού κόστους, ελαφρύ και ανθεκτικό, το πλαστικό εμφανίστηκε στη παγκόσμια σκηνή στη δεκαετία του \’50. Η αρχική ετήσια παραγωγή των 1,5 εκατομμυρίων τόνων εκτοξεύτηκε σε περίπου 250 εκατομμύρια τόνους σήμερα, σύμφωνα με την εμπορική ένωση PlasticsEurope. Το μισό από το πλαστικό που παράγεται χρησιμοποιείται μόνο μια φορά πριν απορριφθεί και σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται οι συσκευασίες, τα μπουκάλια των σαμπουάν, τα μίας χρήσης ξυράφια και τα δοχεία των γιαουρτιών.

Στη βόρεια Αμερική και τη δυτική Ευρώπη, κάθε μεμονωμένο άτομο χρησιμοποιεί περίπου 100 κιλά πλαστικού κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός προβλέπεται να ανέλθει σε 140 κιλά μέχρι το 2015. Στις ταχέως αναπτυσσόμενες ασιατικές χώρες, ο τρέχων μέσος όρος των περίπου 20 κιλών σχεδόν θα διπλασιαστεί, σε 36 κιλά, μέχρι το 2015, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών. Αν και κάποια ποσότητα των πλαστικών ανακυκλώνεται, μια σημαντική ποσότητα καταλήγει στη θάλασσα, είτε μέσω των ποταμών και των αγωγών λυμάτων, είτε με την απόρριψη στις παραλίες και από τα σκάφη. Οι ακριβείς αριθμοί είναι δύσκολο να υπολογιστούν, αλλά μερικοί ερευνητές εκτιμούν ότι 4,7 εκατ. τόνοι καταλήγουν στη θάλασσα κάθε χρόνο, σύμφωνα με την οργάνωση Plastic Oceans, που έχει στρατολογήσει μεγάλο αριθμό επιστημόνων για να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ για το ζήτημα.

Προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος
Όπως επισημαίνεται σε άρθρο της Ημερησίας, το σημαντικότερο είναι ότι αυτό το υλικό δεν βιοδιασπάται όπως τα απόβλητα των τροφίμων, το ξύλο και το χαρτί. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι διατηρείται επί δεκαετίες, αν όχι για αιώνες και αυτό αφορά τους περισσότερους τύπους πλαστικών που απορρίπτονται. Αυτός σημαίνει ότι, ουσιαστικά, ολόκληρη η ποσότητα των πλαστικών υλικών που έχει καταλήξει στη θάλασσα βρίσκεται ακόμα εκεί. «Οταν ένα πλαστικό τελάρο ή ένα μπουκάλι επιπλέει στον ωκεανό, δεν βιοδιασπάται. Σπάζει μόνο σε μικρότερα και μικρότερα κομμάτια που είναι ακόμα πλαστικά», λέει ο Πίτερ Κέρσαβ από το βρετανικό κέντρο ναυτιλιακών επιστημών Cefas, το οποίο λειτουργεί συμβουλευτικά προς τα Ηνωμένα Εθνη σε ζητήματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Μερικά από τα πλαστικά απορρίμματα βυθίζονται στο ωκεανό. Μερικά καταλήγουν ξανά στη στεριά, μερικές φορές σε μακρινές και άλλοτε πεντακάθαρες περιοχές του πλανήτη. Αλλά τα περισσότερα σταδιακά παρασύρονται από τα ωκεάνια ρεύματα στον Ειρηνικό, τον Ατλαντικό και τον Ινδικό ωκεανό. Μη φανταστείτε ότι πρόκειται για απέραντα, απτά επιπλέοντα «νησιά» απορριμμάτων στα οποία μπορείτε να περπατήσετε. Συνήθως, αυτή η πλαστική «σούπα» αποτελείται από μικροσκοπικά τεμάχια, μερικά στο μέγεθος ενός νυχιού, κάποια πολύ μικρότερα, που επιπλέουν στην επιφάνεια ή κάτω από αυτή σε χιλιάδες χιλιόμετρα.

Ανησυχίες για κατάληξη στην τροφική αλυσίδα

Τα πλαστικά απορρίμματα που καταλήγουν στη θάλασσα δεν μπορούν να εντοπιστούν μέσω των δορυφόρων, γεγονός που δυσκολεύει τους επιστήμονες να καταμετρήσουν ή να παρακολουθήσουν το πρόβλημα. Εντούτοις, είναι σαφώς ορατά. «Μοιάζουν με μια ομοειδή κοντόχοντρη σκόνη, που αιωρείται στο νερό. Μπορείτε να δείτε την αλλαγή στη σύσταση του νερού», λέει η κ. Πόρτερ, επιστήμονας στο πανεπιστήμιο του ST Andrews στη Σκοτία. Αν και αυτά τα μικροσκοπικά τεμάχια δεν παγιδεύουν ή δεν πνίγουν τα ζώα οι πλαστικές σακούλες ή τα εγκαταλειμμένα δίχτυα, προκαλούν όλο και περισσότερο την επιστημονική ανησυχία.

Τα μικροπλαστικά καταπίνονται εύκολα και μερικοί επιστήμονες ανησυχούν ότι αυτοί οι μολυσματικοί παράγοντες θα μπορούσαν να καταλήξουν στην τροφική αλυσίδα, επισημαίνει το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), σε μια έκθεσή του το Φεβρουάριο, στην οποία συνιστά πιο εντατική έρευνα. Σε μια διάσκεψη στη Χαβάη το Μάρτιο, οι ενώσεις της βιομηχανίας πλαστικών απ΄ όλο τον κόσμο δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν με τις κυβερνήσεις και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις για να διευρύνουν τη σχετική έρευνα και να προωθήσουν τις προσπάθειες για την ανακύκλωση των απορριμμάτων.

Κι αυτό, διότι, τα ποσοστά ανακύκλωσης σε πολλές χώρες παραμένουν χαμηλά. Η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος, για παράδειγμα, υπολογίζει ότι μόνο το 7% των πλαστικών ανακυκλώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2009. Σε πολλά αναπτυσσόμενα έθνη, όπου η κατανάλωση πλαστικών αναμένεται να αυξηθεί αισθητά στα ερχόμενα έτη, η συνειδητοποίηση και οι προσπάθειες συλλογής και ανακύκλωσης, είναι ακόμα σε παιδική ηλικία.