24 Ιουνίου, 2012 | 14:06

Με αδιαμφισβήτητη πρωταγωνίστρια την καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, με δεκάδες πανέμορφες παραλίες, ψαροχώρια και ναυτοχώρια, με σπήλαια, απολιθωμένους κορμούς, βυζαντινά μνημεία, το… «πόδι» αυτό της Λακωνίας είναι, με μια λέξη, μοναδικό! Από το ειδυλλιακό Κυπαρίσσι έως τις εσχατιές του θρυλικού Καβομαλιά κι από τη διάσημη Πλύτρα έως τη Νεάπολη, οι αντιθέσεις δεν έχουν τελειωμό… Και οι εκπλήξεις το ίδιο!

Στο ταξίδι της στεριάς προς τον Νότο, λίγο πριν αυτή βυθιστεί στη βαθιά μπλε θάλασσα του Μυρτώου Πελάγους, συναντά έναν τόπο έντονων αντιθέσεων, την περιοχή της Μονεμβασιάς. Στον ίδιο τόπο και ανάμεσα στα δύο γαλανά ορόσημα, του ουρανού και της θάλασσας, οι καταπράσινες πεδιάδες συνυπάρχουν με τα απόκοσμα, άνυδρα τοπία, τα βουνά που υψώνονται μέσα στα σύννεφα, με τα σπήλαια που κρύβονται βαθιά στη γη και τις βυθισμένες στη θάλασσα πολιτείες. Οι αντιθέσεις αυτές συγκεντρωμένες σε μια λωρίδα γης, είναι που κάνουν τόσο ιδιαίτερη την περιοχή. Η άνοιξη έρχεται πολύ νωρίς εδώ και παραμένει ακόμα και στις πρώτες ζεστές μέρες του καλοκαιριού, φέρνοντας μαζί της το άρωμα της πορτοκαλιάς, κατευθείαν από την κοιλάδα του Ευρώτα. Το καλοκαίρι φεύγει τελευταίο από τις 50 παραλίες της. Καθεμία και μία έκπληξη.

Κεντρική εικόνα ο κόκκινος βράχος της Μονεμβασιάς, που κλείνει πίσω από τα τείχη του πέτρινα καλντερίμια, βυζαντινές εκκλησίες, αλλά και παλιούς θρύλους και αναμνήσεις ερωτευμένων που αντάλλαξαν εδώ τα μυστικά τους. Γύρω από τον μεγάλο βράχο, τα χωριά της Μονεμβασιάς, όπως ο Αρχάγγελος, ο Αγιος Νικόλαος, ο Γέρακας και το Κυπαρίσσι στα βόρεια, αλλά και τα ναυτοχώρια της περιοχής των Βατικών στα νότια, όπως το Λάχι και τα Βελανίδια, κλέβουν την καρδιά κάθε επισκέπτη.

Οι άνθρωποι πάλεψαν να δαμάσουν την πέτρα και την έλλειψη χώρου, φτιάχνοντας μαγικούς τόπους, από τους πανάρχαιους ήδη χρόνους. Η αρχαία Επίδαυρος Λιμηρά, τα ερείπια του Ζάρακα, η βυθισμένη πόλη του αρχαίου Ασωπού στην Πλύτρα, τα αρχαία Κύφαντα, το Ασκληπιείο στο Κυπαρίσσι είναι οι σημαντικότεροι μάρτυρες της μακραίωνης κατοίκισης.

Σαν δώρο προς τον πιο ανήσυχο επισκέπτη η περιοχή προσφέρει ένα από τα πιο όμορφα σπήλαια, της Ελλάδας εκείνο της Καστανιάς, ένα απολιθωμένο δάσος, από τα ελάχιστα στην Ελλάδα, εκείνο της Αγίας Μαρίνας, λίμνες- υδροβιότοπους και σκιερά φαράγγια. Και όποιος έχει την τύχη και την υπομονή να πορευτεί νοτιότερα προς τον Κάβο Μαλιά, στο συναπάντημα τριών θαλάσσιων ρευμάτων, μαζί με τα αφρισμένα κύματα και τον ήχο τους θα δει αρχαία μυστικά, λείψανα μοναστηριών, ασκηταριών και ξωκλησιών και έναν φάρο-χάρμα οφθαλμών, που οι ντόπιοι έσωσαν με μεράκι από τη λήθη και τον άφησαν να λέει ιστορίες ναυτοσύνης, γενναιότητας και απώλειας στους λίγους τυχερούς που φθάνουν έως την πόρτα του.

