Συγκεκριμένα, με βάση την επιστημονική ανάλυση των οικονομικών εμπειρογνωμόνων της Οικονομικής και Νομισματικής Επιτροπής, αλλά και της εισήγησης της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών της Κομισιόν, επικεφαλής της οποίας είναι ο επίτροπος Ολι Ρεν, ούτε λίγο ούτε πολύ η Ε.Ε. και το ευρώ δεν διέφυγαν τον κίνδυνο, η κρίση κρατικού χρέους που «σιγοκαίει» θα «αναζωπυρωθεί» με την πρώτη ευκαιρία και τότε η ευρωζώνη θα βρεθεί άοπλη μπροστά σε μια νέα πιστωτική κρίση, με κατάρρευση τραπεζών, εσωτερικής ζήτησης, αποδόμηση της πραγματικής οικονομίας και, εν τέλει, μια νέα, βαθύτερη και παρατεταμένη ύφεση: «Η εμπιστοσύνη στις αγορές κρατικού χρέους μπορεί να επηρεαστεί εκ νέου αν η δημοσιονομική προσαρμογή και οι διαρθρωτικές αλλαγές τεθούν υπό αμφισβήτηση ή καθυστερούν χωρίς λόγο».
Στα δύο κείμενα υπάρχουν φράσεις όπως «οι αγορές έχουν σταθεροποιηθεί σε μια ρευστή ισορροπία και τα επικείμενα ρίσκα παραμένουν αβέβαια. Το φαινόμενο του ντόμινο (contagion) μπορεί, ως εκ τούτου, να επανεμφανιστεί χωρίς προειδοποίηση (very short notice), όπως αποδείχθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες, και να επανεκκινήσει (και δυνητικά να διατηρήσει) ένα αρνητικό τρίγωνο μεταξύ κρατικού χρέους – κινδύνων τραπεζικών κεφαλαίων – ανάπτυξης».
Πρόβλημα η ανάπτυξη
Οι φόβοι ξεκινούν από τις δημοσιονομικές επιδόσεις της Ισπανίας, της Ιταλίας και των χωρών που είναι σε πρόγραμμα, δηλαδή της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Σύμφωνα με την οικονομική ανάλυση των δύο εισηγητικών σωμάτων, «αρκεί μια σπίθα» για να γκρεμίσει ό,τι χτίστηκε από το 2008 και μετά: «Οι χειρότερες του αναμενόμενου επιδόσεις στην ανάπτυξη και τη σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών μπορούν να πυροδοτήσουν τις αρνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των τριών στοιχείων του τριγώνου…».
Σε άλλο σημείο αναφέρεται αυτολεξεί ότι «η κρίση χαρακτηρίζεται από έναν φαύλο κύκλο αναιμικής ανάπτυξης, έντασης στις αγορές κρατικού χρέους και εύθραυστου τραπεζικού συστήματος». Αναγνωρίζεται ότι «η κατάσταση αυτή ήταν πιο έντονη στις τελευταίες εβδομάδες του 2011» και ότι «οι εξελίξεις στις αρχές του 2012 εξέπληξαν ευχάριστα, όμως, ακόμη κι έτσι, υπερτερεί η αρνητική δυναμική».
«Αν μια επιδείνωση στην αγορά χρέους οδηγήσει πάλι σε έλλειψη πιστώσεων στην οικονομία (credit crunch) και σε μείωση της εσωτερικής ζήτησης, τότε θα ακολουθήσει μια βαθιά και παρατεταμένη ύφεση». Αναφέρουν, μάλιστα, ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η αύξηση των τιμών των καυσίμων έχουν τη δυναμική να εκτροχιάσουν την προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης – τα spreads, άλλωστε, παραμένουν υψηλά και επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες.
