Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια περίοδο πολυεπίπεδης κρίσης, όπως η σημερινή, η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαδραματίζει ένα κομβικό ρόλο στη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και στη δημιουργία συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο, με τις πολιτικές και τις παρεμβάσεις που σχεδιάζει και υλοποιεί.

Την παραπάνω ωστόσο διαπίστωση δεν φαίνεται να συμμερίζεται η Πολιτεία, η οποία δυόμιση χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας των νέων Δήμων – με την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010) – έχει οδηγήσει τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ σε μια κατάσταση οικονομικής ασφυξίας, γραφειοκρατικής (δυσ)λειτουργίας και διοικητικής υπερφόρτωσης, με ότι αυτό συνεπάγεται για την αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πολιτών και την εκπλήρωση του κοινωνικού και αναπτυξιακού ρόλου των Δήμων.

Ταυτόχρονα, διαφαίνεται – περισσότερο έντονα το τελευταίο διάστημα – μια τάση στοχοποίησης και απαξίωσης των δομών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης – αλλά και των αιρετών που την υπηρετούν – από το κεντρικό Κράτος, το οποίο επιχειρεί να την παρουσιάσει ως το «μαύρο πρόβατο» της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και συνιστώσα της υπάρχουσας οικονομικής κρίσης, αγνοώντας τη σημαντική συμβολή των Δήμων στη προσπάθεια της χώρας για δημοσιονομική προσαρμογή. Η θέση αυτή επιβεβαιώνεται άλλωστε και από μια σειρά στοιχείων από τα οποία προκύπτει ότι:

• η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο συνολικό χρέος της χώρας για το 2011 ανήλθε σε μόλις 0,9% του δημόσιου χρέους, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όντας ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά σε όλη την Ευρώπη.
• οι Δήμοι και οι Δήμαρχοι μειώθηκαν – σε σχέση με το 2010 – από 1.034 σε 325 (-69%), οι αντιδήμαρχοι από 2.298 σε 1.498 (-35%), οι δημοτικοί σύμβουλοι από 16.390 σε 9.375 (-43%) ενώ τα νομικά πρόσωπα και οι επιχειρήσεις των δήμων από 5.880 που ήταν το 2010 συγχωνεύθηκαν σε 1.138 (-81%).
• η επιχορήγηση των δήμων από τον κρατικό προϋπολογισμό για κάλυψη λειτουργικών δαπανών μειώθηκε στην τριετία 2009-2012 κατά 60% και για επενδύσεις κατά 55%.
• το μισθοδοτικό κόστος στους Δήμους μειώθηκε σημαντικά καθώς οι αποχωρήσεις μόνιμου προσωπικού, τη διετία 2011-2012, ξεπέρασαν τις 6.000, την ίδια στιγμή που καμία πρόσληψη νέου μόνιμου προσωπικού δεν πραγματοποιήθηκε ενώ και ο αριθμός των συμβασιούχων μειώθηκε περισσότερο από 70%.

Εν μέσω λοιπόν μιας περιόδου όπου καλλιεργείται σε κεντρικό επίπεδο ένα κλίμα αμφισβήτησης του έργου και του ρόλου της, η Αυτοδιοίκηση οφείλει να μην επιτρέψει τη λειτουργική ισοπέδωση και τη θεσμική καταρράκωσή της. Αντίθετα, επιβάλλεται να αναδιατάξει τις δυνάμεις της, να βρει τον δρόμο της, δίπλα στους πολίτες και στα πολύ μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας πολιτικές που θα συμβάλλουν στην καλύτερη εξυπηρέτηση και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών, θα δημιουργήσουν προϋποθέσεις οικονομικής, κοινωνικής και χωροταξικής ανάπτυξης και θα στηρίξουν την απασχόληση δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο.

\"\"Βεβαίως, δεν μπορεί να αγνοηθεί ότι οι περικοπές που έχουν γίνει σε οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους τα τελευταία δυόμιση χρόνια, δημιουργούν πρωτόγνωρες συνθήκες και σοβαρά προβλήματα στην λειτουργία των φορέων της Αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα όμως, δημιουργούν και την ανάγκη στροφής σ’ ένα διαφορετικό μοντέλο διοίκησης και λειτουργίας των Δήμων σε σχέση με αυτό που επικρατούσε πριν το 2011. Ο περιορισμός της σπατάλης, ο εξορθολογισμός των δαπανών, η ανασυγκρότηση των δημοτικών υπηρεσιών, η αξιοποίηση ευρωπαϊκών και εθνικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, η συνεργασία με τοπικούς φορείς και τον ιδιωτικό τομέα, οι συμπράξεις με το εθελοντικό κίνημα για κοινωνικές και περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, οι διαδημοτικές συνεργασίες, η επένδυση στην τοπική ανάπτυξη (τουρισμός, πολιτισμός, τοπικά προϊόντα κ.α.) είναι μερικοί μόνο από τους τομείς στους οποίους οι Δήμοι πρέπει να επικεντρωθούν ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν με επάρκεια στις ανάγκες των καιρών.

Κυρίαρχο ωστόσο μέλημα και βασική προτεραιότητα κάθε Δήμου εν μέσω συνθηκών κρίσης, οφείλει να αποτελεί η διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης μέσω της υποστήριξης των ατόμων και των ομάδων του πληθυσμού που πλήττονται από την οικονομική κρίση. Προνοιακά επιδόματα, βρεφονηπιακοί-παιδικοί σταθμοί, Κέντρα Παιδικής Δημιουργίας, προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι», ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ, κοινωνικά παντοπωλεία, συντήρηση σχολικών μονάδων, κλπ, είναι δράσεις που κρατούν την κοινωνία όρθια και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να σταματήσουν.

Εν κατακλείδι, γίνεται σαφές ότι υπό συνθήκες κρίσης, η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί το τελευταίο «προπύργιο» για την κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη με δράσεις, πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις υπέρ των πολιτών, σε μια κοινωνία που δοκιμάζεται. Αν ωστόσο η ίδια η Πολιτεία δεν αντιληφθεί τη μεγάλη σημασία να στηριχθεί ουσιαστικά η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με νέα σύγχρονα οικονομικά εργαλεία στη βάση της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ, με ισχυροποίηση του θεσμικού και κοινωνικού τους ρόλου και με περιορισμό της γραφειοκρατίας, τότε όσες πρωτοβουλίες και αν αναληφθούν για την ανασυγκρότηση της Αυτοδιοίκησης θα αποτελούν απλά ημίμετρα.

Γαβριήλ Κουρής
Γενικός Γραμματέας Δήμου Χανίων
Κοινωνικός-Πολιτικός Επιστήμων, M.Sc.

Β\’ Αντιπρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης»

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook