Οι καμπύλες ανάπτυξης είναι βασικά το ύψος, το βάρος και η περίμετρος κεφαλής κι άλλες μετρήσεις παιδιών σε όλη τους την ηλικία. Κάθε άνθρωπος σαν παιδί πώς μεγαλώνει είναι σε μια καμπύλη ανάπτυξης. Τώρα πια όλες οι κοινωνίες έχουνε φτιάξει φυσιολογικές καμπύλες ανάπτυξης για να μπορούν οι παιδίατροι να παρακολουθούνε τα παιδιά και να ελέγχουν αν είναι εντός ή εκτός του φυσιολογικού.
Στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο πλέον αυτές οι καμπύλες έχουν αλλάξει, γιατί πρώτον τα παιδιά είναι ψηλότερα και δεύτερον είναι παχύτερα. Δυστυχώς, όμως, είναι περισσότερο παχύτερα από ό,τι ψηλότερα, με αποτέλεσμα όλες οι καμπύλες να έχουνε μετατοπιστεί προς τα πάνω. Που σημαίνει ότι μερικά παιδιά που είναι υπέρβαρα, πέφτουνε πλέον μέσα στο φυσιολογικό. Για να αποφύγουνε αυτό, έχουνε φτιάξει και ειδικές καμπύλες για το λεγόμενο δείκτη μάζας σώματος. Ο δείκτης μάζας σώματος βγαίνει από το βάρος και από το ύψος ενός ανθρώπου.
Οι καμπύλες ανάπτυξης έχουν δημιουργηθεί για αγόρια και κορίτσια και κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την ηλικία τους. Υπάρχουν θα λέγαμε 2 κατηγορίες για αγόρια και κορίτσια από τη γέννηση έως 2 ετών και για τα αγόρια και τα κορίτσια άνω των 2 ετών.
Γνωρίζετε, όμως, να διαβάζετε αυτές τις καμπύλες; Καταλαβαίνετε τι σημαίνει κάθε εκατοστιαία θέση;
Πώς ερμηνεύονται οι καμπύλες ανάπτυξης…
Οι καμπύλες ανάπτυξης δημιουργούνται μετά από μελέτες επιστημόνων εξετάζοντας και κάνοντας μετρήσεις σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα μωρών, παιδιών και εφήβων. Οι πίνακες με τις καμπύλες σχεδιάζονται μετά από τη συλλογή και εξέταση του βάρους, ύψους, περίμετρος κεφαλής των βρεφών, παιδιών και εφήβων.
Επειδή όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν το ίδιο μέγεθος (βάρος, ύψος, ηλικία), έχει δημιουργηθεί μια κλίμακα η οποία αντιπροσωπεύεται από τις εκατοστιαίες θέσεις για τα παιδιά ή τα μωρά.
Τα διαγράμματα ανάπτυξης έχουν γραμμές και κάθε μία εκπροσωπεί την 5η, 10η, 25η, 50η, 75η, 85η, 90η και 95η εκατοστιαία θέση για παιδιά άνω των 2 ετών, αλλά και για τα παιδιά κάτω των 2 ετών.
Η 5η εκατοστιαία θέση δίνει μια ένδειξη για το που βρίσκεται το κατώτερο όριο του φυσιολογικού εύρους. Για παράδειγμα αν πάρουμε 100 υγιή παιδιά στην ίδια ηλικία με το παιδί σας, τότε τα 5 θα έχουν μικρότερο βάρος από αυτό του παιδιού σας και τα άλλα 95 μεγαλύτερο.
Η 50η εκατοστιαία θέση αντιπροσωπεύει το 50% του πληθυσμού. Για παράδειγμα αν πάρουμε 100 υγιή παιδιά στην ίδια ηλικία με το παιδί σας, τα 50 θα έχουν βάρος μικρότερο από το βάρος του παιδιού σας και τα άλλα 50 θα έχουν βάρος μεγαλύτερο.