Μέτρα, μέτρα, μέτρα
Με βάση τα παραπάνω, άπαντες στην Ε.Ε. και το ευρώ πρέπει να μη χάσουν ούτε μία ημέρα στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων (πόσο μάλλον η Ελλάδα και οι υπόλοιπες υπερχρεωμένες χώρες), διότι οι αγορές, πια, κρίνουν ακόμη αυστηρότερα: «Τα κράτη-μέλη πρέπει να εκμεταλλευτούν την πρόσφατη σταθεροποίηση, για να επισπεύσουν τις μεταρρυθμίσεις». Συγκεκριμένα:
– Πρέπει να λάβουν μέτρα στο πλαίσιο των εθνικών τους προγραμμάτων, να μείνουν προσκολλημένα στους στόχους, με έμφαση στην πλευρά των δαπανών και ιδιαίτερα στη δομή τους.
– Η ευρωζώνη και η Ε.Ε. θα πρέπει να συνεχίσουν τις μεταρρυθμίσεις της λειτουργίας τους, όπως έκαναν με το δημοσιονομικό σύμφωνο, το αργότερο μέσα στα επόμενα 2 χρόνια.
– Η Ισπανία, η Ιταλία και οι υπόλοιπες χώρες που βρίσκονται σε παρακολούθηση από τις αγορές θα πρέπει να φέρουν αποτελέσματα σύντομα, ενώ και οι δηλώσεις σε σχέση με την κατάστασή τους θα πρέπει να αποφεύγονται.
Σε όλα τα παραπάνω, έρχεται να προστεθεί και η αρνητική επίδραση του ελληνικού εκλογικού κύκλου. Καλά πληροφορημένες πηγές του συμβουλίου επιβεβαιώνουν ότι το θέμα συζητήθηκε εκτενώς στην Κοπεγχάγη και συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο διαβούλευσης στον γνωστό άξονα Βρυξελλών – Φρανκφούρτης – Βερολίνου. Για να αντιληφθεί κανείς την τάξη μεγέθους του προβλήματος, ένας κοινοτικός αξιωματούχος που μίλησε στη Real money, επισήμανε το εξής: «Θυμάστε την έκθεση της Goldman Sachs με τίτλο “ H Ελλάδα μετά το PSI”; Τώρα πολλαπλασιάστε επί 10». Στην έκθεση αυτή οι αναλυτές της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι, ακόμη και μετά το κούρεμα των ομολόγων, η αβεβαιότητα για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας παραμένει.
Εισηγήσεις για τις τράπεζες
«Πράσινο φως» για διακανονισμό χρεών
Μια πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση των εισηγήσεων προς το τελευταίο Eurogroup ήταν αυτή για τις τράπεζες. Ουσιαστικά, οι αναλυτές της Κομισιόν και της EFC εισηγούνται στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να προχωρήσουν αυτοβούλως στον διακανονισμό των χρεών των ιδιωτών και των επιχειρήσεων προς αυτές, συμβάλλοντας έτσι «σε ένα μαζικό ξεκαθάρισμα στην αγορά». Στο ίδιο πλαίσιο, ακόμη και ο Μάριο Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, μίλησε από τη Φρανκφούρτη, την Πέμπτη, για orderly deleveraging της δραστηριότητας των τραπεζών, όχι ως αυτοσκοπό, αλλά ως προϋπόθεση για υγιή πιστωτική επέκταση. «Είναι πολύ καλύτερο να ξέρεις τι έχεις να παίρνεις, παρά να υπολογίζεις ποσά που ποτέ δεν πρόκειται να εισπραχθούν και στο τέλος να απογοητεύεις τους μετόχους», αναφέρει κοινοτική πηγή, που εξηγεί στην «R» τι εννοεί το κείμενο της EFC, λέγοντας ότι: «Τα χαμηλά επιτόκια, ο μικρός επιχειρηματικός κύκλος και η συρρίκνωση της αξίας των παράπλευρων εγγυήσεων (collateral assets) αυξάνουν την τάση των τραπεζών να θέλουν να καθυστερήσουν στην αναγνώριση των πραγματικών ρίσκων τους. Η καθυστερημένη αναγνώριση των ρίσκων μπορεί να στερήσει κεφάλαια από πιο αξιόπιστους πελάτες και, άρα, να αποδυναμώσει την ανάκαμψη. Επίσης, μπορεί να αποβεί καταστροφικό αν τα επιτόκια, τελικά, ανέβουν ή αν επιδεινωθεί η μακροοικονομική κατάσταση».