H Αξός βρίσκεται στην επαρχία Μυλοποτάμου, στους πρόποδες του Ψηλορείτη σε απόσταση 44 χλμ από το Ρέθυμνο προς την κατεύθυνση της διαδρομής προς Ανώγεια. Το χωριό διατηρεί το όνομα της αρχαίας πόλης Αξός, που ήταν χτισμένη στις πλαγιές ενός λόφου κοντά στην σημερινή τοποθεσία. Πρόκειται για μια από τις οχυρότερες πόλεις-κράτη των Κλασικών Χρόνων στη Δυτική Κρήτη. Επίνειό της στην αρχαιότητα ήταν η Αστάλη που τοποθετείται στο σημερινό όρμο Μπαλί στη βόρεια ακτή. Σύμφωνα με τη μυθολογία ιδρυτής της πόλης ήταν ο μυθικός ήρωας Όαξος, εγγονός του Μίνωα και της Πασιφάης.

Η Αξός έχει μακραίωνη ιστορία όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήλθαν στο φως από τις ανασκαφές. Κατά μία εκδοχή η Αξός ιδρύθηκε κατά την Μετανακτορική περίοδο από τους παλαιούς κατοίκους της Κρήτης που αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα ορεινά μετά την κάθοδο των Δωριέων. Μία άλλη εκδοχή είναι ότι ιδρύθηκε στη Γεωμετρική περίοδο. Ήταν ανεξάρτητη, ισχυρή και πλούσια πόλη που είχε στον ελεγχό της όλη την περιοχή του επάνου Οάξου έως τον σημερινό κόλπο του Μπαλί. Η Αξός εξακολούθησε να υπάρχει στη Ρωμαϊκή περίοδο, αλλά πιθανότατα άκμασε στην Βυzαντινή, όπως συμπεραίνεται από τις 46 εκκλησίες που υπήρχαν, από τις οποίες σήμερα σώzονται μόνο εννέα.

Η πιθανότερη εκδοχή είναι οτι η  Αξός καταστράφηκε στα πρώτα χρόνια της Βενετοκρατίας και αρκετοί κάτοικοί της κατέφυγαν στην περιοχή του Ψηλορείτη (ανατολικότερα), όπου έχτισαν τα Ανώγεια.

Αξιοθέατα αποτελούν η αρχαία πόλη όπου έχουν εντοπιστεί υστερομινωικά όστρακα και ερείπια κυκλώπειων τειχών. Με τις ανασκαφές του 1899 αποκαλύφτηκαν αρχαϊκά λείψανα και πολλαπλά πήλινα γυναικεία ειδώλια του λεγόμενου «δαιδαλικού ρυθμού». Μεταξύ των ευρημάτων αναφέρεται χάλκινη περικεφαλαία με περίτεχνη διακόσμηση, χάλκινες μίτρες του 7ου π.Χ. αι. και πολλαπλές επιγραφές. Η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, από τα πρώτα χρόνια της Βενετοκρατίας

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook