« Σώπασε κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις
πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θάναι.. »
Μας προκαλεί συγκίνηση και δέος το παραπάνω, πρωτότυπο σε λογική σύνθεση, θρηνητικό τραγούδι με το οποίο ένας λαός αφανισμένος, τσακισμένος, υποδουλωμένος στον πιο φοβερό δυνάστη που γνώρισε ποτέ, προσπαθεί από την μια να παρηγορήσει την Παναγιά, και από την άλλη να δώσει ελπίδα και αισιοδοξία.
Με το αισιόδοξο μήνυμα «πάλι με χρόνους με καιρούς ……» πέρασαν 368 ολόκληρα χρόνια μαύρης δουλείας που «όλα τ΄ άσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» μέχρι τη μέρα εκείνη της 25ης Μαρτίου 1821.
Με την ελπιδοφόρα βεβαιότητα «πάλι δικά μας θάναι….» πέρασαν 192 ακόμη χρόνια μέχρι σήμερα από τη μέρα του μεγάλου ξεσηκωμού και για μια ακόμη φορά ο απανταχού της γης Ελληνισμός, θα ψάλλει μαζί με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ το θείο μήνυμα «χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία», δοξαστικό επίλογο στο ίδιο πρόσωπο. που 560 χρόνια νωρίτερα παρακαλούσε ο δημοτικός ποιητής να μην πολυδακρύζει.
Η μέρα αυτή αποτελεί την πνευματική συνισταμένη του αρχαγγελικού Μηνύματος της Ναζαρέτ, με το ηθικό κίνητρο των πρωτεργατών της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα. Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου έγινε το ιερό σύμβολο που οδήγησε τους αγωνιστές του 21 στον Ευαγγελισμό του γένους.
Με δικαιολογημένη λοιπόν συγκίνηση και υπερηφάνεια, το έθνος μας σήμερα βυθίζει το βλέμμα του στο παρελθόν και αυτοδιδάσκεται, θυμάται και αναβαπτίζεται, ευχαριστεί και προτρέπει, δεν ξεχνά. Παιδαγωγός, η ιστορική μνήμη.
Σήμερα οι Πανέλληνες αποδίδουν τον επιβαλλόμενο φόρο τιμής σ΄αυτους που δημιούργησαν το θρυλικό και ανεπανάληπτο 21. Σ’ όλους αυτούς που βρήκαν τη δύναμη να κάνουν τη μεγαλόστομη επιλογή «Ελευθερία ή Θάνατος». Μια επιλογή που εξισώνει τα πάντα ή τίποτα και δίδει νεοελληνική τραγική απάντηση στην αρχαία προτροπή «ή καλώς ζειν ή καλώς τεθνηκέναι…»
Από το φρικτό «εάλω η πόλις», την κραυγή οδύνης και πόνου που έσπειρε ένα ολέθριο πανικό στην Βασιλεύουσα, μέχρι την έναρξη της επανάστασης στην Αγία Λαύρα πέρασαν χρόνοι πολλοί, που δεν χαρακτηρίζονται μόνο από τα δεινά της καταδυνάστευσης, τους εξευτελισμούς του ραγιά και την πικρία της δουλείας, αλλά και ταράσσονται από αλλεπάλληλα απελευθερωτικά κινήματα και αιματηρούς αγώνες για την αποτίναξη του αφόρητου ζυγού. Το κλέφτικο τουφέκι λίγο μετά την άλωση της πόλης άρχισε να βροντά και να δηλώνει κατά τρόπο δυναμικό το αδάμαστο φρόνημα για ελευθερία του λαού μας.
Η Ελληνική επανάσταση, ένας επικός απελευθερωτικός αγώνας του ελληνικού λαού, ένας εννιάχρονος αδυσώπητος πόλεμος σε πολλά μέτωπα, με πλήθος συγκλονιστικών επεισοδίων, αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας ιστορικό γεγονός και ένα ιδιαίτερο σταθμό του νεότερου ελληνισμού γιατί προπάντων πέτυχε την επανίδρυση του Ελληνικού Κράτους και έτσι την παρουσία της χώρας μας, ξανά στον παγκόσμιο πολιτικό χάρτη.