Το πέτρινο καράβι των ονείρων

Χιλιάδες χρόνια πριν, όταν ο σημερινός κόσμος υπήρχε μόνο ως απειροελάχιστη πιθανότητα, ένας κατακόκκινος βράχος ξεπήδησε από τη φουρτουνιασμένη θάλασσα, μετά έναν φοβερό σεισμό. Ο βράχος, που έμοιαζε στο σχήμα με πελώριο καράβι άφησε το αγέννητο παρελθόν του στα σκοτεινά βάθη. Προσπάθησε να αποκοπεί από την ξηρά και επιπλέοντας στα κύματα να περιπλανηθεί αναζητώντας τον ορίζοντα, αλλά δεν τα κατάφερε. Τον συγκράτησε μια γλώσσα στεριάς, μια μικρή, αλλά πανίσχυρη καδένα. Ετσι ο βράχος-καράβι έμεινε για πάντα δεμένος στην ξηρά, ατενίζοντας κάθε μέρα την ανατολή του ήλιου από το ίδιο πάντα σημείο. Στο τέλος ξέχασε το θαλασσινό του σπίτι, ξέχασε και το αρχικό του όνομα. Τα χρόνια πέρασαν σαν αέρας από δίπλα του. Τα πουλιά ήλθαν και έκαναν τις φωλιές τους πάνω του και μετά ακολούθησαν οι άνθρωποι. Τα δειλά τους πρώτα βήματα ακολούθησαν τρεχαλητά και ποδοβολητά αλόγων. Απέκτησε και όνομα, όχι ένα, αλλά πολλά. Είκοσι αιώνες συμβίωσης με τους ανθρώπους χάρισαν στο πέτρινο καράβι δεκάδες ονόματα, άλλοτε ένδοξα όπως «Υπερνεφελές Φρούριο», «Περιώνυμον Αστυ», άλλοτε περιπετειώδη, όπως «Γιβραλτάρ της Ανατολής» και άλλοτε τρυφερά, όπως «Μενεξέ Καλεσί» (Κάστρο των Λουλουδιών). Ενα όμως έμεινε, το «Μονεμβασιά», «το μόνο πέρασμα».

Εντός των τειχών
Πίσω από τα μεσαιωνικά τείχη της Μονεμβασιάς κρύβεται μια πόλη του ονείρου και της ποίησης. Για πολλούς η Λακωνία αρχίζει και τελειώνει εδώ, στα τείχη και τις πολεμίστρες, στις βεράντες που μοιάζουν να αιωρούνται πάνω από τη θάλασσα, στις σκοτεινές καμάρες και στις σκεπές από κεραμίδια που φτάνουν μέχρι το κύμα. Τα ανηφορικά της δρομάκια είναι στολισμένα με χουρμαδιές και ροδιές, αλλά και τις ξύλινες βαριές πόρτες των σπιτιών, που στολίζουν παλαιά οικόσημα σκαλισμένα στην πέτρα.

Tο αυτοκίνητο θα σας φέρει μέχρι την είσοδο του κάστρου. Εκεί θα πρέπει να το ξεχάσετε. Oι μετακινήσεις σας στην καστροπολιτεία γίνονται με τα πόδια.

Η ποίηση αρχίζει ήδη από τον κεντρικό δρόμο, με το όνομα του Γιάννη Ρίτσου, που γεννήθηκε εκεί. Το πρώτο στενό αριστερά μόλις περάσετε την πύλη οδηγεί στο σπίτι του.