Η 95η εκατοστιαία θέση δίνει μια ένδειξη για το που βρίσκεται το ανώτερο όριο του φυσιολογικού εύρους. Αυτό σημαίνει ότι αν πάρουμε 100 υγιή παιδιά στην ίδια ηλικία με το παιδί σας, τα 95 θα έχουν βάρος μικρότερο από το βάρος του παιδιού σας και τα άλλα 5 θα έχουν βάρος μεγαλύτερο.
Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και για τις καμπύλες ανάπτυξης ύψους, δείκτη μάζας σώματος (Δ.Μ.Σ.) και περιμέτρου κεφαλής.
Τι σημαίνει αν ένα παιδί βρίσκεται μέσα στα όρια των πιο πάνω ή πιο κάτω καμπυλών;
Επειδή τα όρια αυτά αντιπροσωπεύουν το φυσιολογικό, το πιθανότερο είναι το παιδί να μην έχει κάποιο πρόβλημα. Αυτό, όμως, που έχει την μεγαλύτερη σημασία είναι η ανάπτυξη του παιδιού με την πάροδο του χρόνου. Δεν ελέγχουμε κάθε βδομάδα τις καμπύλες ανάπτυξης για το βάρος, το ύψος, γιατί μπορεί απλά να μην υπάρχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά σε διάστημα 7 ημερών. Αυτό που πρέπει να ελέγχουμε, για παράδειγμα, είναι αν το βάρος σώματος του παιδιού σας ήταν στην 90η εκατοστιαία θέση και μετά από λίγο καιρό βρίσκεται στην 25η εκατοστιαία θέση, έχει πέσει δηλαδή τόσες θέσεις, τότε ίσως κάτι να συμβαίνει και χρειάζεται προσοχή.
Αν πάλι το βάρος του μωρού ή του παιδιού σας είναι περισσότερο από 2 εκατοστιαίες θέσεις πάνω από την εκατοστιαία θέση ύψους (π.χ. το βάρος στην 50η εκατοστιαία θέση, αλλά το ύψος στην 10η εκατοστιαία θέση), τότε είναι υπέρβαρο. Ο γιατρός σας μπορεί να το επιβεβαιώσει με τον υπολογισμό του Δ.Μ.Σ.. Όταν τα παιδιά πέφτουνε σε αυτές τις καμπύλες, δηλαδή πάνω από αυτά τα όρια, τότε πλέον χαρακτηρίζονται σαν υπέρβαρα ή παχύσαρκα και ανάλογα δίνουμε συμβουλές όσον αφορά τη διατροφή, την άσκηση, ώστε τα παιδιά να επανέλθουν στις σωστές καμπύλες.
Άρα, λοιπόν, το να βρίσκεται μια τιμή μέσα στα φυσιολογικά όρια για το βάρος ή την ηλικία του παιδιού δεν σημαίνει πάντα ότι όλα είναι καλά. Η καλύτερη και σωστότερη αξιολόγηση των καμπυλών ανάπτυξης γίνεται όταν υπάρχουν πολλές τιμές για το ύψος, το βάρος, την περίμετρο κεφαλής σε διαφορετικές ηλικίες. Αν η καμπύλη που δημιουργείται από τις τιμές αυτές είναι παράλληλη με την καμπύλη της 50ης εκατοστιαίας θέσης, τότε το πιο πιθανό είναι το παιδί σας να βρίσκεται στις φυσιολογικές τιμές.
Επομένως, είναι σημαντικό οι γονείς να κατανοούν τις καμπύλες ανάπτυξης, τι σημαίνουν, πώς χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να ελέγχουν την ανάπτυξη του παιδιού κατά την πάροδο του χρόνου και όσο αυτό μεγαλώνει. Σε καμία περίπτωση, όμως, οι γονείς δεν αντικαθιστούν το γιατρό, ο οποίος ελέγχοντας τις καμπύλες μπορεί να σας ενημερώσει για την ανάπτυξη και την υγεία του παιδιού σας.
Ελευθερία Ε. Ρέντζιου
Κλινικός Διατροφολόγος – Διαιτολόγος, Μ. Μed. Sci.