Η ιδέα της επανάστασης σπάρθηκε αμέσως μετά την άλωση και καλλιεργήθηκε συστηματικά και επίμονα από πολλούς Έλληνες δασκάλους, πνευματικούς ηγέτες και αγωνιστές που ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι φυσιογνωμίες των ανώνυμων δασκάλων στα κρυφά σχολειά, των αρματολών και κλεφτών, του Κοσμά του Αιτωλού του Νεόφυτου Βάμβα, του Ευγένιου Βούλγαρη, του Ρήγα Φεραίου του Αδαμάντιου Κοραή και τόσων άλλων.
Η Επανάσταση οργανώθηκε και προετοιμάστηκε αποκλειστικά από τη Φιλική Εταιρεία που κατόρθωσε μέσα σε έξι (6) μόνο χρόνια 1814 -1820 να επιβάλλει τη σωτήρια ιδέα ότι οι Έλληνες έπρεπε να παύσουν να περιμένουν την απελευθέρωσή τους από τους ξένους και ότι έπρεπε να την πετύχουν με τις δικιές τους και μόνο δυνάμεις. Η έναρξη της επανάστασης έγινε από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρίας Αλέξανδρο Υψηλάντη στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας στις 24 Φεβ. 1821.Ένα μήνα αργότερα στις 23 Μαρτίου 1821 θα ξεσπάσει ο τιτάνιος αγώνας του γένους στην μεσημβρινή Ελλάδα με τα γνωστά σε όλους ιστορικά γεγονότα στην Μονή της Αγίας Λαύρας και τους ηρωικούς πρωταγωνιστές του αγώνα, που ανέλαβαν και τον δύσκολο ρόλο της ολοκλήρωσής της.
Οι ιερές αυτές φυσιογνωμίες του ξεσηκωμού άρχισαν ένα διμέτωπο αγώνα ενάντια στον πανούργο διπλωμάτη και στο στυγερό κατακτητή που φέρνει την επανάσταση στα όρια της γιγαντομαχίας.
Στην Ευρώπη της εποχής, όλες οι χώρες ανέπνεαν με τους πνεύμονες των ιδρυτών της Ιεράς Συμμαχίας που επεδίωκαν να οστεοποιήσουν τις προνομιακές θέσεις που πέτυχαν μετά τη συντριβή του Ναπολέοντα και την υπογραφή των συνθηκών της Βιέννης. Έτσι οι Έλληνες αγωνιστές βρίσκονται αντιμέτωποι με το μισέλληνα Μέττερνιχ που καταβάλλει λυσσώδη προσπάθεια για τη διεθνή καταδίκη της επανάστασης, που έθετε σε σοβαρή δοκιμασία το ισχύον πολιτικό δόγμα και κυρίως τα συμφέροντα των ιδρυτών της Συμμαχίας.
Στο άλλο μέτωπο που έπρεπε να παλέψουν οι Έλληνες ήταν η πανίσχυρη Οθωμανική αυτοκρατορία. Ο Τούρκος σαν άνθρωπος και σαν κατακτητής. Ο Τούρκος, ο βίαιος, ο άξεστος, ο επί αιώνες στο πλευρό του Βυζαντινού Κράτους και ύστερα με την Ελληνική ψυχή επί 400 χρόνια στους κόλπους του, δεν κατόρθωσε να αφομοιώσει τίποτα. Παρέμεινε ξένος σε κάθε έννοια ανθρωπισμού και θηριώδης στον αγώνα του.