Ο κεντρικός δρόμος της Κάτω Πόλης, που φτιάχτηκε πριν από 11 αιώνες ως ένα είδος εμπορικού δρόμου, περνά από ανθισμένες αυλές, στοές που διασταυρώνονται με σκάλες, γραφικά καφενεία και μαγαζιά και οδηγεί στην κεντρική πλατεία. Εκεί δεσπόζει ο ναός του Eλκόμενου Xριστού με σπάνιες εικόνες, μοναδικά έργα τέχνης, από τις οποίες ξεχωρίζει εκείνη της Σταύρωσης που έπειτα από? ένα μεγάλο περιπετειώδες ταξίδι επέστρεψε πρόσφατα στο «σπίτι» της και φυλάσσεται κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας. Δεν είναι η μόνη εκκλησία, μέσα στο κάστρο θα δείτε περίπου 40, οι περισσότερες ερειπωμένες.

Στην κεντρική Τάπια βρίσκεται και το τζαμί της Μονεμβασιάς, που σήμερα στεγάζει την αρχαιολογική συλλογή, με αρχιτεκτονικά μέλη από την Αγία Σοφία, οικόσημα και πολλά άλλα ευρήματα από τον 6ο έως τον 19ο αιώνα (τηλ. 27310 61403).

Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η Παναγιά η Χρυσαφίτισσα, για την οποία η παράδοση λέει ότι η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας, γύρω στα τέλη του 14ου αιώνα? πηγαινοερχόταν μεταξύ Σπάρτης και Μονεμβασιάς. Μετά πολλές περιπέτειες, η εικόνα παρέμεινε στη Μονεμβασιά και στο μέρος που βρέθηκε κτίστηκε το 1600 περίπου ο ναός της «Εύρεσης» για να τη στεγάσει. Δίπλα του κτίστηκε αργότερα ένα μοναστήρι. Στα κελιά του επί αιώνες έζησαν ασκητικά δεκάδες μοναχοί ενώ σήμερα έχουν μετατραπεί σε απλά και φιλόξενα ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Η πόλη που αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό θαύμα βασισμένο στην έλλειψη χώρου έχει ένα και μοναδικό άνοιγμα προς τη θάλασσα: το Πορτέλο, τη θαλασσινή πύλη που δεχόταν τα εμπορεύματα από τα καράβια. Σήμερα είναι η δροσερή ανάπαυλα για τους ταξιδιώτες του καλοκαιριού, μια μικρή «παραλία» ανάμεσα στα τείχη.

Εάν ακολουθήσετε τον ανηφορικό δρόμο και τις «βόλτες» θα φτάσετε στην ερειπωμένη Ανω Πόλη. Τη σιωπηλή και… μαγική. Σχεδόν μπορείς να φανταστείς τους στρατιώτες και τα άλογα να κυκλοφορούν σαν βουερό μελίσσι στα τείχη και στις πολεμίστρες. Απαραίτητη μια στάση στη φημισμένη Τάπια του Κρητικού με την εκπληκτική θέα όπως και στον εκπληκτικό ναό της Αγίας Σοφίας, αντίγραφο όπως λέγεται της Αγια Σοφιάς της Πόλης. Είναι το μοναδικό κτίσμα που στέκεται ολόρθο στην Ανω Πόλη από τα μέσα του 12ου αιώνα έως σήμερα, κρεμασμένο σχεδόν στην άκρη του απότομου βράχου, 300 μέτρα πάνω από τα κύματα του Μυρτώου Πελάγους.

Με βάση την καστροπολιτεία

Aπό τη Mονεμβασιά μπορείτε να κάνετε πολλές κοντινές εκδρομές. Στις ακτές του Λακωνικού κόλπου θα βρείτε τον Αρχάγγελο, το γνωστό ψαροχώρι με πιστούς φίλους εδώ και χρόνια και τις ωραίες παραλίες της Χαρακιάς, της Ελιάς και της Πλύτρας.

Στην τελευταία βρίσκεται βυθισμένη η αρχαία πόλη του Ασωπού που ήκμασε κατά την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή και βυθίστηκε από τον μεγάλο σεισμό του 365 μ.Χ. Συμμετείχε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων και έκοβε δικό της νόμισμα, με την επιγραφή «ΑΣΩΠΕΙΤΩΝ». Η ακρόπολή της βρισκόταν στη σημερινή θέση Παλαιόκαστρο στα Παπαδιάνικα.

Τα χωριά της Μονεμβασιάς είναι πνιγμένα στο πράσινο και κρύβουν τις δικές του ομορφιές το καθένα. Ξεχωρίζουν τα Τάλαντα όπου έχει αναστηλωθεί και είναι επισκέψιμος ένας από τους 11 νερόμυλους που λειτουργούσαν κάποτε καθιστώντας το χωριό ένα από τα πλουσιότερα της περιοχής. Την επίσκεψή σας αξίζει οπωσδήποτε και ο Αγιος Νικόλαος, για τα δύο πανέμορφα βυζαντινά μνημεία, τον Αγιο Νικόλαο με τις υπέροχες τοιχογραφίες του 13ου αιώνα και τον Ταξιάρχη.

Προς τα βόρεια μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το λιμάνι του Γέρακα (ή Porto Cadena, κατά τους Ενετούς), που είναι διάσημο για τον απάνεμο κόλπο ? φιόρδ του το οποίο είναι αθέατο από την πλευρά της θάλασσας και σήμερα αποτελεί ορμητήριο ιστιοπλοϊκών και σκαφών που έρχονται εδώ όχι μόνο για ασφαλές αγκυροβόλιο αλλά και για την ωραία ατμόσφαιρα και τα φημισμένα ταβερνάκια. Εδώ βρισκόταν και η αρχαία πόλη του Ζάρακα, ερείπια της οποίας βρίσκονται σε λόφο επάνω από τον κόλπο.

Ακόμη βορειότερα βρίσκεται το Κυπαρίσσι, ένα όμορφος, αγαπημένος για πολλούς, καλοκαιρινός προορισμός, με τρεις παραλίες, τη Μικρή και τη Μεγάλη Αμμο και την Αγία Κυριακή και ωραία νησιωτική ατμόσφαιρα. Στην περιοχή υπήρχε αρχαίος οικισμός με την ονομασία Κύφαντα. Ερείπια του οικισμού σώζονται στη θέση Παλαιοχώρα. Σημαντική λεπτομέρεια: ο δρόμος που οδηγεί στο Κυπαρίσσι περνά στα τελευταία χιλιόμετρα από τη χαράδρα του Σταυρού, ένα μαγευτικό τοπίο, που περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000.

ΔΙΑΜΟΝΗ
«Likinia Hotel» (Κάστρο Μονεμβασιάς, Τηλ.: 27320 61939, www.likinia.gr). «Αρδάμης» (Κάστρο Μονεμβασιάς, τηλ. 27320 61886, www.ardamis.gr). Ενα δειλινό στη μεγάλη βεράντα του ιστορικού κτιρίου με θέα το απέραντο γαλάζιο, είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε και κάνετε στον εαυτό σας. «Malvasia Hotel» (Κάστρο Μονεμβασιάς, τηλ.: 27320 63007, www.malvasia-hotel.gr). Συγκρότημα αναπαλαιωμένων κτιρίων με όμορφα δωμάτια που δένουν το παραδοσιακό στοιχείο με τις σύγχρονες ανέσεις. «Kinsterna Ηotel & Spa», (Αγιος Στέφανος, τηλ.: 27320 66300, www.kinsternahotel.gr). Αρχοντικό της βυζαντινής περιόδου που μετατράπηκε σε ένα μοναδικό boutique design hotel.

Φαγητό
«Το Κανόνι», (Κάστρο Μονεμβασιάς, τηλ. 27320 61387). «Ματούλα»,(Κάστρο Μονεμβασιάς, Τηλ. 27320 61660).

«Μαριάνθη», (Κάστρο Μονεμβασιάς, τηλ.: 27320 61371).

«Ο Διαμαντής», (Γέρακας, τηλ. 27320 23802).

«Νεράιδα», (Αγιος Νικόλαος Βατίκων, 27340 31227).

Διασκέδαση
«Εμβασις», (Κάστρο Μονεμβασιάς, τηλ.: 27320 61139). Υπέροχο ταρατσάκι με θέα στο πέλαγος, προσεγμένο εσωτερικό με πέτρα και τζάκι για τον χειμώνα. Για πρωινά και καφέ την ημέρα, για ποτά και cocktails το βράδυ με καλή μουσική και παρέα!

Κείμενο: Νέλλη Καψή