Η άνετη επικράτηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από τον πρώτο γύρο στις προεδρικές εκλογές της Τουρκίας σε πολύ λίγους παρατηρητές προκάλεσε έκπληξη.
Ο μέχρι πρότινος πρωθυπουργός εδραιώνει και με τη βούλα την εξουσία του στην πολιτική σκηνή της γειτονικής χώρας, και καλείται να την οδηγήσει στο μέλλον με σιδερένια πυγμή, αυτό το χαρακτηριστικό που χαρακτήριζε εξάλλου σε όλη του τη σταδιοδρομία.
Βαθύτατα θρησκευόμενος, γεγονός που καταδεικνύεται από το ότι φοίτησε σε ισλαμικό λύκειο, τοποθετήθηκε γρήγορα στο πολιτικό φάσμα της κεντροδεξιάς, συντασσόμενος με το κόμμα Ευημερίας του Νετσμεντίν Ερμπακάν.
Τα πρώτα δείγματα των ικανοτήτων του τα έδειξε την τετραετία 1994-1998 όταν ανέλαβε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Ο δήμος των 14 εκατ. κατοίκων ασκεί τεράστια πολιτική και συμβολική σημασία στην πολιτική σκηνή της γειτονικής χώρας και ο Ερντογάν φρόντισε να το εκμεταλλευτεί στο έπακρο.
Όχι μόνο συμμάζεψε τα οικονομικά, αλλά έλυσε χρόνια προβλήματα που ταλάνιζαν την πόλη. Και αυτή η πετυχημένη του θητεία φρόντισε να εκτοξεύσει τη δημοτικότητά του στα ύψη αλλά και να ενοχλήσει αρκετά το διαβόητο «βαθύ» κράτος της Τουρκίας.
Το 1998 απαγορεύεται δια νόμου το κόμμα που ήταν μέλος, ενώ στις αρχές του 1999 καταδικάζεται σε φυλάκιση κάποιων μηνών για υποκίνηση θρησκευτικού μίσους. Ωστόσο αυτές οι περιπέτειες με τη δικαιοσύνη – που παρεμπιπτόντως συνεχίστηκαν μέχρι και το 2001- θα του στοίχιζαν πολύ λιγότερα από αυτά που πραγματικά θα κέρδιζε.
Το 2002 το πρόσφατα ιδρυθέν από τον ίδιο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θα κέρδιζε δια περιπάτου τις εκλογές, με τον Ερντογάν όμως να μην αναλαμβάνει αμέσως καθήκοντα. Του είχε απαγορευτεί το δικαίωμα του εκλέγεσθαι και θα έπρεπε πρώτα η νέα κυβέρνηση να τροποποιήσει το σχετικό νόμο ώστε να λυθεί η εκκρεμότητα.

Ο πρώτος ισλαμιστής πρωθυπουργός

Τον Μάρτιο του 2003 γίνεται και επίσημα πρωθυπουργός της χώρας και η πορεία του ξεκινά, δίχως ιδιαίτερες αλλαγές στο οικονομικό πρόγραμμα που είχε διαμορφώσει και εφαρμόσει σε συνεργασία με το ΔΝΤ ο πρώην υπουργός Οικονομικών της χώρας Κεμάλ Ντερβίς.
Προώθησε μεγαλύτερο άνοιγμα της οικονομίας καθώς και σαρωτικές διαρθρωτικές αλλαγές σε κάθε τομέα του κράτους. Από τα ασφαλιστικά ταμεία έως και το σύστημα υγείας και από κει στην εκπαίδευση και τα σώματα ασφαλείας, προχωρώντας ταυτόχρονα σε σαρωτικές αποκρατικοποιήσεις.
Ξαφνικά η Τουρκία μετατράπηκε στον παράδεισο των διεθνών επενδυτών, που μαζί με τα νέα οικονομικά- επιχειρηματικά -κατασκευαστικά τζάκια, που αναδύθηκαν επί δημαρχεία του στην Κωνσταντινούπολη στήριξαν οικονομικά την προσπάθεια του Ερντογάν να απορυθμίσει την οικονομία της Τουρκίας.
Η βαθιά ισλαμική ταυτότητα του όμως σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι πολιτικές που εφαρμόζει. έβγαλαν μεγάλο ποσοστό των βαθιά θρησκευόμενων κατοίκων της Ανατολίας – παραδοσιακά το πιο παραμελημένο οικονομικά και πολιτικά κομμάτι της χώρας- από τη φτώχεια, δημιούργησε έναν μύθο γύρω από το όνομα του.

Φιλοτεχνώντας έναν μύθο

Ένας μύθος που έντεχνα φιλοτεχνήθηκε από τα μέσα που επηρεάζει – πολλές φορές και κατέχει- ο πάλαι ποτέ θρησκευτικός μέντορας του Ερντογάν, Φετουλάχ Γκιουλέν.
Ο Γκιουλέν, θεμελιωτής της σύγχρονης ισλαμικής σκέψης, για πολλούς θεωρείται ο δημιουργός της σύγχρονης μουσουλμανικής αντίληψης για το άτομο: Βαθιά θρησκευόμενο, που δεν θεωρεί ανήθικο την απόκτηση πλούτου με νόμιμα μέσα, που θα σέβεται τους νόμους και θα είναι μετριοπαθής.
Και αυτό ακριβώς παρουσιαζόταν η εικόνα του Ερντογάν τα χρόνια που αριθμοί ευημερούσαν, οι ρυθμοί ανάπτυξης είχαν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και που ενοχλητικά προβλήματα όπως οι τεράστιες οικονομικές ανισότητες μπορούσαν να κρυφτούν κάτω από το χαλάκι των φαραωνικών έργων υποδομής που με τη μεγαλοπρέπεια τους θα θύμιζαν όλο και περισσότερο την οθωμανική αυτοκρατορία.

Η σύγκρουση με τον στρατό

«Το δύσκολο δεν είναι να φτάσεις στην κορυφή, αλλά να μείνεις εκεί». Αυτή η φράση δεν θα μπορούσε να ταιριάζει περισσότερο στον Ερντογάν, ο οποίος ενθαρρυμένος από τις σαρωτικές εκλογικές νίκες και με τη βοήθεια της τεράστιας επιρροής που ασκούσε ο Γκιουλέν σε τουρκικά ΜΜΕ αλλά και στο δικαστικό σώμα, αποφάσιζε να τα βάλει με ενδεχομένως τα τελευταία απομεινάρια της κληρονομίας που άφηνε ο Κεμάλ Ατατούρκ στη χώρα.
Οι ένοπλες δυνάμεις που κατά το παρελθόν πρωτοστάτησαν σε μία σειρά από πραξικοπήματα βρέθηκαν κυριολεκτικά στο μάτι του κυκλώνα καθώς το 2007 άρχισε η έρευνα για το υποτιθέμενο σχέδιο Εργκενεκόν, σύμφωνα με το οποίο ο στρατός της χώρας θα ανέτρεπε την κυβέρνηση Ερντογάν με αφορμή ένα θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα.
Ακολούθησε έρευνα και μπαράζ συλλήψεων σε μία υπόθεση που συντάραξε την Τουρκία που έδωσε τη δυνατότητα στον Ερντογάν να αδρανοποιήσει τη μεγαλύτερη απειλή για την εξουσία του, τον στρατό.

Τουρκία, ο ισλαμικός φάρος

Ταυτόχρονα με τις σαρωτικές αλλαγές, ο τούρκος πρωθυπουργός σε άμεση συνεργασία με τον υπουργό Εξωτερικών Αχμέντ Νταβούντογλου προσπάθησαν να μεταφράσουν την οικονομική άνθιση σε διεθνή επιρροή: Στόχος τους, η μετατροπή της Τουρκίας σε «φάρο» του ισλαμικού κόσμου, ένα κράτος – μοντέλο για τα υπόλοιπα ισλαμικά κράτη της περιοχής.
Και αυτό προσπάθησαν να εφαρμόσουν κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης. Και στην Αίγυπτο και στη Συρία, Άγκυρα στήριξε ενεργά τους αντιπολιτευόμενους διαδηλωτές σε μία προσπάθεια να… εξάγουν το τουρκικό μοντέλο.
Στην πρώτη περίπτωση οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και ο Μοχάμεντ Μόρσι πήραν την εξουσία στα χέρια τους δημιουργώντας ελπίδες που διαψεύστηκαν. Όσον αφορά το συριακό εμφύλιο, τα αποτελέσματα της άκριτης στήριξης στους διαδηλωτές που έγιναν αντάρτες είναι γνωστά.

Αυταρχική κατρακύλα

Όσο πέρναγαν τα χρόνια όμως κάθε νικηφόρα αναμέτρηση, έκαναν τον Ερντογάν ποιο αυταρχικό. Η έντονη διαμάχη που είχε ξεσπάσει σχετικά με το εάν θα επιτρέπεται στις γυναίκες σε δημόσιο χώρο να φοράνε μαντήλα το 2008, δεν ήταν παρά τα πρώτα δείγματα γραφής που θα έδειχνε στον τρόπο αντιμετώπισης παρόμοιων καταστάσεων.
Ο Ερντογάν έστρεφε το καράβι σε πιο συντηρητικά νερά και αυτό θα αποδεικνυόταν από την βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης πέρυσι τον Μάιο που προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων. Πέραν αυτού, υπήρξε το έναυσμα ακόμη περισσότερων δεινών για τον τούρκο πρωθυπουργό καθώς όχι μόνο ράγισε το γυαλί στις σχέσεις του με τον Γκιουλέν, αλλά άνοιξε τον δρόμο για την αυταρχική κατρακύλα που ακολούθησε.
Ο πόλεμος κατά του Γκιουλέν προκάλεσε μεγάλες απώλειες στον Ερντογάν και στο AKP. Τα σκάνδαλα που δόθηκαν στη δημοσιότητα κυρίως από μέσα επιρροής του τούρκου επιχειρηματία – θρησκευτικού ηγέτη άγγιξαν πλέον τον ίδιο και το στενό πολιτικό του περιβάλλον πλήττοντας άμεσα το προφίλ του «αδιάφθορου» και υπέρμαχου της δικαιοσύνης.
Κάπως έτσι , ο τούρκος πρωθυπουργός αναγκάστηκε να συνεχίζει να στο δρόμο του αυταρχισμού. Ήταν εξάλλου μία πολύ καλή ευκαιρία να «γαργαλίσει» τα συντηρητικά αντανακλαστικά των ψηφοφόρων του. Επέβαλε τις γνωστές απαγορεύσεις στο Twitter και το Youtube για να σταματήσουν τα αρνητικά σχόλια που κυκλοφορούσαν για τα σκάνδαλα διαφθοράς.
Παρόλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν δεν φαίνεται να χάνει τη λαϊκή υποστήριξη κυρίως της τουρκικής ενδοχώρας. Μπορεί να εδραιώνεται – καθώς θα ασκήσει την εξουσία από τη νέα του θέση, όπως ακριβώς το έκανε ως πρωθυπουργός, ωστόσο δεν είναι παντοδύναμος.
Το μόνο σίγουρο όμως είναι πως το τεράστιο ποσοστό που έλαβε στις εκλογές θα του δώσει τη δυνατότητα να κυβερνά με τις λιγότερες δυνατές αντιδράσεις, ο τρόπος δηλαδή που του αρέσει…

Ακολουθήστε το flashnews.gr στο Google News και την σελίδα μας στο Facebook