Η απερίγραπτη θηριωδία του Τούρκου και το άκαμπτο θάρρος των αγωνιστών του 21 έδωσαν στον αγώνα, τη διάσταση του πολιτισμού ενάντια στην ωμή βία. Αυτή η διάσταση θα αναζωογονήσει το πνεύμα της αρχαιολατρείας στη γηραιά Ήπειρο και θα δημιουργήσει μια διαρκώς αυξανόμενη πίεση στις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και έντονο ενδιαφέρον για ενεργό υποστήριξη του αγώνα εκείνων, των οποίων οι πρόγονοι γέννησαν και άνδρωσαν, σαν ύψιστη προσφορά προς την ανθρωπότητα, τον τελειότερο και υψηλότερο πολιτισμό από καταβολής κόσμου.
Με τον αγώνα αυτό, που αναμφίβολα πέρασε από κρίσιμες και δύσκολες καμπές στα εννιά χρόνια της διάρκειάς του, το έθνος θα γράψει σελίδες δόξας. Αυτοθυσίες, ολοκαυτώματα, ηρωικές μάχες, έξοδοι και χοροί εθελοθυσίας θα επισφραγίσουν το τραγικό μεγαλείο του αγώνα και θα δείξουν στην κατάπληκτη ανθρωπότητα τη δύναμη του πνεύματος, θα την αφυπνίσουν από το λήθαργο της αδιαφορίας, θα την κινητοποιήσουν να καταδικάσει τις ωμότητες του τυράννου και του διπλωμάτη και θα δημιουργήσουν ένα ζωογόνο φιλελληνικό ρεύμα. Αυτό το ρεύμα των φιλελλήνων και ο ηρωισμός των αγωνιστών του 21, θα κάμψουν την στάση των Ευρωπαϊκών Κυβερνήσεων και τελικά, στις 3 Φεβρουαρίου 1830 θα υπογράψουν το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο αναγνωρίζεται ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος.
Ένα μικρό Ελληνικό χριστιανικό κράτος,47.516 τετραγωνικών χιλιομέτρων και 750.000 κατοίκων, που αναγνωρίζεται για πρώτη φορά , με βάση την αρχή των εθνοτήτων και σε βάρος του συστήματος που είχε επιβάλει η Ιερά Συμμαχία στην Ευρώπη της εποχής.
Με την αναγνώριση αυτή τερματίζεται και η Ελληνική Επανάσταση, που με τη μακρά διάρκειά της, τις κορυφαίες στιγμές και την αίσια έκβαση της, προβάλλει ως ιστορικός θρίαμβος της νίκης των αγώνων του ανθρώπου για την ελευθερία .
Έλληνες και δούλος είναι έννοιες διαμετρικά αντίθετες. Το ασυμβίβαστο των εννοιών έρχεται να καταδείξει περίτρανα η γενιά του 21. Μια γενιά, που με οδηγούς τις μορφές των ηρώων του γένους και φλεγόμενοι από την δίψα της ελευθερίας ενωμένοι και μυημένοι στις ιδέες μιας μυστικής Αρχής χωρίς να υπολογίσουν ούτε τον πανίσχυρο δυνάστη ούτε τον απαίσιο διπλωμάτη προκάλεσαν και έζησαν τις στιγμές ενός ανεπανάληπτου αγώνα που ανέδειξε τις κοινές ρίζες του Μαραθώνα με τα Δερβενάκια και των Θερμοπυλών με την Αλαμάνα .
Μια βαθύτερη κοινωνικο-ιστορική έρευνα στο πολιτικο-στρατιωτικό πλαίσιο της εποχής, αποκαλύπτει ότι κυριότεροι παράγοντες της επιτυχίας της Ελληνικής επανάστασης του 1821 είναι :
Πρώτον. Η διατήρηση αναλλοίωτης και αδιάσπαστης της εθνικής μας συνείδησης, από φλογερούς ιερωμένους και δασκάλους στα κρυφά σχολειά των χρόνων που ακολούθησαν μετά την αποφράδα εκείνη ημέρα της 29ης Μαΐου 1453. Έτσι δεν κάμφθηκε ποτέ η θέληση του Έλληνα για ελεύθερο βίο. Ποτέ δεν αφανίστηκε το εθνικό φρόνημα. Τον εδαφικό μόνο χώρο κατέλαβε ο δυνάστης και ποτέ την εθνική μας συνείδηση.
