Αύξηση των περιστατικών δηλητηρίασης μεγάλων αρπακτικών πουλιών παρατηρήθηκε τον Ιούλιο στην Κρήτη, με το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ) να παραλαμβάνει για πρώτες βοήθειες και αποκατάσταση 1-2 πτηνά την εβδομάδα σε άσχημη κατάσταση.

Αν μάλιστα συνυπολογιστούν και τα πουλιά που δεν εντοπίζονται και πεθαίνουν αβοήθητα στην κρητική ύπαιθρο, τότε ο ρυθμός μείωσης της άγριας πανίδας της Κρήτης από την ανεξέλεγκτη και παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις.

Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το νεαρό όρνιο (ή σκάρα, ή καναβός, όπως συχνά αποκαλείται στην Κρήτη) της φωτογραφίας, που παραδόθηκε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης πριν μερικές ημέρες από την Πόμπια Π.Ε. Ηρακλείου και το οποίο τελικά δεν επέζησε, παρά τις έντονες προσπάθειες των επιστημόνων του ΜΦΙΚ.

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων πλήττει σημαντικά τα αρπακτικά πουλιά, ιδιαίτερα τα μεγάλα πτωματοφάγα όπως ο γυπαετός (κοκκαλάς) και το όρνιο (σκάρα, καναβός), αλλά και τα υπόλοιπα αρπακτικά πουλιά όπως ο χρυσαετός (βιτσίλα), η γερακίνα (λαγουδογέρακο), η τυτώ (ζάρα) και ο νανόμπουφος.

Η βαθιά αυτή ριζωμένη συνήθεια, ευρέως διαδεδομένη για τον έλεγχο οικόσιτων ή άγριων ζώων που θεωρούνται «ενοχλητικά ή επιβλαβή» για τις ανθρώπινες δραστηριότητες, στοιχίζει σημαντικές «παράπλευρες» απώλειες στην άγρια πανίδα του νησιού, καθώς τα ζώα που δηλητηριάζονται αποτελούν «βιοδείκτες» της κατάστασης των αγροσυστημάτων και επιτελούν σημαντικό έργο «καθαρίζοντας» το περιβάλλον και ελέγχοντας τους πληθυσμούς «επιβλαβών ή ενοχλητικών» ειδών.

Δυστυχώς, το πρόβλημα της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων παρουσιάζει έξαρση κάθε χρόνο από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο, οπότε και υπάρχει αυξημένη ανθρώπινη δραστηριότητα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές του νησιού (κτηνοτροφία, μελισσοκομία και κυνήγι), όπου διαβιούν τα άγρια πτηνά.

Σύμφωνα με ευρήματα επιστημόνων-ερευνητών του ΜΦΙΚ στις ορεινές περιοχές της Κρήτης, δηλητηριασμένα δολώματα τοποθετούνται για την: α) αντιμετώπιση των σφηκών από μερικούς μελισσοκόμους, β) αντιμετώπιση των κορακοειδών και των αδέσποτων σκύλων από μερικούς κτηνοτρόφους, και γ) τοποθέτηση δολωμάτων από μερικούς βοσκούς – κυνηγούς για να εμποδίσουν άλλους κυνηγούς με τα σκυλιά τους να κυνηγήσουν σε συγκεκριμένες περιοχές.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης υλοποιεί από τον Οκτώβριο 2010 ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE+ για την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων με τίτλο: «Καινοτόμες Δράσεις για την Αντιμετώπιση της Παράνομης Χρήσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων σε Μεσογειακές Πιλοτικές Περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης» [LIFE09 NAT/ES/000533], με εταίρους από την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποιούνται στην Κρήτη από το ΜΦΙΚ δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού, συλλογή και επεξεργασία στοιχείων για την κατάσταση των πληθυσμών ειδών βιοποικιλότητας, επιστημονική συνδρομή σε περιπτώσεις δηλητηρίασης άγριων ζώων, δημιουργία δικτύων συνεργασίας για τη μείωση ή και εξάλειψη του φαινομένου με συμμετοχή κτηνοτρόφων, δήμων και κυνηγετικών συλλόγων – κυνηγών κ.ά.

Επιπλέον, λειτουργεί ήδη στο ΜΦΙΚ σε καθημερινή βάση δωρεάν τηλεφωνική γραμμή για καταγγελίες περιστατικών παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων: 800 11 020202.