\”…Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το φόνο του λοχία φρουράρχου Γενί-Γκαβέ και της υπ\’ αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας, επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον και οι απαγωγείς με τον στρατηγόν Φον Κράιπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια, διατάσσομεν την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου.\”
Χανιά 13-8-44 0 Στρατηγός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης X. ΜΙΛΛΕΡ
Η εξουδετέρωση και σύλληψη του αναφερόμενου στη διαταγή φρούραρχου Γενί-Καβέ και της φρουράς του (8 άτομα) πραγματοποιήθηκε την 7-8-1944 στην περιοχή Σφακάκι Ανωγείων, από ενδεκαμελή ομάδα του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. To σαμποτάζ της Δαμάστας πραγματοποιήθηκε το πρωί της 8-8-1944, στον κεντρικό τότε αμαξωτό δρόμο της Κρήτης και σε μικρή απόσταση δυτικά του χωριού Δαμάστα από ομάδα ανταρτών της Ε.Α.Ο. \”O ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ\” και είχε σαν αποτέλεσμα την ισοπέδωση και του χωριού Δαμάστα και την εκτέλεση των αντρών που πιάστηκαν σ\’ αυτό από τους Γερμανούς.
Μετά την έκδοση της διαταγής που προαναφέραμε, Γερμανοί στρατιώτες, πραγματοποιούν την κύκλωση των Ανωγείων, την 13-8-1941 και αρχίζουν το μακάβριο έργο των εκτελέσεων, της λεηλασίας και της καταστροφής, αφού πρώτα απομάκρυναν τα γυναικόπαιδα που βρέθηκαν μέσα σ\’ αυτά, μαζί με ελάχιστους ανίκανους γέροντες. To σύνολο των αντρών και αγοριών είχαν καταφύγει στα λημέρια των ανταρτών και στις δυσπρόσιτες χαράδρες και σπηλιές του Ψηλορείτη.
Το ολοκαύτωμα των Ανωγείων σε CD
Με πρωτοβουλία του Δήμου Ανωγείων και το “ΚΡΗΤΙΚΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ-ΣΕΙΣΤΡΟΝ\” κυκλοφόρησε το επετειακό CD ¨ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ ¨ που αναφέρεται στο ολοκαύτωμα των Ανωγείων, τον Αύγουστο του 1943 από τους Γερμανούς, και είναι ηχογράφηση του σχετικού αφιερώματος για την 65η επέτειο του γεγονότος που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2009 στο Θέατρο Ν.Ξυλούρης, στα Ανώγεια.
Το πρόγραμμα της βραδιάς, τα κείμενα, τα ποιήματα και η αφήγηση, έγιναν από το Γιώργη Καράτζη, ενώ τη μουσική επιμέλεια, διασκευές και πρωτότυπες συνθέσεις, είχε ο Πάρις Περυσινάκης.
Το έργο αυτό ευτύχησε να έχει εξαιρετικούς συντελεστές, από τους μουσικούς μέχρι τους ερμηνευτές, ώστε όλοι αυτοί να αποτελούν εγγύηση για ένα ποιοτικό αποτέλεσμα αντάξιο του περιεχόμενού του και της σημασίας του.
Αναλυτικότερα, τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Βασίλης Σκουλάς, Νικηφόρος Αεράκης, Ψαραντώνης, Μαρίνα Δακανάλη, Βασίλης Δραμουντάνης και ο Νικόλας Καράτζης.
Τη μουσική έγραψε ειδικά για την εκδήλωση ο Πάρις Περυσινάκης, ο οποίος είχε και τον συντονισμό της ορχήστρας, στην οποία άλλωστε συμμετείχε με λύρα, μαντολίνο, λαούτο στεριανό, μαζί με τους:
Άρης Χατζησταύρου: κιθάρα,
Ράνια Λιαρμακοπούλου: τσέλο
Αντώνης Παπαδάκης: λαούτο κρητικό
Μίμης Ντούτσουλης: κοντραμπάσο
Νίκος Παραουλάκης: νέϋ
Σταύρος Αλεξόπουλος: κρουστά
Την ευγενική χορηγία έκαναν οι:
Γιαννάκος Ξυλούρης (του Ανάστο)
Νικολάτσος Ξυλούρης (του Μανταλιώτη)
Νίκος Ξυλούρης (του Ανάστο)
Θανάσης Σταυρακάκης (Μερτζάνης)
Λεωνίδας Σταυρακάκης (Ζαχαράκης)
Μανώλης Σταυρακάκης (του Μερτζανογιάννη)
Ιάσωνας Μανούσος
Δημήτρης Ηλιάκης
Ανώνυμος Ανωγειανός