Δεύτερον. Το ψυχικό σθένος του Έλληνα που είναι άμεση συνέπεια της εθνικής συνείδησης και η γενεσιουργός αιτία της ιδιοσυγκρασίας και της σύστασης του χαρακτήρα μας. Βασικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας έπαιξαν, το φυσικό περιβάλλον και οι κληρονομικές καταβολές. Αυτές οι καταβολές που λειτούργησαν και σαν επιταγές συνείδησης είναι εκείνες που οδήγησαν το ελληνικό πνεύμα με την κληρονομική τάξη να συνθέσει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του νεοέλληνα σαν πιστό αντίγραφο του Έλληνα της αρχαιότητας.
Αυτές οι καταβολές επέβαλαν στην γενιά του 1821 να επαναλάβει με την σειρά της το « Ιτε παίδες Ελλήνων …». Είναι οι ίδιες καταβολές που ξύπνησαν στους αγωνιστές του 1821 την κληρονομημένη στο αίμα τους πανάρχαια υποθήκη που έξοχα συνδυάζει το εύδαιμον με το ελεύθερον και το ελεύθερον με το εύψυχον και χωρίς να λογαριάσουν κινδύνους ρίχτηκαν στον υπέρ πάντων αγώνα.
Τρίτον. Το ανθρωπιστικό πνεύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που ανέβασε σε ύψιστη αξία την άμυνα κατά της βίας και όχι την κατάκτηση για εκμετάλλευση, συντριβή και εξανδραποδισμό του ασθενέστερου συνανθρώπου. Η ύψιστη αυτή αξιακή ιεράρχηση της άμυνας θα πλαισιώσει την ιστορική συνείδηση του Έλληνα δια μέσου των αιώνων και θα του δημιουργήσει ένα συναίσθημα ευθύνης απέναντι στους προγόνους και επιγόνους. Αυτή η ευθύνη προδιαγράφει το ίχνος και την πορεία του ιστορικού μας βίου. Αυτή την ευθύνη αναγνώρισαν και ανέλαβαν οι πρόγονοί μας το 1821 όταν άρχισαν την επανάσταση.
Η εθνική συνείδηση, το ψυχικό σθένος και το αίσθημα της ιστορικής ευθύνης ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν τη γενιά του -21 σε ένα τιτάνιο αγώνα που είχε Ηθικές Εθνικές, και Υπερεθνικές συνέπειες:.
Ηθικές, γιατί ο ελληνικός λαός με την επανάστασή του προσέφερε θετική υπηρεσία στον τομέα της ηθικής εξέλιξης της ανθρωπότητας. Η Ελληνική επανάσταση αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αντίστασης κατά της ωμής βίας, προσπάθεια θεμελίωσης του ανθρωπισμού, και νίκη του πολιτισμού κατά της βαρβαρότητας. Είναι κατάκτηση του πολιτισμού στον τομέα της ηθικής γιατί προσέφερε ηθική ενίσχυση στην αντίληψη ότι η κατάκτηση και εκμετάλλευση του ασθενέστερου αλλοεθνούς αποτελεί ενέργεια που αντιβαίνει στην ηθική.
Εθνικές, γιατί σε εθνικό επίπεδο ο αγώνας του 1821, σαν ιστορικό γεγονός εδραίωσε περισσότερο το έθνος μας στα πλαίσια της ιστορικότητας και ανέδειξε ακόμη μια φορά τις αρετές και το γενναίο φρόνημα του Έλληνα.
Τα τολμηρά και πρωτόγνωρα για άλλους λαούς εγχειρήματα αυτοθυσίας και εθελοθυσίας των αγωνιστών με, τις ανατινάξεις αποθηκών πυρίτιδας, τους χορούς σε κρημνούς και καταρράκτες, τις ηρωικές εξόδους πολιορκημένων, αποτελούν μοναδικά παραδείγματα στην παγκόσμια ιστορία που αναδεικνύουν τις πιο ακραίες μορφές αγώνων του Έλληνα για ελευθερία ισότητα τιμή και εθνική αξιοπρέπεια.
Έτσι η Ελληνική επανάσταση είναι ένα ιστορικό γεγονός που θα παραμείνει μοναδικό αφού καμία ανακύκλωση της ιστορίας δεν μπορεί να το επανεμφανίσει γιατί μέσα του υπάρχουν τα στοιχεία του οριστικού και αμετάκλητου. Είναι πνεύμα επαναστατικής άμυνας και ανώτερης διανόησης κατά της βαρβαρότητας και της απάνθρωπης διπλωματίας.
Υπερεθνικές, γιατί δίδαξε τους λαούς να μην ανέχονται την δουλεία και να επιχειρούν την αποτίναξη της ανεξάρτητα της υλικής υπεροχής του δυνάστη και του πολιτικού κλίματος που επικρατεί. Ο αγώνας του 21 αποτέλεσε μετά τον Μαραθώνα την πρώτη αιτία για υποχώρηση της κατακτητικής πολιτικής. Με την ελληνική επανάσταση έγινε το πρώτο βήμα απομάκρυνσης των κρατών από την μονολιθική πολιτική του παρελθόντος, άνοιξε το δρόμο για πολιτική ελευθερία, έθεσε σε σοβαρή δοκιμασία την ιδέα της μονίμου κατοχής και εκμετάλλευσης ενός λαού δίκην κληρονομικού δικαιώματος και συνέβαλε στη διαμόρφωση του ιδεολογικού πλαισίου των πολιτισμένων λαών του 20ου αιώνα του οποίου βασικά χαρακτηριστικά είναι:
-Η αναγνώριση και επικράτησης των ανώτερων αξιών της ζωής.
-Η κατοχύρωση της ελευθερίας του ατόμου.
-Ο σεβασμός της προσωπικότητας του συνανθρώπου.
-Η εδραίωση της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Θα ήταν ίσως αδικία να μην αναφερθούν δύο ακόμη καταλυτικές συνέπειες της πτώσεως της πόλης το 1453 και της Ελληνικής επανάστασης το 1821.
Με την πτώση της πόλης το 1453 μέσα από τα ερείπια και το αίμα των βυζαντινών ξεπηδά η πνευματική αναγέννηση της Ευρώπης αποτέλεσμα της αναγκαστικής φυγής προς τη δύση των λογίων του Βυζαντίου.
Η πτώση της Ανατολής φέρνει την αναγέννηση της Δύσης.
Με την έναρξη του αγώνα του 1821 ξεπηδά η πολιτική αναγέννησης της Ευρώπης με την εφαρμογή της αρχής των εθνοτήτων, την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού αλλά και του καθεστώτος της υπόταξης στον ηγεμόνα.
Η δύση του σκοταδισμού φέρνει την ανατολή της Δημοκρατίας.
Τον αγώνα του 21, τραγούδησαν, ύμνησαν και ζωγράφισαν, άνθρωποι του πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου από κάθε γωνιά της πολιτισμένης ανθρωπότητας.
Οι ποιητές τραγούδησαν την επική πάλη του πνεύματος με την ύλη , του χρέους με την ασιατική βαρβαρότητα, της πίστης στα πανανθρώπινα ιδανικά της ελευθερίας και της τιμής με τον σκοταδισμό των Ούννων. Ο αγώνας γίνεται το σύμβολο μιας ανεπανάληπτης δημιουργικής στιγμής, το ύψιστο ποίημα του 19ου αιώνα κατά την έκφραση του Ραγκαβή. Όσο ο αγώνας διαρκεί τροφοδοτεί τις εμπειρίες και κινητοποιεί τις ενέργειες, όταν τελειώσει γίνεται μνήμη και κληροδοτεί στις δεκαετίες που έρχονται τον παλμό και το σύνολο των εξάρσεων του.
Ο αγώνας του 1821 αφετηρία μαζί και συνέχεια πραγματοποιεί και ολοκληρώνει το εγερτήριο μήνυμα του Ρήγα. « Ξυπνήστε τέκνα και ήλθε η ώρα. Ξυπνήστε όλοι τρέξατε τώρα και ήλθε ο Δείπνος ο Μυστικός..»
Στο σύνολό της η λογοτεχνία υπακούει στο κάλεσμα των καιρών γίνεται εθνεγερτήριο σάλπισμα, πατριωτικός ύμνος, επικαιρικός αυτοσχεδιασμός, διδαχή, παραίνεση, ρητορεία. Ο Ραγκαβής στις αναμνήσεις του θα γράψει {…Και τίνος ανδρός, ή γυναίκας ή παιδιού τα χείλη δεν έψαλαν τότε το « Δεύτε παίδες των Ελλήνων», το « τι καρτερείτε», το « ως πότε παλικάρια θα ζούμε στα στενά» …}
Πρώτος από όλους ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ενεργώντας πάνω στα γεγονότα της επικαιρότητας του αγώνα, θα οραματιστεί και θα ψάλλει το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, την ελευθερία, με τους αθάνατους στοίχους του εθνικού μας ύμνου. Θα καταδικάσει τη διχόνοια τη δολερή, θα υμνήσει τους αγωνιστές, θα εξάρει τις θυσίες και θα δώσει μια υπερφυσική τραγικότητα στον αγώνα με τους στοίχους… «Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει…» από τους «ελεύθερους πολιορκημένους» με αφορμή την κορυφαία τραγική στιγμή του αγώνα στο Μεσολόγγι.
Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο ποιητής του αρματολισμού και του κλέφτικου τραγουδιού, ο φλογερός πατριώτης με αυτά τα λόγια αναφέρεται στον αγώνα του 21. «Ξυπνάτε εσείς που κοίτεσθε, ξυπνάτε όσοι κοιμάστε τον θάνατο όσοι εγεύθητε τώρα ζωή χορτάστε.»
Ο Άγγελος Σικελιανός θέλει την επανάσταση απόφαση θεού και ανθρώπων όπως φανερώνουν οι στίχοι του «Φωνή θεού φωνή λαού βογγάει σαν το μελτέμι, ακούει οχτρός και τρέμει…».
Ο Κωστής Παλαμάς θα προτρέψει τη γενιά του 40 ένα αιώνα αργότερα, σε μια άλλη εθνική έξαρση και δοκιμασία, να μεθύσει με το αθάνατο κρασί του 21.
Ο τύπος της εποχής χειρόγραφος και έντυπος προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στον τιτάνιο αγώνα του έθνους με τη δημοσιογραφική δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στη Βιέννη και συνεχίστηκε από τον Αρχιμανδρίτη Άνθιμο Γαζή με τον «ΛΟΓΙΟ ΕΡΜΗ». Κατά τη διάρκεια του αγώνα εκδίδεται η χειρόγραφη εφημερίδα «ΑΙΤΩΛΙΚΗ» οι έντυπες «Ελληνική Σάλπιγγα», «Ελληνικά Χρονικά», ΝΟΜΑΡΧΙΑ και πολλές άλλες με σκοπό να διοχετεύουν ειδήσεις για τη διεξαγωγή και την πρόοδο του αγώνα αλλά και να αφυπνίσουν και να τονώσουν την εθνική συνείδηση του λαού.
Οι ζωγράφοι, Έλληνες και ξένοι είδαν τον αγώνα του 21 με την πέννα τους και με τη δύναμη του χρωστήρα έδωσαν για τις επερχόμενες γενιές μοναδικές στιγμές εθελοθυσίας και άφθαστου ηρωισμού, αλλά και τη βαρβαρότητα του κατακτητή.
Χαρακτηριστικοί είναι οι πίνακες: «Σφαγή της Χίου» του Γάλλου Ντελακρουά
« Ελληνικός ξεσηκωμός» του Ρώσου XYDOBOKE, « Έξοδος» του Βρυζάκη, «Αγώνας των Φιλελλήνων» του Ραγκέντας, «Το χρέος» από το δράμα της Μεσολογγίτισσας του Λουσάκ, « Αγώνας του 21» του Έκτορα Δούκα, «Το φίλημα» του Γεωργιάδη, και ο «Ο όρκος » του μικρού πολεμιστή στον τραυματισμένο πατέρα του για την συνέχιση του αγώνα.
Ο ηρωισμός των αγωνιστών αλλά βασικά οι ασύλληπτες στιγμές εθελοθυσίας θα γεννήσουν και θα θρέψουν την ιδέα του φιλελληνισμού και θ’ αναπτύξουν ένα ρεύμα φιλελλήνων που θα πολεμήσουν ηρωικά για τις ιδέες του ελληνικού ξεσηκωμού. Εξέχουσα θέση στο πάνθεον αυτών των ηρώων- μαρτύρων κατέχουν ο Λόρδος Βύρων, ο Φραγκίσκος Άμνευ, ο Σανταρόζα, ο Φαβιέρος και πολλοί άλλοι.
Κατά την σημερινή επέτειο της διπλής γιορτής ας στρέψουμε με ευλάβεια τη σκέψη μας σ’ όλους εκείνους που έγιναν θυσία για να μπορούμε σήμερα να ζούμε ελεύθεροι.
Οι αγωνιστές του 21 δεν ήταν γεννημένοι ήρωες, ήταν απλά γεννημένοι Έλληνες, που τη μεγάλη στιγμή ξύπνησε μέσα τους το αίμα των προγόνων, σημάδι και αυτό αλάθητο μιας θαυμαστής Ελληνικής συνέχειας.
Αυτοί οι αθάνατοι που το 1821 είχαν την δύναμη και τη τύχη να δώσουν με τον αγώνα τους αυτή την ελληνική συνέχεια στη φυλή.
Αυτοί που πίστευαν ότι « όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά».
Αυτοί που πρωτοσπείρανε της λευτεριάς το σπόρο και έδωσαν την ιδέα του αγώνα της ανεξαρτησίας.
Αυτοί οι δάσκαλοι που συντήρησαν και έθρεψαν τη δίψα για τη λευτεριά.
Αυτοί που έκαναν την επιλογή « ελευθερία ή θάνατος» ορκιζόμενοι στα όσια και τα ιερά της φυλής.
Αυτοί που μπόρεσαν να ξεπεράσουν τους πόνους του σουβλίσματος, της φωτιάς, της ατίμωσης και της αγχόνης.
Αυτοί που είχαν το μοναδικό προνόμιο σε τούτη τη ζωή να ζήσουν ελεύθεροι πολιορκημένοι.
Αυτοί οι ήρωες, άνδρες και γυναίκες, γνωστοί και άγνωστοι επώνυμοι και ανώνυμοι άφησαν με τις θυσίες τους μία πατρίδα ελεύθερη και ένα χρέος για όλους μας που με τόση επιτυχία αποδίδει ο εθνικός μας βάρδος Κωστής Παλαμάς:
«… Χρωστάμε και σ’όσους ήρθαν, πέρασαν, θα’άρθουνε θα περάσουν Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί…»
Τα γεγονότα που σήμερα ανιστορούμε μπορούν να βυθίζονται κάθε μέρα όλο και περισσότερο στο χθες δεν θα πάψουν όμως ποτέ να αποτελούν πολύτιμα δομικά στοιχεία της ιστορικής μας κληρονομιάς και συνδετικό κρίκο με το παρελθόν που μας κάνει υπερήφανους αλλά και αισιόδοξους για το μέλλον.
Ας είναι αιώνια η μνήμη όλων αυτών που σκέφτηκαν οργάνωσαν βίωσαν και έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα του 1821 και έφεραν ξανά τη χώρα μας στο παγκόσμιο πολιτικό και ιστορικό γίγνεσθαι.
Μανώλης Κομπολάκης
τ. Ειδικός Σύμβουλος Νομάρχη